Μιας και φτάσαμε παραμονές των αλλαγών που έχουμε σχεδιάσει για το Sarajevo (απ’ τις αρχές της επόμενης χρονιάς), ας ανακεφαλαιώσουμε, δίνοντας και τα σχετικά παραδείγματα.
- Δεν “σταματάει το Sarajevo” (όπως, ίσως, είναι εύκολο να διαδίδεται). Σταματάει η μορφή που κρατάτε στα χέρια σας τώρα· η μορφή που είχε απ’ τον Σεπτέμβρη του 2006. Όμως αυτή δεν είναι η πρώτη “αλλαγής μορφής”. Απ’ το 1996, όταν το Sarajevo κυκλοφορούσε κατά περίπτωση, δυο φορές σαν εκτεταμένη προκήρυξη και ύστερα σαν ένθετο στην τρίτη γενιά, είχε άλλες μορφές. Απ’ την άποψη του περιεχομένου ήταν μονοθεματικό. (Μπορεί όποιος θέλει να δει την εκδοχή των δύο τελευταίων “φύλλων” της πρώτης φάσης, στη βιβλιοθήκη του site: πρόκειται για μπροσούρες).
- Αυτό που κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε σαν επόμενο στάδιο του Sarajevo ένα εγχείρημα με παραπάνω από μία μορφές, εν μέρει ηλεκτρονικό, εν μέρει χάρτινο. Οι λόγοι είναι αρκετοί (και διαφορετικοί μεταξύ τους) και δεν έχει νόημα να τους απαριθμήσουμε. Σε κάθε περίπτωση επιδιώκουμε απ’ την μια μεριά μεγαλύτερη ευελιξία, και απ’ την άλλη καλύτερη πιστότητα στο τι λέμε και πως το λέμε.
- Σ’ αυτή την καινούργια φάση του Sarajevo δίνουμε το όνομα αόρατες πόλεις. Είναι σε υπενθύμιση των “αόρατων πόλεων” μέσα στον ιδεολογικό και πολιτικό βομβαρδισμό του 4ου παγκόσμιου πολέμου (το θαυμαστό Sarajevo ήταν μια αόρατη πόλη μεταξύ 1992 και 1995...). Αλλά και σε υπενθύμιση των αόρατων ζωών μέσα στις πόλεις, αυτές τις μικρές “παράταιρες” πόλεις - μέσα - στις - πόλεις...
πως θα γίνει ο καταμερισμός της ύλης;
-- Η ασταμάτητη μηχανή θα συνεχίσει όπως την ξέρετε. Έχουμε κάμποσες ιδέες για την εξέλιξή της, αλλά δεν είναι ώρα για υποσχέσεις. Θα φανεί στην πράξη.
-- Τα μεγαλύτερα κείμενα, σχόλια, αναλύσεις, θα διαμορφώνονται σαν έγγραφα pdf και θα στέλνονται via mail στους / στις υποστηρικτές της καινούργιας φάσης του Sarajevo. Ας πούμε: σε όσους κι όσες στηρίζουν τις αόρατες πόλεις. Αυτά τα pdf θα αναρτώνται, επίσης, στο site, στην ίδια θέση όπως τώρα το χάρτινο Sarajevo, και με μια παρόμοια αισθητική: θα υπάρχει κάτι σαν “γενικό” εξώφυλλο, για κάθε μήνα, και στο πλάι οι τίτλοι των κειμένων, σαν link. Ωστόσο αυτά τα pdf ΔΕΝ θα είναι “ανοικτά”, ελεύθερα προσβάσιμα. Θα υπάρχει μόνο μια περίληψη του περιεχομένου.
Το μέγεθος της σελίδας (Α4) επιτρέπει να τυπώνονται σε χαρτί σε οποιονδήποτε εκτυπωτή σπιτιού ή δουλειάς. Επιπλέον οποιοδήποτε φωτοτυπείο μπορεί να τυπώσει τις Α4 σελίδες σε Α3 χαρτί, σελιδοποιημένες έτσι ώστε να γίνονται τεύχος.
Η αναγγελία της έκδοσης αυτών των κειμένων θα γίνεται στην ασταμάτητη μηχανή, στην αρχική σελίδα του sarajevomag.gr.
-- Θέματα που θέλουμε να ερευνήσουμε περισσότερο και με μεγαλύτερη άνεση χρόνου θα εκδίδονται σαν μπροσούρες. Είναι τα τετράδια για εργατική χρήση. Ο τίτλος αυτός είχε χρησιμοποιηθεί για 4 πολυσέλιδες προκηρύξεις του BLOCK, που μοιράστηκαν στο δρόμο στην αρχή της τρέχουσας κρίσης (υπάρχουν στη βιβλιοθήκη του site). Τώρ α θα τον (ξανα)αξιοποιήσουμε, αρχίζοντας την αρίθμηση απ’ την αρχή.
Τα τετράδια για εργατική χρήση θα είναι μονοθεματικές εκδόσεις. Θα ταχυδρομούνται δωρεάν στους / στις υποστηρικτές του Sarajevo - αόρατες πόλεις. Υπό τον όρο ότι θα ζητιούνται, καθε φορά, συγκεκριμένα! Θέλουμε να πούμε ότι αυτή η διανομή δεν θα είναι “αυτόματη”. Γιατί μπορεί κάποιος / κάποια να μην ενδιαφέρεται για το α ή β θέμα...
Τέλος τα περισσότερα (αν και όχι όλα) τετράδια για εργατική χρήση θα πουλιούνται, σε λίγα βιβλιοπωλεία κι ακομα λιγότερα περίπτερα. Σαν αυτοτελείς εκδόσεις. Υπολογίζουμε ότι ο αριθμός τους θα είναι το λιγότερο 3 τετράδια τον χρόνο. Η αναγγελία της έκδοσης των τετραδίων θα γίνεται στην ασταμάτητη μηχανή.
-- Θα υπάρχει, τέλος, μια έκδοση δρόμου, που θα μοιράζεται “τυφλά”, όπως συμβαίνει με τις εκδόσεις δρόμου. Με τίτλο πεζοδρόμιο. Το όνομα είναι ένας φόρος τιμής στη “Διεθνή Βιβλιοθήκη” και στον αναρχικό Χρήστο Κωνσταντινίδη, που υπήρξαν (τόσο το συλλογικό εγχείρημα και οι εκδόσεις του, όσο και ο ίδιος σαν προσωπικότητα, απόψεις και πρακτικές) σημαντικοί στην κατεύθυνση της πολιτικοποίησής μου, εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 / αρχές του ‘80. Η θεματολογία του πεζοδρομίου θα διαφέρει απ’ τις θεματολογίες των άλλων μορφών (ασταμάτητη μηχανή, Sarajevo.pdf και τετράδια). Την συχνότητα αυτής της έκδοσης; θα την μάθουμε στην πράξη...
Δημιουργείται, λοιπόν, μια τετράδα κατανομής μορφών, αλλά και επεξεργασιών, θεμάτων, που όλα μαζί θα αποτελούν το Sarajevo στην καινούργια φάση του. (Αν μας ευχηθείτε καλή επιτυχία θα πάρουμε στα σοβαρά την ευχή. Οτιδήποτε άλλο, όχι.)
τι και γιατί της υποστηρίξης
Ένα απ’ αυτά που περιλαμβάνει το Sarajevo - αόρατες πόλεις είναι η ενδυνάμωση και ο εμπλουτισμός του ηλεκτρονικού σκέλους. Του site. Ένα μέρος αυτού του εμπλουτισμού αφορά την μνήμη. Συνεπώς προγραμματίζουμε να συνεχίσουμε αυτό που είχαμε ξεκινήσει και διακόψαμε (για λόγους οικονομικούς): την δημιουργία μιας μικρής μεν αλλά αξιόλογης ψηφιακής βιβλιοθήκης, τα “βιβλία του Spirit”. Είναι μια πολυέξοδη δουλειά, αφού κατά ένα μέρος της (κάμποσες χιλιάδες σκαναρίσματα, σε βάθος χρόνου) θα γίνει επαγγελματικά.
Ένα άλλο ζήτημα είναι η δική μας πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων (κείμενα, αναλύσεις, κλπ) που είναι απαραίτητες (κρίνουμε) για την εργατική έρευνα, αλλά είναι “κλειστές” - απαιτείται συνδρομή δηλαδή.
Θα μπορούσαμε να πούμε κι άλλα, αλλά θα ανήκαν στην κατηγορία “διακηρύξεις”. Θα αφήσουμε τον καιρό να δειξει...
Γι’ αυτούς τους λόγους “πήραμε το θάρρος” να ζητήσουμε οικονομική υποστήριξη (που ουσιαστικά δεν είναι μόνο τέτοια) της τάξης των 25 ευρώ για 12 μήνες, για τον καθένα / την καθεμιά που θα μπει στις αόρατες πόλεις. Θα μπορούσε να ονομαστεί συνδρομή. Συνδρομητές / συνδρομήτριες είχε ήδη το Sarajevo, όλα αυτά τα χρόνια και ως τώρα, κάμποσες δεκάδες. Αυτήν την στήριξη την αντιλαμβανόμαστε κάπως διαφορετικά. Σαν ρεφενέ. Ή crowdfounding.
Κάτι ευαίσθητο τώρα, κι ας μην παρεξηγηθεί η επιμονή μας. Η υποστηρίξη των 25 ευρώ ανά 12 μήνες είναι ζωτική για την αρτιότητα του εγχειρήματος. Αρκεί να υπολογίσει κανείς μόνο το κόστος εκτύπωσης και βιβλιοδεσίας (μαζί με τα ταχυδρομικά) των τετραδίων για εργατική χρήση. Και επιμένουμε να το τονίζουμε αυτό επειδή έχουμε πλήρη επίγνωση ότι η ηλεκτρονική μορφή (το Sarajevo.pdf) είναι απλό να διαχέεται οπουδήποτε και σε οποιονδήποτε, χωρίς καμία δέσμευση απέναντι είτε στο εγχείρημα σα σύνολο, είτε ακόμα και επιμέρους τμήματά του. Μοιάζει σα να συμβαίνει το εξής: φεύγοντας απ’ την αρμοδιότητα και τους περιορισμούς του χαρτιού και του βιβλιοπωλείου, κάποιο τμήμα του Sarajevo πέφτει στα καινούργια ήθη και έθιμα της ψηφιακότητας και της ιντερνετικής χρήσης. Πάμε γυρεύοντας;
Πράγματι, λοιπόν, όσοι / όσες θέλουν θα υποστηρίξουν τις αόρατες πόλεις θα το κάνουν. Άλλοι θα φροντίσουν απλά να επωφεληθούν, όσο και όπως μπορούν, χωρίς να στηρίζουν τίποτα· βρίζοντας κι όλας, αν κάτι τέτοιο “τους βγαίνει”. Μαθαίνουμε μάλιστα ότι αυτή η (ανώνυμη) ευκολία (που περιλαμβάνει ακόμα και την μικροψυχία) έχει και όνομα, το οποίο θα έπρεπε να σεβόμαστε: λέγεται κουλτούρα του internet, “διαμοιρασμός” κλπ κλπ.
Με το συμπάθειο, αλλά δεν βλέπουμε κανέναν κομμουνισμό στον κυβερνοχώρο· βλέπουμε μόνο μια απεριόριστη χαβούζα, με μερικές νησίδες που εξέχουν και αξίζουν. Βλέπουμε, επίσης, μια μαζική αλλοτρίωση, που λέγεται ανωνυμία, ψευδωνυμία και ευκολία, που έχει ένα πολύ ακριβό τίμημα: την γενικευμένη (ηλεκτρονική) επιτήρηση των πάντων· και ημών φυσικά. Αν αυτό λέγεται “κουλτούρα” ή όπως αλλιώς, τότε σίγουρα δεν είναι η δική μας. Πάμε γυρεύοντας, λοιπόν;
Σ’ ότι αφορά το Sarajevo - ανοικτές πόλεις, ούτε ζήτησε κανείς κάτι τέτοιο, ούτε είναι προϊόν κάποιας ξιπασιάς εκ μέρους μας (να ανοικτούμε στον κυβερνοωκεανό και να τον κατακτήσουμε!..) ή “ανάγκης αυτοέκφρασης”. Είναι προϊόν συγκεκριμένης πολιτικής εμπειρίας και συγκεκριμένων επιλογών. Το “ηλεκτρονικό μέρος”, αυτό που θα έπρεπε να υποταχθεί στην “κουλτούρα του internet και του διαμοιρασμού” (και μάλιστα με τους όρους αυτής της “κουλτούρας”, αλλιώς βρίσκει κανείς τον μπελά του...) είναι μόνο ένα τμήμα του εγχειρήματος. Και σαν τέτοιο έχει άμεση, οργανική σχέση με το άλλο τμήμα, το “χάρτινο”. Αλληλοτροφοδοτούνται και αλληλοσυμπληρώνονται.
Για να το κάνουμε λιανά. Αν επρόκειτο εν έτει 2016 να γίνουμε bloggers, τότε θα υπήρχε ίσως το περιθώριο για υποδείξεις περί “κουλτούρας...”. Όχι μόνο δεν πρόκειται γι’ αυτό, αλλά πρόκειται μάλλον για το αντίθετό του: μια πειραματική διάταξη ταυτόχρονης χρήσης παλιότερων και πιο καινούργιων εργαλείων, σε άμεση συσχέτιση και συμπληρωματικότητα μεταξύ τους, και πάντα για πολιτικούς σκοπούς. ΟΛΟ ΑΥΤΟ ΜΑΖΙ ΔΕΝ ανήκει ούτε στην “κουλτούρα των social media” ούτε στην “κουλτούρα του blogging” - άσχετα με τη γνώμη που μπορεί να έχει ο καθένας γι’ αυτά. Εν τέλει δεν πρόκειται να δεχτούμε από κανέναν να μας κάνει μαθήματα “δια-μοιρασμού” ενόσω κάνει δια-μελισμό του Sarajevo - αόρατες πόλεις, σαν εγχειρήματος, μόνο και μόνο επειδή αυτός ο διαμελισμός είναι τεχνολογικά εύκολος και δωρεάν. “Κρατάει ένα ηλεκτρονικό κομμάτι”· και εμποδίζει το χάρτινο (αλλά και τμήματα του ηλεκτρονικού) να προχωρήσουν.
Αφού, λοιπόν, κανείς δεν μας ζήτησε να κάνουμε αυτό που κάνουμε· αφού οι σκοποί μας είναι πολιτικοί / ανταγωνιστικοί· και αφού εμείς διαμορφώνουμε τις προϋποθέσεις των συγκεκριμένων επιλογών μας, θα θεωρήσουμε στοιχειωδώς έντιμο από καθέναν να μην κρυφοκοιτάει... Το μπανιστήρι (κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό των ψηφιακών ευκολιών, σε κάθε πιθανή και απίθανη μορφή) δεν είναι τιμητικό. Ούτε ο σφετερισμός. Ούτε η ιδιοτέλεια. Για κανέναν.
Όσοι / όσες θέλουν να στηρίξουν το Sarajevo - αόρατες πόλεις, ας το κάνουν. Όσοι / όσες δεν θέλουν, ας τιμήσουν τουλάχιστον την απορριπτική επιλογή τους - είναι απόλυτα δεκτό και σεβαστό. Διαφορετικά (επιμένουμε) θα τους χαρακτηρίσουμε καβατζοαναγνώστες (είναι ένας ήπιος χαρακτηρισμός). Και κρατάμε ακέραιο το δικαίωμα να κάνουμε ότι χρειαστεί αν αυτοί γίνουν τόσοι ώστε να απειλούν την βιωσιμότητα του εγχειρήματος.
Απλά, καθαρά, εξηγημένα.
μερικές λεπτομέρειες
- Το 12μηνο της υποστήριξης μπορεί να ξεκινάει οποτεδήποτε θέλει κάθε υποστηρικτής (σίγουρα μετά τον ερχόμενο Γενάρη). Μπορεί, για παράδειγμα, κάποιος να μπει στις αόρατες πόλεις τον Απρίλη και να ζητήσει έναρξη του 12μηνου απ’ τον Γενάρη.
- Τα τετράδια για εργατική χρήση που θα διατίθενται στους υποστηρικτές ελεύθερα (όταν τα ζητήσουν) θα είναι μόνο εκείνα που εκδόθηκαν στο 12μηνο που καλύπτει η υποστήριξη. Όχι τα προηγούμενα ούτε τα επόμενα του 12μηνου. Αυτά, πάντως, θα μπορεί να τα παραγγείλει κανείς και να τα αγοράσει (κόστος + ταχυδρομικά).
- Μέχρι τα μέσα Δεκέμβρη θα γίνει δοκιμαστική αποστολή του pdf για το νερό σε όλες τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις που θα έχουν μπει στην υποστήριξη μέχρι τότε. Κάνουμε αυτή τη δοκιμαστική αποστολή για να σιγουρευτούμε ότι δεν θα υπάρξει κάποιος αυτόματος antispam αποκλεισμός του google για τις μαζικές αποστολές μας. Παρακαλούμε λοιπόν όσους / όσες παραλάβουν το δοκιμαστικό να απαντήσουν ότι το έλαβαν. Το μήνυμά τους θα επιβεβαιώσει ότι όλα έγιναν σωστά.
Αυτά. Οτιδήποτε άλλο; Mail…
