#23 - 02/2022

01001100110123 – cyborg

Κβάντα. “... Μπορεί οποιοδήποτε μεμονωμένο ορατό αντικείμενο να υπάρχει σε δύο θέσεις ταυτόχρονα; Μπορεί κάτι του μεγέθους μιας ελιάς, για παράδειγμα, να υπάρχει εδώ κι εκεί την ίδια στιγμή; Αυτή η φαινομενικά αδύνατη κατάσταση είναι ο κανόνας για άτομα, φωτόνια και όλα τα σωματίδια που συγκροτούν την ύλη. Σύμφωνα με τους σουρεαλιστικούς νόμους της κβαντικής φυσικής, η πραγματικότητα στο πιο βασικό της επίπεδο απορρίπτει τις παραδοχές μας: τα σωματίδια δεν έχουν συγκεκριμένες θέσεις, ενέργειες ή οποιαδήποτε άλλη καθορισμένη ιδιότητα - σίγουρα όταν κανείς δεν αχολείται μαζί τους. Υπάρχουν σε πάμπολλες καταστάσεις ταυτόχρονα.
Αλλά εξαιτίας αιτίων που οι φυσικοί δεν κατανοούν, η πραγματικότητα όπως την αντιλαμβανόμαστε είναι διαφορετική. Ο κόσμος μας - ακόμα και εκείνα τα τμήματά του που δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε απευθείας - εμφανίζεται να είναι εντελώς μη-κβαντικός. Τα μεγάλα πράγματα, οτιδήποτε απ’ το μέγεθος ενός ιού και πάνω, πάντα δείχνουν να βρίσκονται σε μια θέση και μόνο. Κι εδώ βρίσκεται το μυστήριο: γιατί, αν τα πάντα είναι φτιαγμένα απ’ την κβαντική σύμφυση ύλης και ενέργειας, δεν έχουμε εμείς οι ίδιοι την εμπειρία αυτής της κβαντικής κατάστασης; Που τελειώνει ο κβαντικός κόσμος και που αρχίζει ο (όπως λέγεται) κλασσικός κόσμος της Νευτώνιας φυσικής; Υπάρχει κάποιο χάσμα στην πραγματικότητα, κάποια κλίμακά της πέρα απ’ την οποία τα κβαντικά συμβάντα απλά παύουν να υπάρχουν; Ή συμβαίνει το αντίθετο, τα πάντα παντού υπόκεινται στους κβαντικούς μηχανισμούς και απλά εμείς δεν μπορούμε να το καταλάβουμε;
“Ξέρουμε ότι ο μικρόκοσμος είναι κβαντικός, και ξέρουμε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ότι εμείς είμαστα κλασσικοί, ότι κι αν σημαίνει αυτό” λέει ο Angelo Bassi, θεωρητικός φυσικός στο πανεπιστήμιο της Τεργέστης. “Έχουμε άγνοια για την πραγματική φύση της ύλης ανάμεσα στο micro και στο macro”. Αυτή η no-man’s-land μπερδεύει τους φυσικούς απ’ την γέννηση της κβαντικής θεωρίας εδώ κι έναν αιώνα. Τα τελευταία χρόνια γίνονται πειράματα σχετικά με το πως τα αντικείμενα μεταπίπτουν αιφνιδιαστικά απ’ την κβαντική συνθήκη στην καθημερινότητά μας. Το αν αυτές οι προσπάθειες να λύσουν τα μυστήρια της κβαντικής θεωρίας ή θα τα κάνουν ακόμα πιο βαθιά κανείς δεν ξέρει... Ωστόσο η κβαντική θεωρία προκάλεσε επανάσταση στο πως κατανοούμε τις ατομικές δομές, και μετασχημάτισε κάθε επιμέρους επιστημονικό πεδίο, απ’ την βιολογία ως την αστροφυσική....”

Έτσι ξεκινούσε ένα απ’ τα άρθρα του πρόσφατου τεύχους / αφιερώματος στο “κβαντικό σύμπαν” της επιθέωρησης scientific american. Όχι, δεν το επιλέξαμε σαν μια πρόχειρη, στο πόδι εισαγωγή στην κβαντική φυσική! Το επιλέξαμε σαν μια ενδεικτική, ελάχιστη “φέτα” από εκείνο που είναι το πραγματικό “επιστημονικό σώμα” σήμερα· και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η φυσική είναι η μήτρα και το πρότυπο όλων των υπόλοιπων επιστημών (είτε αξίζουν να θεωρούνται τέτοιες είτε όχι). Τι έχουμε λοιπόν σαν “επιστήμη των επιστημών”; Μια ομολογουμένως εντυπωσιακή (ανθρώπινη) θεωρία ηλικίας ενός αιώνα· υπεραρκετές αποδείξεις της ισχύος της· έννοιες που δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές με τον τρέχοντα, καθημερινό εμπειρισμό· εφαρμογές που ετοιμάζονται και πληθαίνουν (η επόμενη “επανάσταση”!)· κι άπειρη αναγνωρισμένη, ομολογημένη άγνοια.
Όταν σ’ ένα “επιστημονικό σώμα”, και μάλιστα σ’ εκείνο που βρίσκεται στη διανοητική κορυφή του σύγχρονου ανθρώπινου πολιτισμού (: στη φυσική), ομολογείται ανοικτά η άγνοια, τότε αυτό το (ευτυχώς!) διάτρητο “γνωσιακό σύμπαν” μπορεί να γίνει συμπαθητικό - πριν γίνει κατανοητό. Αντίθετα, όταν υπό τον μανδύα της “επιστήμης” εμφανίζεται η κατηγορηματικότητα της-γνώσης-εκεί-που-δεν-υπάρχει, κι όταν η πρόθεση δεν είναι κάποια αλήθεια (ακόμα και μετα-φυσική, ακόμα και προσωρινή) αλλά η εξουσία, ο έλεγχος και το χρηματικό κέρδος, τότε πρόκειται για εχθρό. Εχθρό της ανθρωπινότητας και της ανθρωπότητας, με τις πιο βαθιές, πολιτικές έννοιες αυτών των δύο λέξεων.

Τέτοια είναι η κατάσταση των βασικών κλάδων της 4ης καπιταλιστικής βιομηχανικής επανάστασης (των βιοτεχνολόγων, των νευροεπιστημόνων, των μηχανικών της κυβερνητικής): γίνονται όλο και πιο ανοικτά εχθροί. Ο “νεοθετικισμός” τους δεν έχει ακλόνητη γνωσιακή βάση, καν και καν. Έχει κατευθείαν εξουσιαστικά και οικονομικά πόδια: βιάζονται να υπερπηδήσουν κάθε κοινωνική απόρριψη, αμφιβολία, ένσταση· βιάζονται να επιβληθούν σα “νέα κανονικότητα”. Εν τέλει έχουν θάψει οτιδήποτε έκανε τις επιστήμες ενδιαφέρουσες περιπέτειες του ανθρώπινου πνεύματος (την ανοικτή παραδοχή της άγνοιας, την σπουδαιότητα της αμφισβήτησης) και στη θέση τους έχουν υιοθετήσει τα πιο βρώμικα κόλπα του χριστιανισμού: την απαίτηση “ομολογίας πίστης”, τον εξοβελισμό των “αιρετικών”, την “αμαρτία” και την “τιμωρία”.

Πέθανε πρόσφατα ένας τέτοιος “μεγάλος αιρετικός”: ο ιολόγος Luc Montagnier. O Montagnier αποθεώθηκε και έγινε διάσημος (ένα “βραβείο νόμπελ” το 2008 μαζί με τους Francoise Barre-Sinoussi και Harald zur Hausen) για την ανακάλυψη του ιού HIV... Και σχεδόν αμέσως μετά ξεκίνησε η αποκαθήλωσή του, όταν άρχισε να ασχολείται με την τολμηρή θεωρία ενός άλλου “καταραμένου” ειδικού, του ανοσολόγου Jacques Benveniste, για τις “ηλεκτρομαγνητικές ιδιότητες” της ζωής. Η προσέγγιση του Benveniste και στη συνέχεια του Montagnier και των συνεργατών τους ήταν εντελώς αντίθετη στη χημειο-κεντρική και στη γονιδιο-κεντρική αντίληψη της βιολογίας (και των φαρμακομαφιών) και μάλλον έτεινε προς τις Ταοϊκές έννοιες, φτάνοντας ως την εντυπωσιακή θέση περί “μνήμης του νερού”. Εν τέλει ο Montagnier καταδικάστηκε σε “επιστημολογική πυρά” όταν αμφισβήτησε την κυρίαρχη “αλήθεια” περί της covid-19. Ένας “σαλεμένος κωλόγερος” (αυτό ήταν ένα απ’ τα “κουδούνια” που του κρέμασαν...) δεν έχει θέση σ’ έναν κόσμο που κυριαρχούν “ρωμαλέα” και “fit” τζόβενα καθάρματα σαν τον Fauci και τον Schwab και οι πιστοί τους - έτσι δεν είναι;
Δεν πρόκειται να μείνουμε αδρανείς απέναντι στην τυραννία του “επιστημονισμού”, που είναι απλά το ψευδώνυμο της τεχνοκρατίας στις πιο επιθετικές και κυριαρχικές καπιταλιστικές εκφάνσεις της. Επιστημολογικά καταγόμαστε από έναν Giordano Bruno, έναν Gottgied Wilhelm Leibniz, έναν Wilhelm Reich, και άλλους παρόμοιους: όχι για τις “αλήθειες” τους αλλά για την διανοητική ανεξαρτησία έως αναίδειά τους...
Οι πιστοί του τεχνο-ολοκληρωτισμού ας συνεχίσουν να γονατίζουν. Και οι ignorants ας συνεχίσουν να ελπίζουν σα κάποια μετα-ζωή...

Ziggy Stardust