Page 26 - Το βιβλίο των προϋποθέσεων

Μπορούµε να µιλήσουµε για ανάγκες, σύγχρονες ανάγκες, σύγχρονες εργατικές ανάγ-
κες, χωρίς ντροπή και χωρίς κακοµοιριά; Μπορούµε να διανοηθούµε την καθηµερινή ζωή
(µας) σαν αγκυρωµένη σε έναν κόσµο πραγµατικό, υλικό, σκληρό, ένα κόσµο στερήσεων
και ρητών ή άρρητων αποκλεισµών και απαγορεύσεων, χωρίς να συσκοτίζεται αυτή η αγ-
κύρωση απ’ την γοητεία (ή την ελαφρότητα) φαντασιώσεων, ελπίδων, ιδεολογιών και
ιδεοληψιών; Μπορούµε να βγάλουµε τις ανάγκες µας απ’ την σκιά της αυτού εξοχότητας
της Μεγάλης Αυτοκράτειρας Επιθυµίας;

Τέτοιες ερωτήσεις µπορεί να φαίνονται παράξενες - από πρώτη µατιά. ∆ιαπιστώνουµε
ωστόσο κάτι, που είναι πολύ πιο παράξενο, τουλάχιστον σύµφωνα µε µια ορισµένη ιστο-
ρική (και πολιτική) προσέγγιση: ενώ µεγάλα µέρη των πρωτοκοσµικών πληθυσµών, εκα-
τοµµύρια άντρες και γυναίκες διάφορων ηλικιών, µοιάζουν να καταδικάζονται σε ολοφά-
νερες υλικές στερήσεις, αυτή η “καταδίκη” δεν παράγει (ή δεν έχει παράξει ως τώρα)
εκείνο το συλλογικό διεκδικητικό πνεύµα των αδιαπραγµάτευτων απαιτήσεων που θα πε-
ρίµενε κανείς. Αν δεν είναι η υλική “φτώχεια” αιτία για την δηµιουργία και την οργάνω-
ση µιας τέτοιας “πληβειακής” (σύµφωνα µε την δική µας αντίληψη: σύγχρονης εργατι-
κής) µαχητικότητας, τότε τι αποµένει;
Τονίζουµε το επίθετο “πρωτοκοσµικοί”. Εάν το ερώτηµα του γιατί οι άµεσα ή έµµεσα
βίαιες στερήσεις στην καθηµερινή ζωή δεν προκαλούν µαχητικές πληβειακές εξεγέρσεις
και επαναστάσεις προσανατολιζόταν στο λεγόµενο “τρίτο κόσµο”, οι απαντήσεις θα ήταν
εύκολες (όπως και εύκολα λαθεµένες): επι γενιές δεν έχουν γνωρίσει µια διαφορετική
ζωή· έχουν συνηθίσει, συµβιβαστεί, προσαρµοστεί· ιδεολογικοί παράγοντες (µε κυριό-
τερο τέτοιο την θρησκεία) τους κρατούν καθηλωµένους... Όµως για την θάλασσα των
πρωτοκοσµικών “φτωχών”, ειδικά µάλιστα για την θάλασσα που δηµιουργείται συστηµα-
τικά απ’ την δεκαετία του 1980 και µετά, ούτε καν αυτά δεν ευσταθούν. Ο υλικός πλού-
τος βρίσκεται δίπλα τους... Σε περιόδους πρόσφατης σχετικής “ευµάριας” οι ίδιοι άν-
θρωποι είχαν µερίδιο (έστω κι αν ήταν ψίχουλα για αρκετούς)... Και ο χριστιανισµός δεν
φαίνεται να ασκεί καθηλωτική επιρροή “νηστείας και προσευχής” τόσο καθολικά.
Για τις κοινωνίες του “αναπτυγµένου καπιταλισµού” ο υλισµός δεν είναι φιλοσοφία. Εί-
ναι η καθηµερινή εµπειρία για πολλές γενιές στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Μοιάζει λοι-
πόν το λιγότερο οξύµωρο το γεγονός ότι οι υλικές στερήσεις δεν έχουν γίνει µια γραµµή
οξύτατων τριβών (αυτό που εµείς λέµε εργατικό ανταγωνισµό...) µε τους ολοφάνερους
σφετεριστές του πλούτου· του πλούτου που δηµιουργούν αυτές οι σιωπηλές (και σε κα-
τάθλιψη) στρατιές και, ταυτόχρονα, τον στερούνται.
Που οφείλεται αυτή η παράξενη εγκαρτέρηση; Πολλές εξηγήσεις εµφανίζονται, συνή-
θως για τους “άλλους”: αυτοί που τις δίνουν βγάζουν τον εαυτό τους απ’ έξω, ενώ θα
έπρεπε να κάνουν το αντίθετο. Επίσης οι περισσότερες είναι ψυχολογίζουσες, και µε τον
ένα ή τον άλλο τρόπο "κυκλικές": ο φόβος, ή η µιζέρια, ή η έλλειψη εµπιστοσύνης εµ-
ποδίζουν να... (...να απαντηθεί ο φόβος, να ξεπεραστεί η µιζέρια, να ξανακατασκευα-
στεί η εµπιστοσύνη...). Ό,τι αποµένει είναι µετάθεση ευθυνών: φταίνε τα κόµµατα...
φταίνε τα συνδικάτα... φταίνε οι κυβερνήσεις... φταίει η “παγκοσµιοποίηση”... φταίνε ο
θεός κι ο διάολος µαζί.

∆εν µας κάνουν τέτοιες εξηγήσεις. Έχουν όλα τα κουσούρια του κόσµου, και ανάµεσά
τους το χειρότερο: αυτο-επιβεβαιώνονται, αυτο-ανακυκλώνονται, αυτο-ενισχύονται.
26