Page 42 - Το βιβλίο των προϋποθέσεων

όπως παίχτηκε από τον θεατρικό όµιλο του Ασύλου του Σαραντόν υπό την διεύθυνση του
κυρίου ντε Σαντ.
3 - Στην πραγµατικότητα ο συγκεκριµένος “διάλογος” (ή η ”αντίθεση”) δεν ήταν καθό-
λου παλιά εκεί, στα µέσα της δεκαετίας του ‘60. Ήταν καινούργια. Το ότι ο Βάις πρόβα-
λε στο παρελθόν (στις αρχές του 19ου αιώνα) µια προβληµατική µεταγενέστερη κατά
ενάµισυ αιώνα καθόλου δεν σηµαίνει ότι αυτή, µε τις συγκεκριµένες παραµέτρους, ανή-
κε (και µάλιστα µε κοινωνική έκταση και αναγνώριση) στο µακρινό παρελθόν.
Αντίθετα, εκείνο που ήταν προγενέστερο αλλά απέκτησε στα ‘60s και στα ‘70s µια ιδι-
αίτερη επιρροή και αίγλη ήταν η εφεύρεση του Φρόιντ, για την αντίθεση (έως σύγκρου-
ση) ανάµεσα στην αρχή της πραγµατικότητας και την αρχή της ηδονής, στη συγκρότηση
των ανθρώπινων χαρακτήρων και, κατ’ επέκταση των κοινωνικών σχέσεων. ∆εν είναι δύ-
σκολο να βάλει κανείς σα σηµαία της “αρχής της πραγµατικότητας” την ανάγκη, και σα
σηµαία της “αρχής της ηδονής” την επιθυµία... Ο Bookchin (και όχι µόνον αυτός άλλω-
στε...) είναι ολοφάνερα επηρεασµένος απ’ τον φροϋδισµό και τους θιασώτες του.
4 - Ωστόσο θα αρκούσε µόνο το φλεγόµενο βιετνάµ για να γκρεµίσει τον πυρήνα των
βεβαιοτήτων του...
5 - Θα λέγαµε, όχι καταχρηστικά, ότι η ιστορική συµπύκνωση του κοµµουνισµού “ο κα-
θένας σύµφωνα µε τις δυνατότητές του, στον καθένα σύµφωνα µε τις ανάγκες του”, αυ-
τή, στο δεύτερο σκέλος της τουλάχιστον, κρινόταν ξεπερασµένη.
6 - Αναφέρεται στο το τέλος της εργασίας και το µέλλον της, του Jeremy Rifkin, 1995.
7 - Η οικογενειοκρατία του φροϋδισµού και της ψυχανάλυσης ήταν και παραµένει, πράγ-
µατι, τυρρανική.
8 - Το “Αυτό” της φροϋδικής ψυχανάλυσης, που δηλώνει τις ασυνείδητες παρορµήσεις
των ατόµων του είδους µας...
9 - Ατµοµηχανή; Όχι! Η αυτοκράτειρα Επιθυµία δεν κινείται καίγοντας κάρβουνο!
10 - Σε µια αναφορά του Μάρτη του 2002, ο αγγλικός guardian, κάτω απ’ τον τίτλο Πως
ο Φρόιντ έγινε υποδόρειος, σηµείωνε:
Μπορεί ο Σίγµουντ Φρόιντ να εφηύρε το Εγώ, γεµάτο ανείπωτα όνειρα και επιθυ-
µίες, το 1900, αλλά ήταν ο αµερικάνος ανηψιός του, ο Edward Bernays, που συ-
σκεύασε την εφεύρεση και την πούλησε. Ξαφνικά όλοι ήθελαν ένα Εγώ. Και, φυσικά,
δεν ήθελαν κάποιο που να µοιάζει µε του διπλανού.
Ο Bernays, που γεννήθηκε στη Βιέννη το 1891, είχε δουλέψει στο τέλος του Α παγ-
κόσµιου πολέµου σαν προπαγανδιστής υπέρ της αµερικής, και µετά το 1918 αποφά-
σισε να συνεχίσει αυτή τη δουλειά. Αλλά βρήκε ένα εξαιρετικό όνοµα για το και-
νούργιο του επάγγελµα: δηµόσιες σχέσεις. Κατάφερε να ζήσει σχεδόν ολόκληρο τον
20ο αιώνα (πέθανε το 1994 σε ηλικία 103 χρονών) και έγινε ένα είδος γκουρού της
αµερικανικής σκέψης...
Πίστευε, όπως και ο θείος του, ότι ο άνθρωπος κηδεµονεύεται από ά-λογες επιθυ-
µίες. Αλλά πίστευε επίσης ότι χρησιµοποιώντας τις αρχές της ψυχανάλυσης αυτές οι
επιθυµίες θα µπορούσαν να ελεγχθούν και να χειραγωγηθούν σε µεγάλη κλίµακα, για
χάρη της εξουσίας και του κέρδους.
Ο Bernays ήταν ανάµεσα στους πρώτους που κατάλαβαν ότι µια απ’ τις συνέπειες
του ασυνείδητου είναι ότι µπορεί κανείς να απευθυνθεί σ’ αυτό για να πουλήσει. ∆εν
χρειάζεται πια να απευθύνεσαι στον κόσµο για να του πουλήσεις αυτό που συνειδη-
τά έχει ανάγκη. ∆ένοντας το εµπόρευµά σου κατάλληλα πάνω στους βαθύτερους φό-
42