#31 - 10/2024

ο οργανισμός είναι το προϊόν
συνθετική βιολογία και η δημιουργία του γονιδιακού ταιηλορισμού [*Απόσπασμα απ’ το 4ο κεφάλαιο του βιβλίου Mutant Ecologies, Manufacturing Life in the Age of Genomic Capital, των Erica Borg και Amedeo Policante, εκδ. Pluto press, 2022. Τίτλος του κεφαλαίου: Οι γραμμές συναρμολόγησης της CRISPR και η επιτάχυνση του μοριακού εργοστάσιου. Περισσότερα απ’ το ίδιο βιβλίο στο τετράδιο για εργατική χρήση νο 8.]

Στη δεκαετία του 1990 το Human Genome Project [: πρόκειται για το «σχέδιο αποκωδικοποίησης του ανθρώπινου DNA»] υποσχέθηκε να διαθέσει στην ανθρωπότητα το «βιβλίο οδηγιών» της ύπαρξής της: ένα ντοκουμέντο που θα ξεκαθάριζε για πάντα το πως αναπτύσσεται και λειτουργεί ο ανθρώπινος οργανισμός. Ωστόσο, μόλις τέλειωσε ο αγώνας δρόμου για την καταγραφή των ακολουθιών των βάσεων, το ανθρώπινο γονιδίωμα φάνηκε να είναι ακατάστατο, ακατανόητο και χαοτικό. Πάνω απ’ το 98% του DNA που είχε καταγραφεί έμοιαζε να μην έχει κάποια αναγνωρίσιμη λειτουργία: ένας ωκεανός από α-νοησίες, που γρήγορα μπήκε στην άκρη απ’ τους μοριακούς βιολόγους ως «DNA σκουπίδι». Εκείνη την εποχή θεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως το αποτέλεσμα της συσσώρευσης σκουπιδιών στην εξελιγκτική ιστορία, ένας απέραντος γενετικός σκουπιδότοπος που περιείχε απαρχαιωμένα τμήματα από ξεχασμένους προγόνους, υπολείμματα από ιικές μολύνσεις του παρελθόντος, παράξενες και αρχαίες μεταλλάξεις που συσσωρεύτηκαν βαθμιαία μέσα στους αιώνες. Αυτή η αντίληψη – που παρουσίαζε το γονιδίωμα ως ένα υπερβολικό, μπερδεμένο και γεμάτο άχρηστα πράγματα κομμάτι από software – θα γεννούσε τις σύγχρονες φιλοδοξίες για τον εκπολιτισμό του γονιδιακού ορίζοντα: να καθαριστεί απ’ τα σκουπίδια, και να ελαττωθεί σε ένα τακτοποιημένο και συντεταγμένο σύνολο που θα ήταν ευκολότερο να ερμηνευτεί, να ελεγχθεί και να χειραγωγηθεί.

Αν οι μοριακοί βιολόγοι αρχικά ονειρεύτηκαν να «διαβάσουν το βιβλίο της ζωής», τα σύγχρονα σχέδια όπως το Genome Project Write ενέπνευσαν την μετατόπιση «απ’ την παθητική ανάγνωση του γονιδιώματος στην ενεργητική συγγραφή του». Σ’ αυτό το πλαίσιο ο τομέας της συνθετικής βιολογίας ανέθεσε στον εαυτό του τον εξορθολογισμό της βιολογίας μέσω του σχεδιασμού τεχνοεπιστημονικών μορφών ζωής, ευκολότερων στις μετρήσεις, στην αξιολόγηση, στις προβλέψεις και στην στόχευση.1 Σύμφωνα με τον Drew Endy – μέλος της σχολής βιο-μηχανικής στο πανεπιστήμιο Stanford και συγγραφέα του Οι Βάσεις της Μηχανικής Βιολογίας – «η εξέλιξη δεν διαλέγει πράγματα που να είναι εύκολα να τα καταλάβουν και να διαδράσουν μαζί τους οι επιστήμονες, κάτι που πάντα θέλουμε. Οπότε επιδιώκουμε να φτιάξουμε τυποποιήσιμα βιολογικά συστήματα που να τα καταλαβαίνουμε και να μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σα μηχανικοί, θέλουμε να ξαναφτιάξουμε τον ζωντανό κόσμο έτσι ώστε να είναι τυποποιήσιμος». Διαβεβαίωσε ότι η συνθετική βιολογία προσφέρει την τεχνοεπιστημονική «απελευθέρωση» από την «τυραννία της εξέλιξης» που προκαλεί «τυχαίες και άσκοπες μεταλλάξεις». Η εξελιγκτική ιστορία θα έπρεπε να καθοδηγηθεί σύμφωνα με ορθολογικές αρχές, ξεπερνώντας τα μη προβλέψιμα αποτελέσματα των τυχαίων γενετικών μεταλλάξεων που φιλτράρονται απ’ την φυσική επιλογή.

Όμοια ο Thomas Knight – ανώτερος ερευνητής στο MIT και ιδρυτής της εταιρείας συνθετικής βιολογίας Ginkgo Bioworks – υποδεικνύει ότι για να εξορθολογιστούν τα γονιδιώματα είναι αναγκαίο να «ελαττωθούν τα άχρηστα γονίδια∙ να καταργηθούν οι αλληλοκαλύψεις∙ να τυποποιηθούν οι προαγωγοί» και να «αναπρογραμματίσουμε τις πρωτεϊνες έτσι ώστε να χρησιμοποιούν ένα μειωμένο μέρος του χώρου κωδίκωσης». Ο τελικός στόχος είναι να κατασκευαστούν «απλοί οργανισμοί» που να είναι «αρθρωτοί, κατανοητοί, εύπλαστοι» και να χαρακτηρίζονται από «ορθολογική δομή». Με δυο λόγια οι συνθετικοί βιολόγοι υπόσχονται να επιβάλλουν την οργανική ορθολογικότητα που χαρακτηρίζει την επιβολή του Διαφωτισμού στη βιολογία. Σύμφωνα με τον Max Horkheimer η σύγχρονη τεχνοεπιστήμη είχε απ’ την αρχή σκοπό να αναδομήσει τον κόσμο σύμφωνα με τις αρχές της αποτελεσματικότητας, της προβλεψιμότητας, της δυνατότητας υπολογισμών και ελέγχου, υποβιβάζοντας έτσι την φύση σε «απλή ύλη, απλά υλικό προς κυριαρχία, χωρίς άλλο νόημα εκτός απ’ αυτήν καθ’ αυτήν την κυριαρχία πάνω της». Αυτή η σύγχρονη τάξη καταλήγει στη σύγχρονη συνθετική βιολογία, ένα ερευνητικό εγχείρημα που έχει σκοπό να ορθολογικοποιήσει την φυσιολογία των ζώντων όντων, μετατρέποντάς τα σε λειτουργικά συστατικά των συστημάτων βιο-παραγωγής.

Ανακατασκευάζοντας το γονιδίωμα ενός συγκεκριμένου βακτηρίου, οι συνθετικοί βιολόγοι προσανατολίζονται στο να κάνουν τις μεταβολικές του διαδικασίες «καλύτερες» από λειτουργική σκοπιά. Για μια ομάδα ερευνητών, η «ορθολογικοποίηση» ενός συγκεκριμένου βακτηρίου συνεπάγεται το να γίνει το γονιδίωμά του πιο ευδιάκριτο, πιο κατανοητό, πιο προβλέψιμο. Για μια φαρμακευτική εταιρεία θα μπορούσε να σημαίνει να γίνουν οι μεταβολικές του διαδικασίες πιο αποτελεσματικές, μεγιστοποιώντας την παραγωγή ενός επιθυμητού μορίου και μειώνοντας την απέκκριση ανώφελων υποπροϊόντων. Η γονιδιωματική κοπτοραπτική με άλλα λόγια επιτρέπει την ενσωμάτωση του λειτουργισμού και την εισαγωγή του στην σάρκα του ζωντανού. Αφού για καιρό χρησιμοποιήθηκαν ως μέσα παραγωγής, τώρα τα ζωντανά όντα σχεδιάζονται ως τέτοια. Αν οι τυχαίες φυσικές μεταλλάξεις εμφανίζονται σε πολλούς συνθετικούς βιολόγους ως τα παράλογα καπρίτσια της τυραννίας της εξέλιξης, οι εστιασμένες μεταλλάξεις που προτείνονται απ’ αυτούς εμφανίζονται σαν η φωτισμένη ενσάρκωση της οικονομικής λογικής.

[...]

...η συνέχεια στο έντυπο τεύχος του Cyborg.
[ σημεία διακίνησης ]

Μετάφραση, απόδοση:
Ziggy Stardust

Σημείωση

* Απόσπασμα απ’ το 4ο κεφάλαιο του βιβλίου Mutant Ecologies, Manufacturing Life in the Age of Genomic Capital, των Erica Borg και Amedeo Policante, εκδ. Pluto press, 2022. Τίτλος του κεφαλαίου: Οι γραμμές συναρμολόγησης της CRISPR και η επιτάχυνση του μοριακού εργοστάσιου.
Περισσότερα απ’ το ίδιο βιβλίο στο τετράδιο για εργατική χρήση νο 8.
[ επιστροφή ]