Page 8 - Το βιβλίο των προϋποθέσεων

...
ττοο ιιδδιιωωττιικκοοπποοιιηηµµέέννοο ππααννεεππιισσττήήµµιιοο ήήδδηη υυππάάρρχχεειι ((κκιι έέχχεειι ββρρωωµµίίσσεειι ααππ’’ττοο κκεεφφάάλλιι))

Την στιγµή που η συνολική ρητορεία περί υπεράσπισης του δηµόσιου χαρακτήρα του
πανεπιστηµίου περιστρέφεται γύρω από τη πληρωµή διδάκτρων, φαίνεται να διαφεύγει
από την αντίληψη των άµεσα εµπλεκόµενων (των φοιτητών και των οικογενειών τους)
ότι κοµµάτια της πανεπιστηµιακής λειτουργίας, εδώ και καιρό, δουλεύουν µε όρους ιδιω-
τικού τοµέα. Αυτό το φαινόµενο εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στην κορυφή της πυραµί-
δας της τριτοβάθµιας, δηλαδή στα µεταπτυχιακά, διδακτορικά, σεµινάρια, έρευνες. Αυ-
τή η κορυφή συµπυκνώνει κατ’αρχάς τις προσδοκίες των φοιτητών που δεν ικανοποι-
ούνται µε το τέλος των προπτυχιακών σπουδών, αλλά και αυτές των καθηγητών που αξιο-
ποιώντας αυτό το µικρότερο αριθµό φοιτητών - που πειθαρχεί εθελοντικά - µπορούν να
κάνουν ευκολότερα τις διασυνδέσεις τους µε την αγορά και να επωφελούνται των ευ-
καιριών που προκύπτουν από αυτές.
Παρατηρώντας τη λειτουργία των µεταπτυχιακών, ακόµα και όσα δεν έχουν κάνει υπο-
χρεωτική την πληρωµή διδάκτρων, σταδιακά αποκτούν χαρακτηριστικά, που θα έλεγε κα-
νείς ότι προσιδιάζουν περισσότερο στην αγορά, παρά σε “δηµόσιο αγαθό”. Αν προσπα-
θούσαµε να κάνουµε µια γενική περιγραφή για το πώς λειτουργούν µέχρι στιγµής τα µε-
ταπτυχιακά, αυτή θα ήταν ως εξής: η πρόσβασή τους είναι δυνατή σε περιορισµένο αριθ-
µό ατόµων, τα οποία δεν γίνονται δεκτά µε αντικειµενικά κριτήρια, αλλά µε βάση την
σχέση που έχουν µε τους καθηγητές και αφού περάσουν διάφορες συνεντεύξεις. Αυτή η
διαδικασία θυµίζει περισσότερο την λειτουργία κάποιας εταιρίας, παρά αυτή κάποιου “δη-
µόσιου θεσµού”.
Επίσης το πιο βασικό που αποκοµίζει κάποιος αποφοιτώντας από ένα µεταπτυχιακό -
εκτός από την ανταγωνιστικότητα του βιογραφικού του - είναι οι γνωριµίες και οι σχέ-
σεις µε τους καθηγητές και τους κύκλους τους και κατά συνέπεια η εµπλοκή στα κυκλώ-
µατα αυτά, που µελλοντικά θα µπορούσαν να τους αποφέρουν υλικές προσόδους. Και
όσοι δεν το κάνουν αυτό, καταλήγουν µε ένα χαρτί, πιστοποιηµένο µεν, αλλά άχρηστο.
Μια τέτοια περιγραφή αποδεικνύει ότι τα πανεπιστήµια δεν απέ-
κτησαν κάποιον ιδιώτη-ιδιοκτήτη, αλλά άρχισαν να δουλεύουν µε
ιδιωτικο-οικονοµικά κριτήρια “απόδοσης” και “ποιότητας” αρχικά
σ τ ι ς µ ε τ α π τ υ χ ι α κ έ ς κ α ι ε ρ ε υ ν η τ ι κ έ ς τ ο υ ς β α θ µ ί δ ες κ α ι κ α τ ’ ε π έ -
κ τ α σ η κ α ι σ ε ο ρ ι σ µ έ ν α κ ο µ µ ά τ ι α τ ο υ π ρ ο π τ υ χ ι α κ ο ύ π ο υ µ π ο ρ ο ύ -
σαν να καλύψουν αυτές τις “όχι επίσηµες” αλλά ουσιαστικές λει-
τουργίες.
Ένα άλλο διαφωτιστικό παράδειγµα, είναι το πώς οι καθηγητές - λειτουργώντας µέσα
και εκµεταλλευόµενοι τις ίδιες τις υποδοµές των πανεπιστηµίων - οργανώνουν σεµινά-
ρια επί πληρωµή ή δηµιουργούν, εν µια νυκτί, κέντρα επαγγελµατικής κατάρτισης που
µοιράζουν πιστοποιήσεις. Αυτό δείχνει πως αυτοί οι καθηγητές αντιλαµβάνονται την έν-
νοια των ευκαιριών που τους παρουσιάζει το διαρκές άγχος των εκπαιδευόµενων για επι-
πλέον πιστοποιήσεις, που θα µπορέσουν να δώσουν µια - προσωρινή - διέξοδο στην κα-
ριέρα τους.
Παράλληλα, εξελίσσεται ένας κύκλος ινστιτούτων, ερευνητικών κέντρων και think
tanks, ο οποίος αποτελεί µια γκρίζα ζώνη ανάµεσα στο “δηµόσιο” και στο ιδιωτικό. Τα
8