Page 30 - Το βιβλίο των προϋποθέσεων

Τι γίνεται, λοιπόν, µε το επαναστατικό κίνηµα, το κίνηµα που ζητάει να φτάσει κά-
τω απ’ την επιφάνεια του κοινωνικού πολέµου, στα κατάβαθά του; Το µεγαλύτερο µέ-
ρος του απορρίπτει εντελώς ένα συγκεκριµένο πιστεύω αισθησιαµού. Ο µαρξισµός,
η κυρίαρχη τάση µέσα στο επαναστατικό κίνηµα, προσφέρεται στο προλεταριάτο ως
µια τραχειά, σοβαρή θεωρία, προσανατολισµένη στην εργατική διαδικασία, στην πο-
λιτική δραστηριότητα και στην κατάληψη της κρατικής εξουσίας. Για να διακόψει κά-
θε δεσµό µεταξύ ποίησης και επανάστασης, ονοµάζει το σοσιαλισµό του επιστηµο-
νικό και τοποθετεί τους σκοπούς του στην πεζή γλώσσα της οικονοµικής θεωρίας.
Όταν οι γάλλοι συµβολιστές σχεδίαζαν µια συγκεκριµένη εικόνα του ανθρώπου προσ-
διορισµένη από τις λεπτοµέρειες του παιχνιδιού, της σεξουαλικότητας και του αι-
σθησιασµού, οι δύο µεγάλοι εξόριστοι στην Αγγλία σχηµάτιζαν µιαν αφηρηµένη ει-
κόνα του ανθρώπου προσδιορισµένη από τις γενικότητες της τάξης, του εµπορεύ-
µατος και της ιδιοκτησίας. Το ολοκληρωµένο άτοµο, συγκεκριµένο και αφηρηµένο,
αισθησιακό και “λογικό”, προσωπικό και κοινωνικό, ποτέ δεν βρίσκει επαρκή εκπρο-
σώπηση σε κανένα απ’ τα δύο πιστεύω. Αυτό είναι τραγωδία µε τη χεγκελιανή έν-
νοια, ότι δηλαδή και οι δυο πλευρές έχουν δίκιο. Ανασκοπώντας, χρειάζεται να προ-
σθέσουµε ότι η κοινωνική κατάσταση της εποχής τους ήταν ανεπαρκής για την ολο-
κληρωµένη πλήρωση της ανθρωπότητας. Συνήθως, η κοινωνική περίοδος δεν απο-
δέχεται ούτε την απελευθερωµένη προσωπικότητα, ούτε την απελευθερωµένη κοι-
νωνία· οι πύλες της είναι κλειστές και για την ελεύθερη έκφραση του αισθησιασµού,
και για την απρόσκοπτη άσκηση του Λόγου.
Αλλά οι πόρτες δεν είναι ποτέ συµπαγείς. Υπάρχουν στιγµές που κι αυτές και το ίδιο
το σπίτι κλονίζονται από θεµελιακά γεγονότα. Σ’ αυτές τις κρίσιµες στιγµές, όταν οι
αισθήσεις όλων εντείνονται σε µιαν ασυνήθιστη οξύτητα εξαιτίας των κοινωνικών
καταστάσεων επείγουσας ανάγκης, οι πόρτες καταρρέουν και οι άνθρωποι ξεχύνον-
ται έξω όχι πια ως µάζες, αλλά ως προσωπικότητες που έχουν ξυπνήσει. Αυτοί οι άν-
θρωποι δεν είναι δυνατόν να ταξινοµηθούν βάσει θεωρητικών τύπων. Αποκτούν την
ανθρώπινη πραγµατικότητά τους στην επαναστατική δράση. Η Κοµµούνα του Παρι-
σιού στα 1871 αντιπροσωπεύει ακριβώς µια τέτοια στιγµή που ούτε η αισθητική ού-
τε η κοινωνική θεωρία δεν είναι σε θέση ν’ αγκαλιάσει επαρκώς την όλη κοινωνική
κατάσταση. Οι Κοµµουνάροι της περιοχής Bellevile του Παρισιού που αγωνίστηκαν
στις µάχες των οδοφραγµάτων και σκοτώθηκαν κατά δεκάδες χιλιάδες απ’ τα όπλα
των Βερσαλιών, αρνήθηκαν να περιορίσουν την εξέγερσή τους στον ιδιωτικό κόσµο
που περιέγραφαν τα συµβολικά ποιήµατα ή στον δηµόσιο κόσµο που περιέγραφαν τα
µαρξιστικά οικονοµικά. Απαιτούσαν το φαΐ και το ανεβασµένο ηθικό, το γεµάτο στο-
µάχι και την οξυµένη αισθαντικότητα. Η Κοµµούνα έπλευσε σε µια θάλασσα οινο-
πνεύµατος· βδοµάδες ολόκληρες οι πάντες στην περιοχή Bellevile ήταν κατά ένα
θαυµάσιο τρόπο µεθυσµένοι. Μη κατεχόµενοι απ’ το µεσοαστικό καθωσπρεπισµό των
ινστρουχτόρων τους, οι Κοµµουνάροι της Bellevile µετέτρεψαν την εξέγερσή τους σ’
ένα πανηγύρι δηµόσιας χαράς, παιχνιδιού και συναδέλφωσης. Ίσως ήταν απ’ την αρ-
χή καταδικασµένο η πεζογραφία της αστικής κοινωνίας να χωνέψει σταδιακά τα τρα-
γούδια της Κοµµούνας αν όχι στο όργιο σφαγών, σε καθηµερινους συµβιβασµούς κι
υποχωρήσεις απαιτούµενες από τη δουλειά, την υλική ασφάλεια και την κοινωνική
διοίκηση. Αντιµετωπίζοντας µιαν αιµατηρή σύγκρουση και σχεδόν σίγουρη ήττα, οι
Κοµµουνάροι κλώτσησαν τη ζωή τους µε την αυταπάρνηση ανθρώπων που, έχοντας
30