Page 38 - Το βιβλίο των προϋποθέσεων

ε εππιιθθυυµµίίεεςς

Το 1973 οι γάλλοι διανοούµενοι (φιλόσοφοι) Gilles Deleuze και Felix Guattari εξέδω-
σαν το εµβληµατικό Καπιταλισµός και Σχιζοφρένεια - ο Αντι-Οιδίποδας. Ο κύριος στόχος
της πολυεπίπεδης, ογκώδους και συχνά δυσνόητης ανάλυσής τους ήταν η αποκαθήλωση
βασικών αξιωµάτων του Φρόυντ, όπως το “ασυνείδητο” και το “Οιδιπόδειο Σύµπλεγµα”. 7
Οι δύο συγγραφείς επιχείρησαν να συγκροτήσουν µια “µη οικογενειοκρατική” (όπως έκα-
νε ο Φρόυντ) αλλά αντι-καπιταλιστική ψυχαναλυτική µεθοδολογία, συνδέοντας δύο έν-
νοιες που ως την έκδοση του αντι-Οιδίποδα ήταν άσχετες µεταξύ τους: την επιθυµία και
την µηχανή. Το πρώτο κεφάλαιο του αντι-Οιδίποδα έχει τον προκλητικό τίτλο ε π ι θ υ -
µητικές µηχανές και ξεκινάει µ’ αυτόν τον εντυπωσιακό τρόπο:
Εκείνο λειτουργεί παντού, πότε ασταµάτητα, πότε µε διακοπές. Εκείνο ανασαίνει,
8
εκείνο θερµαίνει, εκείνο τρώει. Εκείνο χέζει, εκείνο γαµάει... Τι σφάλµα που είπαµε
το εκείνο. Παντού πρόκειται για µηχανές, και καθόλου µε τη µεταφορική έννοια: για
µηχανές µηχανών, µε τις συζεύξεις τους, τις συνδέσεις τους. Μια µηχανή - όργανο
είναι συνδεδεµένη µε µια µηχανή - πηγή: η µια εκπέµπει µια ροή που η άλλη την κό-
βει. Ο µαστός είναι µια µηχανή που παράγει γάλα, και το στόµα µια µηχανή συναρ-
µοσµένη µ’ αυτήν. Το στόµα του ανορεκτικού διστάζει ανάµεσα σε µια µηχανή για να
τρως, σε µια µηχανή για να ξερνάς, σε µια µηχανή για να µιλάς και σε µια µηχανή για
ν’ ανασαίνεις (κρίση άσθµατος). Έτσι όλοι µας είµαστε πολυτεχνίτες· ο καθένας έχει
τις µηχανούλες του. Μια µηχανή - όργανο για µια µηχανή - ενέργεια· πάντα ροές και
διακοπές.
...
Και λίγο πιο κάτω:
...
Οι επιθυµητικές µηχανές είναι µηχανές δυαδικές, µε δυαδικό κανονισµό ή συνειρ-
µικό σύστηµα: πάντα µια µηχανή συζευγµένη µε µιαν άλλη. Η παραγωγική σύνθεση,
η “παραγωγή της παραγωγής” έχει συνδετική µορφή: "και”, “και-ύστερα”... Γιατί
υπάρχει πάντα µια µηχανή που παράγει ροή και µια άλλη που συνδέεται µ’ αυτήν και
που (µε την παρακράτηση) κόβει τη ροή (µαστός - στόµα). Και καθώς η πρώτη µη-
χανή, είναι κι αυτή συνδεδεµένη µε µιαν άλλη, προς την οποία συµπεριφέρεται σαν
διακοπή ή παρακράτηση, η δυαδική σειρά είναι γραµµική προς όλες τις κατευθύνσεις.
Η επιθυµία εκτελεί ασταµάτητα τη σύζευξη συνεχών ροών και επιµέρους αντικειµέ-
νων, στην ουσία τους τεµαχιστών και τεµαχισµένων. Η επιθυµία προκαλεί τη ροή,
ρέει και κόβει.
...

Προφανώς δεν µπορούµε (και δεν είναι εδώ το µέρος) να συνοψίσουµε το έξυπνο και
ταυτόχρονα στριφνό έργο των Deleuse και Guatarri για την απο-οικογενειοποίηση της
9
ψυχανάλυσης, και την µεταφορά της, “µε ατµοµηχανή την επιθυµία” , σε ένα πεδίο πα-
ραγωγής - κατανάλωσης ιστορικά (και καπιταλιστικά) προσδιορισµένο. Αξίζει ωστόσο να
µεταφέρουµε µια ενδεικτική παράγραφο απ’ αυτήν την αναλυτική εκστρατεία:
...
Στην πραγµατικότητα η κοινωνική παραγωγή είναι µονάχα η ίδια επιθυµητική πα-
ραγωγή µέσα σε καθορισµένες συνθήκες. Εµείς λέµε πως το κοινωνικό πεδίο το δια-
38