Page 2 - Πεζοδρόμιο #03

Το 1839, που θεωρείται σαν η επίσηµη χρονιά γέννησης της φωτογράφισης, ο απα-
ραίτητος χρόνος έκθεσης της πλάκας στο δυνατό φως του ήλιου ώστε να γίνει η χη-
µική αντίδραση στην επίστρωση ήταν 15 λεπτά. Ένα χρόνο µετά, χάρη στις πρώτες
βελτιώσεις, 13 λεπτά υπό σκιάν ήταν αρκετά. Το
1841 ο χρόνος έκθεσης είχε κιόλας µειωθεί στα 2 ή
3 λεπτά, ενώ ένα χρόνο µετά, το 1842, δεν χρει-
άζονταν παρά 20 µε 40 δευτερόλεπτα. Στα µέσα
της δεκαετίας του 1840 ο χρόνος που θα έπρεπε να
µείνει ακίνητος κάποιος για να φωτογραφηθεί ήταν
τόσο µικρός ώστε ήταν επιτέλους ρεαλιστικός, ακό-
µα και για τα γενικά ατίθασα παιδιά. Η π ό ζ α
γεννήθηκε τ ότε!

Τα ατοµικά ή τα οικογενειακά πορτραίτα έγιναν
µακράν η πιο δηµοφιλής (και κερδοφόρα) χρήση
της φωτογράφισης. Το 1850, στην τότε Αµερική, το
95% της φωτογραφικής παραγωγής αφορούσε την
πόζα µπροστά στον φακό ατόµων, ζευγαριών ή οι-
κογενειών. Το να υπάρχουν τέτοιες φωτογραφίες
καδραρισµένες είτε ακουµπισµένες πάνω σε έπιπλα
είτε κρεµασµένες στους τοίχους έγινε βασικό µέρος
της διακόσµησης των σπιτιών. Λόγω κόστους πε-
ρισσότερες θα έβρισκε κανείς στα αστικά σπίτια.
Αλλά ακόµα και οι λιγότερο πλούσιοι θα έβρισκαν
τα λεφτά για να πληρώσουν έναν φωτογράφο πότε
πότε.

Το φωτογραφικό πορτραίτο και το ποζάρισµα άρ-
χισαν να αλλάζουν σταδιακά τις σχέσεις των αν-
θρώπων µε την µνήµη τους, την ιδέα για τον εαυτό τους· αλλά και τον χρόνο. Η νεό-
τητα για παράδειγµα, που πριν απ’ την ευρεία, “λαϊκή” χρήση της φωτογραφίας ήταν
ζήτηµα αναµνήσεων και διηγήσεων, έγινε ξαφνικά ακίνητη εικόνα. Πριν την φω-
τ ο γ ρ ά φ ι σ η τ ο “ ή µ ο υ ν ” ή τ ο “ έ κ α ν α ” ή τ α ν δ ι ή γ η σ η π ρ ά ξ ε ω ν ή
σ κ έ ψ ε ω ν . Ή τ α ν λ ό γ ο ς . Μ ε τ ά τ η ν γ ε ν ί κ ε υ σ η τ ο υ φ ω τ ο γ ρ α φ ι κ ο ύ
πορτρα ίτου έγινε µορφή. Κατανοώντας πως αυτή η µορφή θα µείνει απαράλ-
λακτη και ορατή για χρόνια, αυτοί που πόζαραν ντύνονταν “µε τα καλά τους”, και ακο-
λουθούσαν για την στάση του σώµατός τους τις οδηγίες του φωτογράφου: για παρά-
δειγµα ο σύζυγος θα καθόταν σε µια πολυθρόνα, ενώ η σύζυγος θα στεκόταν όρθια
δίπλα... Παρότι αυτές οι φωτογραφήσεις σ’ όλο τον 19ο αιώνα και στο µεγαλύτερο µέ-
ρος του 20ου ήταν γενικά λίγες, έδιναν υλική µορφή στην “τάξη του κόσµου” την
οποία οι φωτογραφιζόµενοι ήθελαν να αντέξει στο χρόνο. Οι σταθερές µορφές / ει-
κόνες άρχισαν να µπαίνουν δίπλα στις ρευστές πράξεις σαν “στοιχεία ταυτότητας”.

Η έννοια του αποθανατίζω - αποθανατίζοµαι (που σηµαίνει: χαρίζω σε κάποιον ή
κάτι την αθανασία) έγινε εικονική και προσιτή για ευρύτερα κοινωνικά στρώµατα. Αν-
τίστοιχα πιο άµεση και χειροπιαστή έγινε η φθορά του ανθρώπινου σώµατος. Πριν την
φωτογραφία θα µπορούσε το περιβάλλον να θυµάται ή να εικάζει το πως ήταν κάποι-
ος ή κάποια στα νειάτα του / της· θα υπήρχαν επίσης και οι προσωπικές αναµνήσεις,