Μ’ έναν παρόμοιο τίτλο πριν σχεδόν 4 χρόνια (Sarajevo νο 51, Μάης 2011) γράφαμε μερικά πράγματα για την εξέγερση των πληβείων στην υεμένη· μια εξέγερση συνέχεια των τότε επαναστάσεων στην τυνησία και στην αίγυπτο. Η υεμένη, σαν κράτος και σαν κοινωνία, δεν είναι βέβαια το πιο “καυτό” σημείο της παγκόσμιας γεωπολιτικής διαχείρισης της (καπιταλιστικής) κρίσης. Αλλά η γεωγραφική θέση της παραμένει σημαντική. Έτσι, όταν οι δικτάτορες σεΐχηδες της αραβικής χερσονήσου, σε συμμαχία με τον χασάπη του Καΐρου και άλλες “δημοκρατικές δυνάμεις” αντίστοιχου είδους, σηκώνουν τα βομβαρδιστικά τους για να (ξανα)”λύσουν” τα προβλήματα-της-υεμένης, πρέπει να δώσουμε προσοχή και σ’ αυτή τη μεριά του κόσμου.
Η δημοσιογραφική δημαγωγία επιμένει ότι στο υεμενίτικο έδαφος γίνεται πόλεμος μεταξύ Τεχεράνης και Ριάντ, ή - πράγμα που θεωρείται “ισοδύναμο” - μεταξύ “σιιτών” και “σουνιτών”. Αυτό το τελευταίο είναι το πιο αγαπημένο μοντέλο εξηγήσεων των πρωτοκοσμικών, γιατί ταιριάζει με τον ιδεολογικό ρατσισμό τους: αυτοί (οι μουσουλμάνοι) σκοτώνονται μεταξύ τους για θρησκευτικούς λόγους... Αλλά αυτό το μοντέλο δεν αφορά τις εξηγήσεις του γιατί η αμερικανική αεροπορία, στο παρελθόν, βομβάρδισε και ξαναβομβάρδισε, “στόχους” στην υεμένη: αυτό δεν είχε να κάνει με θρησκευτικούς πολέμους αλλά με την παγκόσμια “αντιτρομοκρατική” εκστρατεία... Γιατί πέρα απ’ τα υπόλοιπα το υεμενίτικο έδαφος έχει κατηγορηθεί και γι’ αυτό: βάση της “αλ κάιντα”· των σαουδαραβικών μυστικών υπηρεσιών δηλαδή...
Το γνωστό μάθημα: η παγκόσμια γεωγραφία του αίματος. Πάνω, χάρτης που δείχνει τη θέση της υεμένης. Κάτω: με σκούρο χρώμα είναι οι περιοχές που ελέγχουν οι Houthis. Το Aden ξεχωρίζει, ίσα ίσα, στη νότια άκρη.
Σ’ ένα κείμενο που είχαμε δημοσιεύσει στο “περισκόπιο” του site του Sarajevo στις αρχές του 2010, ο M. K. Bhadrakumar, ινδός πρώην πρεσβευτής με μεγάλη καριέρα στα κράτη της περιοχής, έγραφε (ο τονισμός δικός μας):
...
Μια βιαστική ματιά στον χάρτη είναι αρκετή για να φανεί ότι η Υεμένη είναι ένα από τα πλέον στρατηγικά σημεία, στα όρια της Αραβικής Χερσονήσου και του Περσικού Κόλπου. Συνορεύει με την Σαουδική Αραβία και το Ομάν που είναι ζωτικά αμερικάνικα προτεκτοράτα. Ως εκ τούτου, ο θείος Σαμ “σημαδεύει την περιοχή του”, σαν τον σκύλο στον στύλο. Η Ρωσία έπαιζε με την ιδέα να ανοίξει ξανά την παλιά σοβιετική βάση στο Άντεν. Τελικά, οι ΗΠΑ πέταξαν την Μόσχα από την κούρσα.
...
Οι ΗΠΑ έχουν δείξει ότι η οδύσσεια δεν τελειώνει στην Υεμένη. Φτάνει μέχρι την Σομαλία και την Κένυα. Με τον τρόπο αυτό, οι ΗΠΑ εγκαθιστούν στρατιωτική παρουσία σε μια συνεχή, αδιάσπαστη έκταση κατά μήκος του δυτικού ορίου του Ινδικού Ωκεανού. Κινέζοι αξιωματούχοι μιλούσαν πρόσφατα για την ανάγκη να εγκαταστήσουν ναυτική βάση στην περιοχή. Οι ΗΠΑ έχουν καταφέρει τώρα να ακυρώσουν τις δυνατότητες της Κίνας. Η μόνη χώρα με ακτή, διαθέσιμη να υποδεχτεί μια κινεζική ναυτική βάση στην περιοχή είναι το Ιράν. Σε όλες τις άλλες χώρες έχει εγκατασταθεί δυτική στρατιωτική δύναμη.
...
Οι σιίτες (κυρίως της ομάδας Zaidi) παραδοσιακά καταπιέζονται στην Υεμένη. Οι σιίτικες εξεγέρσεις είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στην ιστορία της Υεμένης. Έχουν γίνει οργανωμένες προσπάθειες να ελαχιστοποιηθεί το ποσοστό των σιιτών στην Υεμένη, αλλά μπορεί κάλλιστα να φτάνει στο 45%.
Μεγαλύτερη σημασία έχει ότι στο βορειότερο τμήμα της χώρας, οι σιίτες αποτελούν την πλειοψηφία. Αυτό που ενοχλεί τις ΗΠΑ και τα μετριοπαθή σουνιτικά αραβικά κράτη - και το Ισραήλ - είναι ότι η “οργάνωση πιστών νέων” που καθοδηγείται από τον Hussein Badr al-Houthi κι είναι γερά ριζωμένη στην βόρεια Υεμένη, έχει οργανωθεί με πρότυπο την λιβανέζικη Χεζμπολάχ από κάθε άποψη - πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική.
Οι υεμενίτες είναι έξυπνος λαός κι είναι διαβόητοι στην αραβική χερσόνησο για το δημοκρατικό τους πάθος. Η ενίσχυση των σιιτών πάνω σ’ ένα μοντέλο σαν της Χεζμπολάχ θα μπορούσε να προκαλέσει μακροπρόθεσμες επιπλοκές στην περιοχή. Το διπλανό Ομάν, που είναι μια αμερικάνικη βάση κλειδί, είναι κατά βάση σιιτικό. Ακόμη πιο επικίνδυνη είναι η πιθανότητα να διαδοθούν οι ιδέες περί σιιτικής χειραφέτησης στην ταραγμένη σιιτική περιοχή της Σαουδικής Αραβίας. Η περιοχή αυτή είναι στα σύνορα με την Υεμένη και επιπλέον εκεί βρίσκονται τα μεγαλύτερα αποθέματα του πετρελαϊκού πλούτου της χώρας.
Παρότι, λοιπόν, οι ενδο-υεμενίτικες αντιθέσεις παίζουν βασικό ρόλο εδώ και δεκαετίες, δεν είναι μόνες τους. Οι “Houthis”, που αποτελούν τον στόχο της τωρινής “εκστρατείας των προθύμων” υπό την (φανερή) ηγεσία του Ριάντ, καθώς, προελαύνοντας απ’ τα χωριά και τις κωμοπόλεις της βόρειας υεμένης κατέλαβαν την πρωτεύουσα Sana’a (τον περασμένο Αύγουστο...) και έφτασαν (τον Μάρτη) στα περίχωρα τους παγκόσμιας στρατηγικής σημασίας λιμανιού του Aden, [1Το λιμάνι του Aden είναι το πιο στρατηγικής σημασίας “σημείο” της υεμένης. Για να αποτραπεί η κατάληψή του (και, ακόμα σημαντικότερο, η διατήρησή του) απ’ τους Houthis θα χυθεί πολύ αίμα...] (αφού πρώτα είχαν καταλάβει και το Taiz, την τρίτη σε μέγεθος υεμενίτικη πόλη) είναι αυτή ακριβώς η “οργάνωση πιστών νέων” που μνημόνευε ο Bhadrakumar στις αρχές του 2010, μια πολιτικοστρατιωτική οργάνωση στα πρότυπα της λιβανέζικης Χεζμπ’ Αλλάχ. Και ναι, είναι απόλυτα αληθινό, ότι τόσο την εκπαίδευση όσο και τον εξοπλισμό της οργάνωσης τον έχουν αναλάβει εδώ και χρόνια στελέχη της λιβανέζικης οργάνωσης αλλά και των ιρανών “φρουρών της επανάστασης”. Αλλά αυτή η στρατιωτική εξέγερση έχει πολύ μεγαλύτερες προεκτάσεις.
Το πρώτο στοιχείο της υπόθεσης είναι ότι τυπικά “πρόεδρος” της υεμένης, ονόματι Ab-Rabbu Mansour Hadi, ήταν (είναι) ένας ατζέντης της Ουάσιγκτον και του Ριάντ, με συμβολική πραγματική εξουσία εντός υεμένης. Οι Houthis, παρά την στρατιωτική τους υπεροχή (ο στρατός της υεμένης ελάχιστη νομιμοφροσύνη έδειξε απέναντι στον Hadi όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με τους Houthis, πράγμα που έκανε σχετικά αναίμακτη της ως τώρα προέλαση των τελευταίων) προχώρησαν μάλλον αργά. Κατέλαβαν μεν την Sana’a αλλά δεν καθαίρεσαν (επί μήνες) τον Hadi· τον κράτησαν σε ένα είδος μισο-ομηρείας, διαπραγματευόμενοι μαζί του μια κατά το δυνατόν ομαλή μετάβαση σε ένα πιο δημοκρατικό καθεστώς. Ο Hadi παρίστανε ότι “το συζητάει”, ώσπου τον Φλεβάρη βρήκε τρόπο να διαφύγει απ’ το “παλάτι” του στη Sana’a, προς το Aden, παριστάνοντας τον “εξόριστο πρόεδρο”. Όταν οι Houthis άρχισαν να προελαύνουν χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση προς το Aden, ο “πρόεδρος” ξαναέφυγε, αυτή τη φορά προς την ασφάλεια του Ριάντ.
Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι ένοπλες πολιτοφυλακές διαθέσιμες, εντός υεμένης, να πολεμήσουν κατά των Houthis, υπάρχουν, αλλά .... είναι οι οπαδοί του isis, του (και σαουδαραβικής έμπνευσης και κατασκευής) “χαλιφάτου των τρομοκρατών”, που είναι (υποτίθεται) στόχος του πολιτισμένου κόσμου και των στρατών του στο ιράκ και την συρία! Στον postmodern ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό, λοιπόν, οι “τρομοκράτες τζιχαντιστές” καλούνται τώρα να σταματήσουν την προέλαση των Houthis, σαν “πεζικό”, κάτω απ’ τα φτερά των σαουδαραβικών και αιγυπτιακών πολεμικών! Και “κάτι” φαίνεται να κάνουν: στις 20 Μάρτη διάφοροι “βομβιστές αυτοκτονίας” κτύπησαν τζαμιά στην (υπό τον έλεγχο των Houthis) Sana’a στη διάρκεια της προσευχής της Παρασκευής, σκοτώνοντας τουλάχιστον 126 άμαχους. Αλλά, φυσικά, η σαουραβική επίθεση (με την διακριτική στήριξη της Ουάσιγκτον) δεν έχει στόχο τέτοιους “τρομοκράτες”...
Το τρίτο στοιχείο είναι ότι οι Houthis, εκτός απ’ το να είναι το μόνο συμπαγές πολιτικο-στρατιωτικό “συλλογικό σώμα” στην υεμένη, δεν έχουν σαν στόχο μια “σιιτική” υεμένη. Ακολουθώντας την πολιτική γραμμή της Χεζμπ’ Αλλάχ στο λίβανο, αυτό που επιδιώκουν είναι την επίσημη αναγνώρισή τους (στη βάση κάποιου είδους δημοκρατικής διαδικασίας) και η επιρροή / έλεγχός τους πάνω στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική του υεμενίτικου κράτους. Η πολιτικοϊδεολογική γραμμή τόσο της Τεχεράνης όσο και της Χεζμπ’ Αλλάχ (αλλά και της “σουνιτικής” παλαιστινιακής Χαμάς) δεν είναι ο θρησκευτικός σεχταρισμός αλλά η συγκρότηση ενός σταθερού μετώπου εναντίον της ηγεμονίας των ηπα και των συμμάχων της στην ευρύτερη περιοχή: ισραήλ, σαουδική αραβία, εμιράτα, σκληροπυρηνικές “σαλαφιστικές” οργανώσεις. Έτσι, ενώ τόσο η Τεχεράνη όσο και η Χεζμπ’ Αλλάχ έχουν περιορισμένες δυνατότητες άμεσης στρατιωτικής δράσης στο πλευρό των Houthis, διαθέτουν τους πραγματικούς στρατιωτικούς και ιδεολογικούς συσχετισμούς (εντός υεμένης) με τη μεριά τους.
Το τέταρτο στοιχείο είναι ότι η διεθνής γεωπολιτική θέση και αξία της υεμένης, και άρα οι εξελίξεις εκεί, δεν αφήνουν καθόλου αδιάφορες, το αντίθετο, ούτε την ρωσία ούτε την κίνα - μόνιμα μέλη του συμβουλίου ασφαλείας του οηε, ό,τι σημασία κι αν έχει αυτό. Μέσα στον εξελισσόμενο 4ο παγκόσμιο πόλεμο, τόσο ο ρωσικός όσο και ο κινέζικος ιμπεριαλισμός έχουν δείξει καθαρά πόσο αντίθετες είναι οι τακτικές τους σε εκείνη των ηπα και των συμμάχων τους, που επιγραμματικά συμπυκνώνεται στο ό,τι δεν μπορούμε να κρατήσουμε με βεβαιότητα το ρίχνουμε στο χάος. Η μάλλον “μοντέρνα” ιμπεριαλιστική τακτική της Μόσχας και του Πεκίνου, που ευνοεί σαφώς την “σταθερότητα των επιρροών” τους έχει, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, μειονεκτήματα μπροστά στην μεταμοντέρνα τακτική της Ουάσιγκτον, την τακτική της “καμμένης γης”, κι αυτό αποδεικνύεται με αιματηρό τρόπο τόσο στην ουκρανία όσο και στη συρία· για να αναφέρουμε δύο μόνο εμπόλεμες περιοχές.
Συνεπώς, ενώ κανείς απ’ αυτή τη μεριά του παγκόσμιου πολέμου δεν θα μπορούσε να “σταθεροποιήσει” την κατάσταση στην υεμένη, ούτε η άλλη μεριά θα μπορούσε να “εξαφανίσει” τους Houthis και ό,τι αυτοί συνιστούν (ή εκπροσωπούν) σαν ευρύτερη απειλή. Και οι απειλές έχουν έρεισμα: τόσο στο ομάν όσο και στην σαουδική αραβία και στα υπόλοιπα εμιράτα, σεϊχάτα, κλπ “δικτατορίες τσέπης” της περιοχής.
Έχει σημασία να θυμίσουμε ότι η διεθνής γεωπολιτική αξία του υεμενίτικου οικοπέδου δεν οφείλεται στα πετρέλαιά του, αλλά στη θέση του στα όρια ινδικού ωκεανού και ερυθράς θάλασσας, πάνω στη θαλάσσια εμπορική γραμμή μεταξύ ασίας και μεσογείου (τον θαλάσσιο “δρόμο του μεταξιού” που ονειρεύεται το Πεκίνο). Σε αντίθεση, η γεωπολιτική αξία των περισσότερων εμιράτων, σεϊχάτων κλπ είναι, ιστορικά, τα πετρέλαιά τους. Στο βαθμό που το καπιταλιστικό ενεργειακό παράδειγμα αλλάζει, οι πετρελαιοφόρες έρημοι και τα αφεντικά τους θα χάνουν σε σημασία· και το ξέρουν.
Ο οίκος των Σαούντ ανησυχεί για το μέλλον του, και το έχει δείξει με ενεργητικό τρόπο ήδη απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ‘00 (με την συμμετοχή των υπηρεσιών του στην περιβόητη 11η/9ου...) Ανησυχεί ακόμα περισσότερο επειδή η Τεχεράνη, παρά τον εδώ και χρόνια “πόλεμο χαμηλής έντασης” που υφίσταται, μάλλον επεκτείνει την επιρροή της: το αποδεικνύει η συμμετοχή των “φρουρών της επανάστασης” στην ιρακινή αντεπίθεση κατά του isis. Το σαουδαραβικό καθεστώς θα ήθελε πολύ πιο ενεργή αμερικανική στρατιωτική εμπλοκή και παρουσία στην ευρύτερη περιοχή, γιατί ελπίζει πως η Ουάσιγκτον (και όχι, βέβαια, ο δικός του μισθοφορικός στρατός) θα του εξασφαλίσει μακροζωΐα. Αλλά η μεθοδολογία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, ήδη απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ‘90, είναι πιο δηλητηριώδης: τρώει και τους συμμάχους της (Χουσεΐν, Μιλόσεβιτς, όψιμος Καντάφι...) αν αυτό την βολεύει.
Εξάλλου ο φάκελος με τα στοιχεία για την ουσιαστική εμπλοκή των μηχανισμών του Ριάντ στην 11η/9ου βρίσκεται παρκαρισμένος σε κάποια γραφεία των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Προς το παρόν σαν εντελώς απόρρητος.
Δυστυχώς θα πρέπει να “συνηθίσουμε” ότι ο 4ος παγκόσμιος πόλεμος είναι, και θα είναι, ένας μακρύς πόλεμος...
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1 - Το λιμάνι του Aden είναι το πιο στρατηγικής σημασίας “σημείο” της υεμένης. Για να αποτραπεί η κατάληψή του (και, ακόμα σημαντικότερο, η διατήρησή του) απ’ τους Houthis θα χυθεί πολύ αίμα...
[ επιστροφή ]
