Page 19 - Το βιβλίο των προϋποθέσεων

Αξίζει να το τονίσουµε: στην έρευνα και στην ανάδειξη αυτής της πραγµατικότητας συµ-
µετείχαν µόνο φοιτητές και εργάτες / εργάτριες· τέτοια ήταν η σύνθεση της “σ.ε.ε.”. Αν-
τίστοιχα περιορισµένες ήταν οι πρακτικές δυνατότητές της να ερευνήσει τα πανεπιστη-
µιακά άδυτα. Τα κατάφερε ωστόσο επειδή (ακριβώς λόγω της σύνθεσης και του πολιτι-
κού προσανατολισµού της) δεν είχε κανένα λόγο να κρύψει οτιδήποτε...

Έξι χρόνια αργότερα, οι 4 πανεπιστηµιακοί στο άρθρο που µνηµονεύσαµε, γράφουν:
... Οφείλουµε ... να σκεφτούµε γιατί δεν είναι πια κοινωνικά απαραίτητη η παραγωγή
νέας γνώσης, και γιατί η συζήτηση γύρω από την οικονοµικά πρόσφορη γνώση σχετίζε-
ται σχεδόν αποκλειστικά µε την “καινοτοµία”. Και το κυνήγι µιας αδιευκρίνιστης και σχε-
δόν µεταφυσικής έννοιας, της “καινοτοµίας”, κοντεύει να αποτελέσει τον µοναδικό στό-
χο της ερευνητικής δραστηριότητας. Μπορεί να φαίνεται εύκολο να φανταστούµε γιατί
αυτές οι δυνάµεις δεν θέλουν την κριτική και αυτόνοµη σκέψη, δεν συµπαθούν τον λό-
γο (αυτόν που µε έµφαση ονοµάζουµε “ορθό”), την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και επι-
χειρηµάτων, τη δηµοκρατική συνθήκη αντιλογίας - αυτά πράγµατι εκπροσωπεί ή µάλλον
αυτά είναι το πανεπιστήµιο.
Αλλά και εµείς δεν κατορθώσαµε να συγκροτήσουµε µια συνεπή κριτική ενάντια στα ιδε-
ολογήµατα περί “κοινωνίας της γνώσης”, τα οποία προβλήθηκαν ως η πανάκεια που θα
εξασφάλιζε την κοινωνική ευηµερία. ∆εν καταλάβαµε έγκαιρα ότι η “κοινωνία της γνώ-
σης” ήταν ένα λάκτισµα για να αλλάξουν άρδην όλοι οι θεσµοί και οι διαδικασίες παρα-
γωγής γνώσης, και να γίνει η χρηµατοδοτούµενη έρευνα, ανεξάρτητα από τα αποτελέ-
σµατά της, ανεξάρτητα από τις ώρες απασχόλησης όσων την επιτελούν, η µόνη, τελικά,
“έγκυρη” έρευνα. Ως κριτήριο αριστείας έχει καθιερωθεί η δυνατότητα να “φέρνει” κα-
νείς χρήµατα και προγράµµατα στο πανεπιστήµιο. Κανέναν σχεδόν “αρµόδιο” δεν ενδια-
φέρει η ουσία και τα αποτελέσµατα αυτών των διεργασιών.
...
Ξέρουµε ήδη ότι η µετακίνηση που επιτρέπει τη συρρίκνωση του πανεπιστηµίου σε ένα
ελιτίστικο σχήµα δήθεν αριστείας, χωρίς ισχυρή κοινωνική αµφισβήτηση, δεν είναι άλλη
από τη δοκιµασµένη πλέον “σχολειοποίηση” των προπτυχιακών σπουδών που απευθύ-
νονται στη µεγάλη µάζα των φοιτητών, µε παράλληλο κλείσιµο (και διά των υψηλών δι-
δάκτρων) των µεταπτυχιακών. Το σήµερα του ελληνικού πανεπιστηµίου µε αυτή τη µε-
τακίνηση έχει κυρίως να κάνει και µε τις συνέπειές της.
...

Χωρίς να θέλουµε να προσβάλλουµε κανέναν, τέτοιοι προβληµατισµοί σήµερα και τέ-
τοιες αναπάντητες ερωτήσεις είναι, από ιστορική άποψη, αρχαϊκές. Οι απαντήσεις είναι
(θα έπρεπε να είναι!) γνωστές εδώ και πολλά πολλά χρόνια. Ξέρουµε κάποιες.

ηη εεννσσωωµµάάττωωσσηη ((κκααιι ηη εεξξααφφάάννιισσηη))
τ τηηςς ααννττααγγωωννιισσττιικκήήςς κκρριιττιικκήήςς

Ιστορικά και διεθνώς, απ’ την δεκαετία του 1960 και µετά, έχουν αναπτυχθεί (σε ότι
αφορούσε τα δηµόσια εκπαιδευτικά συστήµατα των καπιταλιστικών κρατών) δύο διαµε-
τρικά αντίθετες κριτικές. Μία απ’ τα “δεξιά” και µία απ’ τα “αριστερά”.
19