Πρόκειται για ένα αρχιπέλαγος με χιλιάδες ξέρες, βραχονησίδες και ατόλες. Η συνολική χερσαία έκτασή τους είναι σχεδόν 4 τετραγωνικά χιλιόμετρα· αλλά η θάλασσα όπου είναι απλωμένα είναι πάνω από 425 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ιστορικά χρησιμοποιούνταν από ψαράδες. Σήμερα, απ’ τα 30.000 μικρά, μικρότερα και μικρούτσικα “κομμάτια” 45 έχουν ανθρώπινη παρουσία και κάποιου είδους εγκαταστάσεις: όλες (και) με στρατιωτική χρήση. Πρόκειται για τα νησιά Spratly (στα αγγλικά) στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην κίνα, στο βιετνάμ, τις φιλιππίνες και την μαλαισία. Θα μπορούσαν να γίνουν αυτές οι ξέρες θέατρο πολέμου, και μάλιστα με την συμμετοχή των ηπα;
Έχουμε αναφερθεί ξανά στις κρατικές συνοριακές διαφορές στις θάλασσες της ανατολικής ασίας, και στην παρουσία της Ουάσιγκτον σ’ αυτές [1Sarajevo νο 79, Δεκέμβρης 2013, στρατιωτικές φαγούρες στη θάλασσα της κίνας· και Sarajevo νο 85, Ιούνης 2014, ασιατικές (και όχι μόνο) θερμοκρασίες.]. Την τελευταία βδομάδα του περασμένου Μάη, οι φωνές ξανασηκώθηκαν, σε μια αλληλουχία “πράξεων”, που έφτασαν μέχρι τίτλους του είδους “επίκειται πόλεμος κίνας - ηπα;” σε διάφορα διεθνή δημαγωγικά μέσα.
Το Πεκίνο εφαρμόζει εδώ και πολλούς μήνες μια τακτική “δημοσίων έργων” σε διάφορες απ’ τις ξέρες του αρχιπελάγους. Ισιώνει, μπαζώνει, σκάβει, τσιμεντώνει· με λίγα λόγια φτιάχνει τεχνητά νησιά. Το ανακοινωμένο πρόγραμμα μιλάει για την κατασκευή εφτά τέτοιων, και η δικαιολογία είναι ότι πρόκειται για υποδομές εξυπηρέτησης αλιευτικών, βελτίωσης της ναυσιπλοΐας (φάροι), κλπ. Αλλά η ουσία δεν μπορεί να κρυφτεί. Το Πεκίνο δημιουργεί μικρές στρατιωτικές βάσεις, που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν απ’ την ακτοφυλακή του. Σε μια τουλάχιστον περίπτωση η ξέρα έχει μετατραπεί σε στρατιωτικό αεροδρόμιο.
Οι ανταγωνιστές / διεκδικητές της περιοχής (το Ανόι και η Μανίλα) διαμαρτύρονται, και η Ουάσιγκτον ασκεί με επιμέλεια τα καθήκοντα του προστάτη των φτωχών και των αδυνάτων. Στις αρχές της τελευταίας βδομάδας του Μάη, ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό P-8 πέταξε πάνω από μια υπό κατασκευή νησίδα, παραβιάζοντας τον (κινεζικό) εναέριο χώρο, παρά τις πολλές προειδοποιήσεις κινέζικων πολεμικών που περιπολούσαν στην περιοχή. Δεν υπήρξε στρατιωτική αντιπαράθεση, αλλά το Πεκίνο διαμαρτυρήθηκε ότι τέτοιες πρακτικές είναι προκλητικές και απειλούν την ειρήνη.
Η απάντηση ήρθε απ’ τον αμερικάνο υπ.αμ. Ash Carter, απ’ την Χαβάι και το Pearl Harbour, όπου βρίσκεται το αρχηγείο του αμερικανικού στρατού για την ασία / ειρηνικό
... Η αμερικανική αεροπορία και το αμερικανικό πολεμικό ναυτικό θα συνεχίσουν να δρουν στην περιοχή σύμφωνα με τους διεθνείς νόμους. Αυξάνονται οι εκκλήσεις για εμπλοκή των ηπα σ’ αυτήν την περιοχή του Ειρηνικού, και θα ανταποκριθούμε. Θα παραμείνουμε η βασική δύναμη ασφαλείας στην περιοχή για τις επόμενες δεκαετίες.... Η κίνα θα πρέπει να σταματήσει την στρατιωτικοποίηση και την κατασκευή τεχνητών νησιών, γιατί βρίσκεται εκτός των διεθνών κανόνων και της αρχιτεκτονικής ασφαλείας για την περιοχή... Όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη θα πρέπει να βρουν ειρηνικές λύσεις στις διαφορές τους...
Το ότι αυτές οι δηλώσεις έγιναν πριν ο αμερικάνος υπ.εξ. συνεχίσει την τουρνέ του προς την Σιγκαπούρη (για ένα, ακόμα, “συνέδριο ασφαλείας”) και στη συνέχεια προς το βιετνάμ και την ινδία, δίνει έναν συγκυριακό τόνο στη σταθερή στόχευση της Ουάσιγκτον για “ανάσχεση” της κίνας στον ειρηνικό και τη νοτιοανατολική ασία.
Η αγγλόφωνη κινεζική Global Times, ιδιοκτησίας της επίσημης εφημερίδας του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος Λαϊκή Ημερησία, που χρησιμοποείται απ’ το κινεζικό καθεστώς για ανεπίσημες δηλώσεις, ήταν υψηλών τόνων:
... Αν ο σκοπός των Ηπα είναι το να σταματήσει η Κίνα τις δραστηριότητές της τότε ένας πόλεμος Ηπα - Κίνα στη Νότια Θάλασσα της Κίνας είναι αναπόφευκτος... Η ένταση της σύγκρουσης θα είναι μεγαλύτερη απ’ αυτό που ο κόσμος ονομάζει “τριβή”...
Οι πολεμοχαρείς δηλώσεις και απ’ τις δύο μεριές αποτελούν μεν ένα δεδομένο, αλλά κατ’ αρχήν το ζήτημα είναι πρακτικό: είτε ο αμερικανικός στρατός (μόνος ή μετά συμμάχων) θα σταματήσει να αρνείται την κινεζική κυριότητα σε ορισμένες τουλάχιστον απ’ τις νησίδες του αρχιπελάγους Spratly (και ειδικά στις 7 τεχνητές) παραβιάζοντας χωρικά ύδατα ή εναέριο χώρο, είτε ο κινεζικός στρατός θα πρέπει να παριστάνει ότι “δεν είδε - δεν ξέρει”. Αλλιώς θα πρέπει να εμποδίζει τα εχθρικά πλοία και αεροπλάνα αντί, απλά, να τα προειδοποιεί. Καμία υποχώρηση απ’ τις δύο δεν μας φαίνεται πιθανή.
Ένα “θερμό επεισόδιο” μεταξύ αμερικανικού και κινεζικού ναυτικού ή/και αεροπορίας, το οποίο θα περιλαμβάνει πιθανόν και κάποιες “απώλειες” (ζωντανών), είναι λοιπόν “στο τραπέζι”. Πολύ περισσότερο επειδή όλα δείχνουν πως η Ουάσιγκτον το επιδιώκει (ακόμα καλύτερα αν οι απώλειες είναι δικές της) θεωρώντας ότι οι διακρατικοί συσχετισμοί στην περιοχή (και διεθνώς) είναι υπέρ της. Η (σχετική) βιασύνη της Ουάσιγκτον σχετίζεται με το εξοπλιστικό πρόγραμμα του Πεκίνου, που έχει σε προτεραιότητα την βελτίωση των αεροναυτικών δυνατοτήτων του κινεζικού στρατού και την στήριξη του καινούργιου “δόγματος”, που από καθαρά “αμυντικό” γίνεται “αμυντικό / επιθετικό”, όπως ανακοινώθηκε στα τέλη του Μάη.
Η πιθανότητα ενός “θερμού επεισοδίου” που θα προκληθεί απ’ την “ελευθερία του αμερικανικού στρατού” να κινείται στην περιοχή, σχετίζεται με τους υπολογισμούς της Ουάσιγκτον ότι στο κοντινό μέλλον (και όχι αισθητά αργότερα) είναι πιθανό ένα “θερμό επεισόδιο” να μείνει περιορισμένο, αναγκάζοντας το Πεκίνο σε στρατιωτική και πολιτική αναδίπλωση λόγω της ανισότητας δυνάμεων. Το Πεκίνο, απ’ την μεριά του, αν και χρειάζεται χρόνο, δεν δείχνει να έχει μεγάλα περιθώρια υποχωρήσεων. Κι αν έχει κάποια τέτοια για λόγους τακτικής, τότε ίσως κάνει ένα “βήμα πίσω” χωρίς “θερμό επεισόδιο”. Για να μην δώσει στην Ουάσιγκτον μια καθαρή νίκη.
Μια πιο γενική πολεμική σύγκρουση είναι (δυστυχώς) στο μεσομακροπρόθεσμο μενού. Αλλά οι προετοιμασίες της δεν πρόκειται να μείνουν κρυφές. Επειδή η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να βασιστεί στις στρατιωτικές δυνατότητες των (έτσι κι αλλιώς όχι φανατικών στην περίπτωση του βιετνάμ) συμμάχων της, θα πρέπει να μαζέψει πολλές λαμαρίνες στα πέριξ της ασιατικής πλευράς του Ειρηνικού και, φυσικά, να φροντίσει το προπαγανδιστικό μέρος της δράσης της. Χρονοδιάγραμμα φυσικά δεν ξέρουμε! θεωρούμε όμως σίγουρο το εξής, σε βάθος χρόνου: ακόμα κι αν το Πεκίνο, σαν το ισχυρότερο (και) στρατιωτικά κράτος της ανατολικής ασίας, ήταν διατεθειμένο να κάνει κάποιες παραχωρήσεις σε άλλα κράτη που διεκδικούν νησίδες στην θάλασσα της κίνας, αποκλείεται να κάνει κάτι τέτοιο με την παρουσία, την επίβλεψη ή την επιδιαιτησία των ηπα. Και, αντίστροφα, η Ουάσιγκτον δεν πρόκειται να “αφήσει” την ανατολική ασία...
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1 - Sarajevo νο 79, Δεκέμβρης 2013, στρατιωτικές φαγούρες στη θάλασσα της κίνας· και Sarajevo νο 85, Ιούνης 2014, ασιατικές (και όχι μόνο) θερμοκρασίες.
[ επιστροφή ]
