#27 - 06/2023

έχουν τύψεις οι μηχανές;

Στη δεκαετία του 1990, λίγο μετά την επιτυχημένη κλωνοποίηση της περίφημης (ή διαβόητης) Ντόλλυ, ένα από τα κυρίαρχα θέματα των τότε συζητήσεων σχετικά με τις νέες τεχνολογίες ήταν και αυτό της «βιοηθικής». Καθώς η Ντόλλυ ήταν το πρώτο θηλαστικό (πρόβατο, για την ακρίβεια) που γεννήθηκε με την τεχνική του γενετικού copy-paste, έχοντας ως πρωτότυπο το γενετικό υλικό ενός άλλου ενηλίκου ατόμου (η κλωνοποίηση από εμβρυικά κύτταρα ήταν εφικτή ήδη από τη δεκαετία του 1980), λογικό κι επόμενο ήταν να γίνουν και οι αντίστοιχες προβολές στο ανθρώπινο είδος. Έχοντας φτάσει σε αυτό το επίπεδο ωριμότητας, οι σχετικές τεχνολογίες δεν απείχαν παρά ένα μόνο βήμα από την ανθρώπινη κλωνοποίηση. Έπρεπε, λοιπόν, να μπουν και κάποιοι «ηθικοί» φραγμοί στην ακατάσχετη επέλαση της γενετικής βιοτεχνολογίας. Όπως κι έγινε. Για την ακρίβεια, βέβαια, οι συζητήσεις περί βιοηθικής, τουλάχιστον μεταξύ των ειδικών, δεν περίμεναν τη γέννηση της Ντόλλυ· είχαν ξεκινήσει νωρίτερα, ήδη από τη δεκαετία του 1970. Για τους εμπλεκόμενους επιστήμονες της γενετικής κοπτο-ραπτικής ήταν αυτονόητο ότι οι όποιοι φραγμοί θα έπρεπε να είναι ελάχιστοι· δεν είναι εξάλλου δυνατό να βάζουμε «εμπόδια στην πρόοδο». Τελικά αποφάσισαν να βάλουν νερό στο κρασί τους μόνο όταν κάποιοι άλλοι ειδικοί, των νομικών επιστημών αυτή τη φορά, τους προειδοποίησαν για τη σοβαρότητα των δικαστικών περιπετειών στις οποίες πιθανόν να εμπλέκονταν αν επέμεναν σε μια σκληροπυρηνική και «ματσό» τακτική ερευνών άνευ ορίων και μηχανισμών λογοδοσίας [1Βλ. τετράδια για εργατική χρήση 7, Η μέλισσα και ο γενετιστής.] (εννοείται φυσικά ότι μόνο όσοι είναι λουδδίτες και εμπαθείς με τους ειδικούς μπορεί να κάνουν παραλληλισμούς με τις μεθόδους των κοινών τραμπούκων που αποθρασύνονται όσο βρίσκουν χώρο και μαζεύονται σαν κουτάβια όποτε βρίσκουν αντίσταση).
Έχοντας μερικές δεκαετίες ζωής πλέον, η «βιοηθική» δεν απολαμβάνει πια τα φώτα της δημοσιότητας, ούτε ακόμα και στις πιο άνευρες κι εξημερωμένες εκδοχές της. Πώς θα μπορούσε άλλωστε, όταν οι υποτελείς των δυτικών κοινωνιών περιμένουν από τη γενετική τη σωτηρία τους· από τον «λοιμό» της όποιας ασθένειας τώρα, ίσως από τον «λιμό» της (κατασκευασμένης) «σπάνης τροφίμων» στο προσεχές μέλλον; Μια άλλη ηθική έχει το προβάδισμα αυτή τη φορά: η ηθική γύρω από τα ζητήματα της τεχνητής νοημοσύνης και των εφαρμογών της. Μάλιστα, στις 22 Μαρτίου του 2023, μερικές χιλιάδες ειδικοί (με μπροστάρη τον Elon Musk) δημοσίευσαν μια ανοιχτή επιστολή [2https://futureoflife.org/open-letter/pause-giant-ai-experiments/ ] στην οποία καλούσαν όλα τα εργαστήρια τεχνητής νοημοσύνης να προχωρήσουν σε μία προσωρινή (εξάμηνη) παύση των ερευνών τους, τουλάχιστον για συστήματα πιο ισχυρά από το GPT-4 [3Το GPT-4 είναι η νέα γενιά των λεγόμενων μεγάλων γλωσσικών μοντέλων. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. Cyborg, τ. 26, “τεχνητή νοημοσύνη”: μεγάλα γλωσσικά μοντέλα στην εποχή των «πνευματικών» περιφράξεων.]. Αν δεν το έπρατταν αυτό οικειοθελώς, τότε (πάντα σύμφωνα με την επιστολή), τα κράτη όφειλαν να επέμβουν και να επιβάλουν ένα σχετικό μορατόριουμ. Όπως και πριν 50 χρόνια με την βιοηθική (τι σύμπτωση, άραγε!), έτσι και τώρα, οι αντιδράσεις απέναντι στη συγκεκριμένη πρόταση υπήρξαν επιεικώς αρνητικές, τόσο από τον τύπο όσο και από άλλους επιφανείς ειδικούς. Φυσικά, κανείς δεν αρνείται (τουλάχιστον στα λόγια) την ανάγκη ύπαρξης ενός ηθικού πλαισίου που θα διέπει την ανάπτυξη και τη λειτουργία των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης. Το φλέγον ζήτημα αφορά βεβαίως στο πώς ακριβώς και πόσο διασταλτικά θα πρέπει να ερμηνευτεί το όποιο τέτοιο ηθικό πλαίσιο.

[...]

...η συνέχεια στο έντυπο τεύχος του Cyborg.
[ σημεία διακίνησης ]

Separatrix

Σημειώσεις

1 - Βλ. τετράδια για εργατική χρήση 7, Η μέλισσα και ο γενετιστής.
[ επιστροφή ]

2 - https://futureoflife.org/open-letter/pause-giant-ai-experiments/
[ επιστροφή ]

3 - Το GPT-4 είναι η νέα γενιά των λεγόμενων μεγάλων γλωσσικών μοντέλων. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. Cyborg, τ. 26, “τεχνητή νοημοσύνη”: μεγάλα γλωσσικά μοντέλα στην εποχή των «πνευματικών» περιφράξεων.
[ επιστροφή ]