#31 - 10/2024

bytes & genes

Lunar Αν σκοπεύετε να μετακομίσετε στο φεγγάρι (κάτι που απ’ ότι φαίνεται θα γίνει εφικτό τις λίγες επόμενες δεκαετίες, αν και αρχικά μόνο για επιστήμονες και κατάδικους…), δεν θα χρειαστεί να κρατάτε μαζί σας νερό. Κινέζοι ειδικοί ανακοίνωσαν ότι μετά από πειράματα 3 χρόνων έφτιαξαν μια τεχνική διαδικασία για την παραγωγή νερού (και όχι μόνο) απ’ το σεληνιακό χώμα.

Προσέξτε την διάταξη: Με κοίλους καθρέφτες ή ειδικούς φακούς το ηλιακό φως θα θερμαίνει και θα λιώνει το σεληνιακό χώμα, και θα «απελευθερώνει» το υδρογόνο που (σε πολύ μεγάλες ποσότητες) είναι αποθηκευμένο εκεί. Το υδρογόνο (λόγω υψηλής θερμοκρασίας) θα αντιδρά με τα οξείδια του σιδήρου που υπάρχουν επίσης σε μεγάλη ποσότητα, κι απ’ αυτήν την αντίδραση θα απελευθερώνεται οξυγόνο (που μαζί με το υδρογόνο θα σχηματίζει υδρατμούς) ενώ θα προκύπτει και σίδηρος. Οι υδρατμοί όταν κρυώσουν θα γίνονται υγρό νερό που θα αποθηκεύεται σε μεγάλες δεξαμενές, ενώ ένα μέρος του με ηλεκτρόλυση θα γίνεται οξυγόνο (για να αναπνέουν οι έποικοι) και υδρογόνο (ως πηγή ενέργειας). Ο σίδηρος θα έχει διάφορες χρήσεις, ενώ ό,τι απομένει απ’ το λιωμένο σεληνιακό χώμα θα γίνεται τούβλα.

Δεν πρέπει να έχετε παράπονο: πρόκειται για «κυκλική οικονομία», όπου τίποτα δεν πάει χαμένο! Αναδεικνύονται επίσης και μερικές έξτρα θέσεις εργασίας, κρίσιμες για την συντήρηση των σεληνιακών σταθμών: χειριστές ρομποτικών εκσκαφέων για παράδειγμα, αφού κάπως θα πρέπει να εξορύσσεται αυτό το τόσο χρήσιμο χώμα.

Θα γίνει νταμάρι το φεγγάρι… Αλλά και τώρα, γεμάτο κρατήρες είναι…

Με προσέχει, άρα μου γεννάει αισθήματα Μπορεί να μην έχετε ακόμα κάποιο οικιακό ρομπότ (ίσως σκούπα;) - αλλά πριν 20 χρόνια δεν είχατε ούτε «smart phone»· αγνοούσατε καν και καν ότι μπορεί να υπάρξει τέτοιο τηλεχειριστήριο· και τώρα δεν φαντάζεσθε ότι υπάρχει ζωή χωρίς αυτό.

Συνεπώς κάθε πράγμα στην ώρα του… Και καλό είναι να ξέρετε από τώρα ότι υπάρχουν εδώ και χρόνια επιστήμονες και λοιποί ειδικοί που ασχολούνται με τις σχέσεις που μπορεί (και πρέπει) να δημιουργήσετε με τα οικιακά ρομπότ σας.

Εξαιτίας των δημογραφικών αλλαγών και της σχετικής έλλειψης ειδικευμένων εργατών και την αυξημένη διείσδυση της τεχνολογίας στην ιδιωτική και εργασιακή ζωή μας, τα κοινωνικά ρομπότ και η πετυχημένη διάδραση μεταξύ ανθρώπων και ρομπότ γίνεται όλο και πιο σημαντική. Η human – robot interaction (HRI) και οι έρευνες γι’ αυτήν είναι ένα πολυεπιστημονικό πεδίο. Περιλαμβάνει την «μελέτη των ανθρώπων, των ρομπότ, και των τρόπων που αλληλοεπηρεάζονται». Η HRI φέρνει δίπλα δίπλα διάφορους επιστημονικοί τομείς, όπως η ρομποτική, η μηχανική, η επιστήμη υπολογιστών, η διάδραση ανθρώπων-υπολογιστών, οι επιστήμες της συνείδησης και η ψυχολογία. Τα συγκεκριμένα ρομπότ δημιουργούνται ακριβώς για να διαδρούν με ανθρώπους, ή για να τους προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις. Τα κοινωνικά ρομπότ εμφανίζονται σε διάφορους ρόλους, όπως ξεναγοί σε μουσεία, ρεσεψιονίστς, εκπαιδευτές, υποστηρικτές οικιακών εργασιών, και φροντιστές ατόμων με διάφορες δυσκολίες…

Αν τα πιο πάνω σας φαίνονται υπερβολικά φουτουριστικά, ξαναρίξτε μια ματιά στο κινητό σας, όχι μόνο ως «λειτουργική» αλλά κυρίως ως συναισθηματική μηχανή – ως μηχανή δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια πρώτη προσέγγιση. Οι φωνητικές «οικιακές βοηθοί» είναι ήδη κοινοτοπία σε άλλα μέρη του πλανήτη. Και τα παιδιά (ειδικά τα μοναχοπαίδια) σίγουρα θα ήθελαν μια παρέα-που-να-τα-προσέχει (και να ειδοποιεί ακαριαία τα γονείς αν χρειάζεται…) αλλά και να μοιάζει με παιχνίδι.

Προσοχή μόνο στα χακαρίσματα! (Τίποτα δεν είναι απλά αυτό που λέει στο digital σύμπαν!…)

Έξυπνες εξυπνάδες! …Τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT της OpenAI είναι απλά ακόρεστα όσον αφορά την δίψα τους για ηλεκτρική ενέργεια… Όσο περισσότερα data συγκεντρώνουν τόσο πιο έξυπνα είναι, αλλά όσο περισσότερα data συλλέγουν για να γίνουν εξυπνότερα, τόσο περισσότερη ενέργεια χρειάζονται… Αν δεν αλλάξει κάτι, μέχρι το τέλος της δεκαετίας, τα κέντρα δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να καταναλώνουν έως και 20% με 25% των ενεργειακών απαιτήσεων στις ηπα. Σήμερα είναι περίπου στο 4%...

Πρόσφατη κουβέντα ενός ceo συναφούς τομέα στην wall street journal. Δεν φαίνεται πολύ έξυπνο αυτό με τους σύνθετους αλγόριθμους που καταχρηστικά και παραπλανητικά ονομάζεται «τεχνητή νοημοσύνη»… έτσι δεν είναι; Οι χρήστες της (που είναι οι ενεργητικοί τροφοδότες της με data) μπορεί να θεωρούν ότι επωφελούνται ο καθένας χωριστά απ’ την πολύ γρήγορη επεξεργασία / κατεργασία των δεδομένων που έχουν συγκεντρωθεί· μπορεί κάποιοι να υποστηρίξουν ακόμα ακόμα ότι υπάρχει και γενικό, κοινωνικό όφελος (για παράδειγμα το πως σκοτώνει το θεοναζί, απαρτχάιντ καθεστώς στη Γάζα και στον λίβανο…). Αλλά το σίγουρο είναι ότι αυτά τα όλο και πιο κτηνώδη data centers και οι χιλιάδες servers με τους γρήγορους επεξεργαστές χρειάζονται απεριόριστες ποσότητες ρεύματος για να λειτουργούν 24ώρες το 24ωρο· και απεριόριστες ποσότητες νερού για να ψύχονται.

Η ενεργειακή φτώχια των απλών υπηκόων είναι η πίσω όψη. Όταν, για παράδειγμα, το ελληνικό γκουβέρνο καμαρώνει για τις «επενδύσεις» διάφορων κολοσσών σε data centers στα μέρη μας (κάποιες ακόμα στα χαρτιά…) αποφεύγει όπως ο διάολος το λιβάνι να συσχετίσει αυτές τις «επενδύσεις» με την παγίδα των χρωματιστών τιμολογιών και την ραγδαία αύξηση της τιμής του ρεύματος για τους πληβείους. Αλλά όπως θα έλεγε κάθε σοφός νεοφιλελεύθερος «για να το εκτιμήσετε – και για να κάνετε οικονομία – πρέπει να το πληρώνετε ακριβά». Να κάνετε οικονομία μιας και τις μεγάλες ποσότητες (μιας δοσμένης παραγωγής) τις χρειάζονται άλλοι.

Πάντως στον καπιταλισμό δεν υπάρχουν αδιέξοδα! Οι μεγάλοι αυτοί ιδιοκτήτες των data (και των σύνθετων αλγόριθμων) σχεδιάζουν να φτιάχνουν «μικρά πυρηνικά εργοστάσια» για τις ηλεκτρικές ανάγκες τους! Στην προοπτική των πραγμάτων δεν θα φτάνει μόνο ένα∙ κάποια στιγμή θα χρειάζεται κι ένα δεύτερο, κι ένα τρίτο…

Ας τελειώνουμε με τις δήθεν ανησυχίες περί «κλιματικής αλλαγής»!! H καπιταλιστική «πρόοδος» χρειάζεται θυσίες! Κι αυτές προορίζονται όλες για εμάς…

Κοτζάμ νοημοσύνη («τεχνητή») και είναι ευάλωτη; Αυτό υποστηρίζει η γνωστή εταιρεία Kaspersky Lab (ειδικευμένη στην αναζήτηση κακόβουλων παρεμβάσεων στα ηλεκτρονικά δίκτυα). Ονόμασε «ενέσεις» διάφορες ενέργειες που σκοπεύουν να τροφοδοτήσουν τις βάσεις δεδομένων που βρίσκονται πίσω απ’ τους σύνθετους αλγόριθμους των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων με τέτοιο τρόπο (με τέτοια data) ώστε όταν «αλληλεπιδρούν» με άλλους να προωθούν τους δικούς τους σκοπούς. Για παράδειγμα να διαφημίσουν κάποιο εμπόρευμα ή κάποια υπηρεσία.

Προς το παρόν (λέει η εταιρεία) οι περιπτώσεις «ενέσεων» που εντόπισε ήταν ιδιοτελείς αλλά όχι κακόβουλες. Ωστόσο, εφόσον τα νευρωνικά δίκτυα «τρέφονται» απ’ τα data των χρηστών τους, έχουν δηλαδή «ανοικτή είσοδο δεδομένων», δεν μπορούν να αποκλειστούν μελλοντικά πιο οργανωμένες hack-injections. Οι κυβερνοεπιτεθέμενοι δείχνουν ενεργό ενδιαφέρον για τα νευρωνικά δίκτυα δήλωσε ο Vladislav Tushkanov επικεφαλής του τμήματος τεχνολογίας μηχανικής μάθησης της Kaspersky Lab.

Και γιατί να μην δείχνουν ενεργό ενδιαφέρον γι’ αυτό το «καινούργιο παιχνίδι στην πόλη»; Όλο και κάποιος εχθρός να παραμονεύει για να αλώσει την μηχανική σοφία της κάθε openAI και της κάθε google…

«Έξυπνο ορυχείο»! Στοές γεμάτες αισθητήρες. Ρομποτικά οχήματα και εκσκαφείς. Αισθητήρες στην επιφάνεια του εδάφους. Και ένα «κέντρο ελέγχου», με μερικές δεκάδες χειριστές μπροστά σε οθόνες: οι παλιοί ανθρακωρύχοι δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ποτέ ότι η εξόρυξη θα γινόταν σε μεγάλο βαθμό «δουλειά γραφείου»!

Το ανθρακωρυχείο της Xukuang Group Tianshan στη (θρυλική στη δύση…) κινεζική επαρχία Xinjiang είναι – σαν οργάνωση της εργασίας / παραγωγής – δουλειά κυρίως δυο εταιρειών που δεν έχουν καμία σχέση με τις υπόγειες στοές: της china mobile και της huawei. Έστω στη γενικότητά του πράγματος, μπορεί πράγματι κάποιος να φανταστεί σήμερα μια βιομηχανική εγκατάσταση που δουλεύει σε μεγάλο βαθμό «αυτόματα».

Αντικατάσταση της ζωντανής εργασίας από πάγιο κεφάλαιο / μηχανές; Εν μέρει ναι. Με μεγαλύτερη ακρίβεια: καταστροφή ειδικοτήτων, δημιουργία καινούργιων, μηχανοποίηση 4.0… Μετατόπιση του κέντρου βάρους της τεχνικής σύνθεσης της εργασίας σε χειριστές, επισκευαστές και προγραμματιστές. Και φυσικά: εκρηκτική αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας! Σε ορυχεία, λιμάνια, εργοστάσια, μεταφορές· στα διαμάντια του στέμματος της 2ης βιομηχανικής επανάστασης…

Φωτογραφία πάνω: Επισκέπτες περιεργάζονται μακέτα των εγκαταστάσεων του «έξυπνου ορυχείου» (και της επεξεργασίας του άνθρακα) στη διάρκεια κινεζικής βιομηχανικής έκθεσης τον Ιούνιο του 2024.

Δεν πουλιούνται όλα! Αυτός ο «ζητιάνος» (ή μήπως και άστεγος;) στις φωτογραφίες (στο μετρό της Μόσχας) λέγεται Γκριγκόρι Γιακόβλεβιτς Πέρελμαν. Είναι πιθανότατα ο σπουδαιότερος εν ζωή μαθηματικός και γεωμέτρης – σίγουρα για το μισό, το δυτικό ημισφαίριο του πλανήτη. Το 1982, σε ηλικία 16 χρονών, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στη διεθνή μαθηματική ολυμπιάδα. Γεννημένος και μεγαλωμένος στο Λένινγκραντ, πέρασε σύντομα από διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια, αλλά προτίμησε να γυρίσει στα μέρη του. Η δουλειά του στη γεωμετρία Ρίμαν και στην τοπολογία τον έκανε διεθνώς διάσημο. Μέχρι που το 2002 και το 2003, με τρία άρθρα του, απέδειξε την ισχύ της «εικασίας του Πουανκαρέ» που ήταν άλυτη επί έναν αιώνα, θεωρούμενη ως ένα απ’ τα πιο δύσκολα μαθηματικά προβλήματα – ένα απ’ τα άλυτα επτά «μαθηματικά προβλήματα της χιλιετίας»…
Γι’ αυτήν του την λύση ο Πέρελμαν βραβεύτηκε όχι μία αλλά τρεις φορές, την μία απ’ το «μετάλλιο Φιλντς» που θεωρείται κάτι ανάλογο ενός νόμπελ στα μαθηματικά, και μια άλλη απ’ την ευρωπαϊκή μαθηματική ένωση· επιπλέον του δόθηκε το 2010 ένα βραβείο ενός εκατομμύριου δολαρίων…

Δεν πήρε τίποτα… Ούτε βραβεία, ούτε λεφτά. «Το χρήμα ή η δόξα δεν με ενδιαφέρουν…» δήλωσε σχετικά. «… Δεν θέλω να με επιδεικνύουν σα ζώο σε ζωολογικό κήπο»…

Ζώο; Σε ζωολογικό κήπο; Κάτι θέλησε να πει ο Πέρελμαν (και το είπε υπαινικτικά) για τις «επιστημονικές κοινότητες» διάφορων ειδικοτήτων στον σύγχρονο καπιταλισμό. Και δεν έχει άδικο, ούτε είναι τρελός. Είναι εξαιρετικά απίθανο, στα όρια του στατιστικού σφάλματος, να βρει σήμερα κάποιος «επιστήμονα» (ή κάποιον εξειδικευμένο ηλίθιο για να θυμηθούμε τους Καταστασιακούς…) που να μην είναι έτοιμος να πουληθεί για τα λεφτά και την δόξα, περισσότερο το πρώτο. Ο Πέρελμαν είναι αυτό το στατιστικό λάθος: εχθρικός απέναντι στην «επιστημονική ηθική», είτε εκείνη του λαμόγιου, είτε εκείνη όσων ανέχονται τα λαμόγια κάνοντας ιδιοτελείς υπολογισμούς. Εχθρικός, επίσης, απέναντι στη μηντιακή προβολή…
Το τι κάνει και το με τι ασχολείται σήμερα είναι σε γενικές γραμμές άγνωστο. Ζει πάντως στο Λένινγκραντ. Κι εκεί (λέγεται ότι) κυκλοφορούν διάφοροι νεαροί και νεαρές με T-shirt που έχουν το πρόσωπό του και το σύνθημα: δεν αγοράζονται όλα…

Να είναι φαντάσματα από ένα χαμένο παρελθόν; Ή απ’ το μέλλον;

Καταστροφική αστοχία μεθόδου! Πριν ελάχιστα χρόνια μια έρευνα με την βαριά υπογραφή του Ιατρικού Κέντρου της πανεπιστημίου Κολούμπια, αποκάλυψε ότι η πολυδιαφημισμένη (και νομπελ-βραβευμένη) μέθοδος γενετικής κοπτοραπτικής που ονομάζεται CRISPR/Cas9 είναι ουσιαστικά τυφλή! Και ότι προκαλεί μεγάλο αριθμό αδέσποτων μεταλλάξεων σε όποιο DNA αγγίξει.

Οι «δοκιμές» πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η επαναστατικότητα και, κυρίως, η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της μεθόδου, είχαν γίνει σε μικρά τμήματα DNA, σε εργαστηριακές συνθήκες. Ο έλεγχος ύστερα γινόταν συνήθως με χρήση σύνθετων αλγόριθμων, για να προβλεφτεί που αλλού (σ’ αυτά μικρά τμήματα) θα μπορούσε να προκύψει πρόβλημα… Αν δεν βρισκόταν κάτι, τότε «όλα καλά».
Όμως οι ερευνητές του Κολούμπια εξέτασαν το σύνολο του DNA που είχε γίνει στόχος της υποτίθεται ακριβούς κοπτοραπτικής. Εξέτασαν δύο διαφορετικές περιπτώσεις (ποντικών, τα γνωστά πειραματόζωα), και ανακάλυψαν ότι είχαν προκύψει πάνω από 1.500 μεταλλάξεις νουκλεοτιδίων (: η βασική μονάδα του DNA και του RNA) και πάνω από 100 «διαγραφές» και «εκ νέου εγγραφές» σ’ όλη την αλυσίδα DNA∙ όλες εκτός στόχου!!!

Τι γίνεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις όπου μια γενετική παρέμβαση (αόρατη δια γυμνού οφθαλμού…) υπόσχεται τόσα πολλά από εμπορική άποψη – αλλά βγαίνει σκάρτη; Πρώτον, θάβεται όσο πιο βαθιά γίνεται οποιαδήποτε μελέτη αποδεικνύει τις σοβαρές «παρενέργειες». Αυτό είναι εύκολο: η μελέτη μπορεί να μείνει σε κάποια πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, αλλά δεν θα ξεμυτίσει πιο έξω. Δεύτερον, αντεπιτίθεσαι λέγοντας «εμείς δεν παρατηρήσαμε κάποιο πρόβλημα στα πειραματόζωά μας» - που σημαίνει ότι συνέχισαν να τρώνε και να χέζουν για μερικές ώρες ή και ημέρες, κι αν πέθαναν αργότερα, όταν το πείραμα είχε λήξει. Τρίτον λες ότι «ε, τι να κάνουμε; κάθε καινούργια τεχνολογία μπορεί να έχει και μερικές παρενέργειες… αλλά δεν τις θεωρούμε σοβαρές». Και τέταρτον, διαφημίζεις ανοικτά την γενετική σου παρέμβαση ως πανάκεια, απ’ την τριχόπτωση ως διάφορους καρκίνους, έτσι ώστε να αποκτήσεις μεγάλο (υποστηρικτικό) κοινό.

Γιατί να στερηθούν οι σύγχρονοι πρωτοπόροι την δύναμη της προπαγάνδας; Κι αυτή μια επιστήμη έγινε…

Τσάμπα «τιμωρίες» Το ποσό, 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια, μπορεί να φαίνεται μεγάλο. Αλλά είναι ασήμαντο: μόλις το 1/10 των κερδών της εταιρείας στο δεύτερο τρίμηνο του 2024… Συνεπώς η meta platforms (θυμίζουμε: η μητρική του facebook, του instagram, του whatsaoo και του threads) ήταν ειλικρινής όταν δήλωσε πριν 2,5 μήνες «χαρούμενη που έλυσε το θέμα με την πολιτεία του Τέξας» (πληρώνοντας αυτό το πρόστιμο των 1,4 δις., με εξωδικαστικό συμβιβασμό – και σε δόσεις φυσικά).

Τι έκανε η εταιρεία; Έκλεβε επί σχεδόν 8 χρόνια, απ’ το 2011 ως το 2019, μέσω της εφαρμογής “tag suggestions”, τα βιομετρικά στοιχεία του προσώπου πάνω από 20.000.000 τεξανών χρηστών του facebook· βιομετρικά στοιχεία που (σύμφωνα με την δικαστική απόφαση / συμβιβασμό) προωθούσε σε άλλες οντότητες… Άγνωστο ποιες, άγνωστο σε τι τιμές…

Το πρώτο θέμα είναι το «πρόστιμο - χάδι»: επιτρέπει στην τεξανή δικαιοσύνη (εν προκειμένω) να καμαρώνει ότι βρίσκεται στο πλευρό των «κατατρεγμένων», ενόσω η εταιρεία περιχαρής δηλώνει ότι «ευελπιστεί να βαθύνει τις επενδύσεις της στο Τέξας, συμπεριλαμβανομένων πιθανών data centers»…

Το δεύτερο θέμα είναι η εξαιρετικά περιορισμένη τοπικότητα. Μόνο στο Τέξας έκανε η εταιρεία την απαλλοτρίωση των βιομετρικών αξιοποιώντας τις φωτογραφίες και τα video των χρηστών; Προφανώς όχι! Αλλά δεν φαίνεται να τρέχει άλλη τέτοια μήνυση, είτε εντός ηπα είτε και οπουδήποτε αλλού…

Το τρίτο και σημαντικότερο θέμα είναι οι ίδιοι οι χρήστες των antisocial media (γενικά). Είναι απρόσεκτοι ή αφελείς; Μάλλον είναι παιδιά αν και τυπικά θεωρούνται ενήλικοι. Η γενικευμένη νηπιοποίηση των πληθυσμών είναι eldorado, κι όχι μόνο για τις επιχειρήσεις «επικοινωνίας».

Αυτοί οι πληθυσμοί, σα σύνολα και σαν άτομα ένα προς ένα, είναι ήδη καταδικασμένοι σε ισόβια. Και δεν το ξέρουν.

Ανταμοιβές… Είχε μια κάπως χαλαρή μορφή (ήταν άλλωστε δοκιμή…) αλλά αρκετά σφικτή σύλληψη: αν συμπεριφέρεσαι φιλικά-προς-το-περιβάλλον, τότε θα ανταμειφθείς. Το CopenPay δοκιμάστηκε φέτος στην Κοπεγχάγη, και είναι ένα σχέδιο social credit, απ’ αυτά που προκαλούν καχυποψίες (ή και κατάρες) όταν εφαρμόζονται στην κίνα αλλά μάλλον χαρούμενα ξεφωνητά όταν εφαρμόζονται στην πολιτισμένη δύση.

Αφορούσε τουρίστες. Αν μπορούσες να αποδείξεις ότι ως επισκέπτης οι ενέργειες και οι πράξεις σου ήταν «πράσινες» (για παράδειγμα αν χρησιμοποιούσες ποδήλατο ή δημόσια μέσα για τις μετακινήσεις σου∙ αν δούλευες εθελοντικά σ’ έναν urban κήπο ή στον καθαρισμό της θάλασσας στο λιμάνι…) θα είχες διάφορες ανταμοιβές: ελεύθερη είσοδο σε αξιοθέατα, δωρεάν γεύματα, κλπ. Ένας χάρτης της πόλης έδειχνε τις 24 επιλογές που ήταν διαθέσιμες· τις προδιαγραφές της κάθε φορά «φιλικής προς το κλίμα» συμπεριφοράς· και το είδος των ανταμοιβών.

Το πρόγραμμα δεν ήταν υποχρεωτικό. Η δανέζικη κυβέρνηση δήλωσε ότι θα μελετήσει τα αποτελέσματα και θα επανέλθει του χρόνου. Αλλά ισχύει κι εδώ ότι «δεν υπάρχουν δωρεάν γεύματα» στον καπιταλισμό!! Ο μπηχεβιορισμός που καθοδηγεί τέτοια σχέδια βρίσκεται στην εξουσία. Κι αυτό σημαίνει πως όταν ο «καλός (με βάση τις εγκεκριμένες προδιαγραφές) ανταμοίβεται» ο «κακός» τιμωρείται.

Να μην είμαστε λοιπόν «πράσινοι»; Να είμαστε αξιοπρεπείς και με σεβασμό σε ανθρώπους και περιβάλλοντα – αλλά χωρίς δωροδοκίες! Χωρίς καταγραφές!!! Και με ξεκάθαρους ταξικά εχθρούς!

Ενοχλεί; Ναι…