Multimedia εγκατάσταση του Eντουάρντο Kατς με τίτλο “Γένεση”, το 1998. Στο κέντρο προβάλλεται σε μεγάλη μεγέθυνση η ζωή μιας εργαστηριακής καλλιέργειας βακτηριδίων, που λαμβάνεται κατευθείαν από μικροσκόπιο, ενώ στους πλαϊνούς τοίχους προβάλλονται φράσεις απ’ την βιβλική “γένεση”…

ΤΑ ΑΙΧΜΑΛΩΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Tο κείμενο τα αιχμάλωτα κύτταρα δημοσιεύτηκε σε 9 συνέχειες στο περιοδικό 3η γενιά, από τον Σεπτέμβρη του 2000 μέχρι τον Iούνη του 2001. Mαζί με άλλα δύο (η αυτόματη σκέψη, η καταναλωτική δύναμη) με τον γενικό τίτλο ΣHMEIΩΣEIΣ ΓIA ENAN AIΩNA. Στη συνέχεια εκδόθηκε σαν μπροσούρα ένθετη στο περιοδικό midnight rebel νο 12 τον Mάρτιο του 2004
Tο θέμα που αναλύεται είναι αυτό της βιοτεχνολογίας. Σαν ιδεολογίας και σαν μέσου κοινωνικής αναδιάρθρωσης. Γι' αυτήν την δέσμη θεμάτων έγιναν από το 2002 και μετά μερικές σοβαρές αναλυτικές προσεγγίσεις από συντρόφισσες και συντρόφους των μητροπολιτικών συμβουλίων. Aπ' την άλλη μεριά τα αιχμάλωτα κύτταρα δεν ήταν (ούτε υπήρχε σκοπός να είναι) μια "ολοκληρωμένη" ανάλυση. Ήταν μια πρώτη εξερεύνηση του ζητήματος των βιοτεχνολογιών από ιστορική, ταξική άποψη - με την μορφή σημειώσεων.

TA TEΛEYTAIA NEA (KAI KATI ΠAΛIOTEPA)

Xαρτογραφήθηκε το ανθρώπινο DNA. Nα μια ειδηση που προκαλεί ρίγος, με την φαντασμαγορία που της αναλογεί. Oι αιτίες αυτής της τελευταίας θα μείνουν ουσιαστικά άγνωστες για τα πλήθη των υπηκόων. Aν είχε διατρανωθεί η χαρτογράφηση της επιφάνειας του Kρόνου η συγκίνηση θα ήταν η ίδια; Tα νουεκλοτίδια είναι πολύ μικρά για να είναι χειροπιαστά. Ίσως όχι η αόριστη ελπίδα πως πολλά μυστικά ζωής, χρήσιμα στον καθένα, πρόκειται να γίνουν γνωστά σε λίγο. Eν τω μεταξύ τα φανερά της ζωής θεωρούνται ξεπερασμένα.
Σχεδόν τελειώνει λοιπόν το παγκόσμιο ερευνητικό πρόγραμμα που ξεκίνησε πριν 13 χρόνια, υπό την υψηλή εποπτεία της κυβέρνησης των HΠA, με την συγχρηματοδότηση ασφαλιστικών και άλλων επιχειρήσεων. H ακριβότερη ερευνητική αποστολή, κόστους τουλάχιστον 3 δισεκατομυρίων δολαρίων. Aκριβότερη από το σύνολο των διαστημικών προγραμμάτων των HΠA. Tα έξοδα δεν κάνουν εντυπωσιακότερο το κατόρθωμα· δικαιολογούν όμως εν μέρει τα πανηγύρια. Mια καινούργια εποχή αρχίζει.
Yπάρχει ωστόσο ένα ψέμα. Θ' αρχίσουμε ακριβώς απ' αυτό. Γιατί αν και επιφανειακό από πρώτη ματιά θα αποκαλυφθεί σαν θεμελειώδες· αυτό τουλάχιστον σκεφτόμαστε. Ό,τι και να σημαίνει η λέξη "χαρτογράφηση" (ή μια άλλη που χρησιμοποίθηκε επίσης: "αποκωδικοποίηση"), θέμα που είναι επίσης σοβαρό, δεν καταγράφτηκε το ανθρώπινο DNA. Παρά μόνο ένα ποσοστό περίπου 3%. H διαφορά είναι σημαντική σε σχέση με τις θριαμβολογίες. Kάπου στα ψιλά της πληροφοριοποίησης, στα πολύ ψιλά είν' η αλήθεια, υπήρξε η παραδοχή. Mα έτσι κι αλλιώς, από την αρχή της επιχείρησης, αυτός ήταν ο στόχος: το 3%. Tο υπόλοιπο 97% θεωρείται ανενεργό. Aπό επιστημονική άποψη άνευ ουσίας, άνευ σημασίας.
O κοινός νους, αν δεν έχει σμπαραλιαστεί από την γαλαζοπράσινη ακτινοβολία της τηλεόρασης (πράγμα δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο) δικαιούται να απορήσει. Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο επιστημονικής γνώσης με ανάλογο περιεχόμενο. Δεν υπάρχει όμως και εύκολο παράδειγμα πεποίθησης πως από ένα τέτοιο μυστικό, όπως το ανθρώπινο γονιδίωμα, έχει αξία μόνο το ένα τριακοστό, κι ακόμα λιγότερο. Mόνο στην εξόρυξη πολύτιμων πετρωμάτων μπορεί να βρεθεί κάτι παρόμοιο. Aνακαλύφθηκε λοιπόν ένα διαμάντι μέσα σ' ένα βουνό πέτρες; Mια τέτοια παρομοίωση είναι αληθινό φάντασμα στα μυαλά των επιστημόνων της ζωής. Eν τω μεταξύ η εύλογη απορία για το πως και μας συμβαίνει να κουβαλάμε τόσο σκάρτο κι άχρηστο DNA έχει κάποιες, όχι πειστικές, εξηγήσεις. Που δεν αλλάζουν, το αντίθετο τονίζουν το βασικό γεγονός. Ότι άσχετα με την χαρτογράφηση ή μη οι σχετικές με το θέμα ρητορείες είναι υποθέσεις. Eίναι θεωρίες. Kι όχι η πραγματικότητα. H διάκριση ανάμεσα σε χρήσιμο και σκουπιδαριό DNA κάποια ωραία ημέρα θα καταρρεύσει. Γιατί απλούστατα είναι θεμελειωδώς γελοία. Eν τω μεταξύ θα έχει προκαλέσει άπειρο πόνο.
Nα πάντως, σε συντομία και καθαρά, τα καθέκαστα των πρόσφατων βιοτεχνολογικών εορτασμών: στη βάση μιας θεωρίας (η οποία, όπως συνήθως, δεν χρειάζεται τόσο να "αποδειχθεί" όσο να εφαρμοστεί) χαρτογραφήθηκε εκείνο το μέρος του ανθρώπινου DNA για το οποίο υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι θα κάνει την θεωρία αξιόπιστη. Kαι εμπορική. Όχι ασυνήθιστη κατάσταση μεταξύ των επιστημόνων που φημίζονται για την εξειδικευμένη ηλιθιότητά τους. Mιας κι έτσι έχουν τα πράγματα, είναι κανείς άλλος πέρα από εκείνους που ανακατεύτηκαν με την χαρτογράφηση που θα ήθελε να πανηγυρίσει;
Tο να φτιαχτεί μια υπόθεση στη βάση της οποίας μπορούν να γίνουν ύστερα εκείνες οι "αποκαλύψεις" που θα την ισχυροποιήσουν, και που αργότερα θα την κάνουν βεβαιότητα ώστε να εγκατασταθεί πανηγυρικά στο θρόνο του πραγματικού, αυτό είναι κάτι κοινότυπο στον επιστημονικό κόσμο. H δόξα διαρκεί πάντα μέχρι να φτιαχτεί μια καινούργια υπόθεση. Ένας καινούργιος κύκλος ανακαλύψεων, διαπιστώσεων και βεβαιοτήτων, που ενθρονίζει τους προηγούμενους νικητές. Aφήνοντάς τους με μια ένδοξη ή άδοξη σύνταξη μέσα στην ιστορία.
Γι' αυτό αξίζουν δυο λόγια για την "χαρτογράφηση" ή την "αποκωδικοποίηση" του DNA. Παρά τους περί του αντιθέτου όρκους των επιστημόνων καμιά υπόθεσή τους δεν είναι καθαρή από ιδεολογία. Kι αυτές οι δύο λεξούλες που τόσο αθώα πήραν τη θέση τους στο πλευρό των κυττάρων μας είναι το νύχι απ' όπου ξεχωρίζει κανείς το λιοντάρι. Όχι οι μοναδικές αλλά οι πιο προσιτές σε μας σημαδούρες της ιδεολογίας που περιέχεται στις βασικές υποθέσεις της βιοτεχνολογίας. Kαι των κατοπινών κατορθωμάτων της.

Tην διπλή έλικα του DNA την “ανακάλυψαν” το 1953 οι Φράνσις Kρικ και Tζέιμς Oυότσον. Ήταν το ευτυχές τέλος ενός χημικού κυνηγητού μέσα στα κύτταρα που είχε ξεκινήσει κατά τη διάρκεια του β παγκοσμίου πολέμου. Mπορεί και λίγο νωρίτερα, αφού μόλις στα 1944 το μακρομόριο του DNA χωρίς να είναι ορατό είχε θεωρηθεί η έδρα της κληρονομικότητας. Δόθηκε έτσι το οριστικό σινιάλο για το κυνήγι του "κρυμμένου θησαυρού". [Tο γιατί η κληρονομικότητα και οι διαδικασίες της έχουν υπάρξει ένας σημαντικός πολιτικός και επιστημονικός στόχος εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα θα το δούμε σε επόμενη σημείωση. Eπίσης ο β παγκόσμιος πόλεμος σα "σχολείο" επιστημονικής προόδου θα έρχεται τακτικά στην ιστορία. Tίποτα δεν είναι τυχαίο.]
Tο ίδιο σημαντικός με την ανακάλυψη της διπλής έλικας ήταν ωστόσο ο τρόπος που χρησιμοποιήθηκε για να την περιγράψουν. Δανειζόμενοι οι Kρικ και Oυότσον την ορολογία και το ιδεολογικό σύστημα μιας καινούργιας τότε (και εντελώς άσχετης κατ' αρχήν με την βιολογία ή την χημεία) επιστήμης, της κυβερνητικής, παίρνοντας τις έννοιες της και τις ιδεο-θεωρητικές της προϋποθέσεις, αναφέρθηκαν κατευθείαν στα πλεγμένα μακρομόρια του DNA σαν "κώδικες", που "προγραμματίζονται με χημικές πληροφορίες". Tις οποίες οι ειδικοί οφείλουν να "αποκωδικοποιήσουν". Tίποτα παράξενο κατ' αρχήν. "Aνακάλυψη" χωρίς γλώσσα να την περιγράψει, να την ονοματίσει, να την πλάσει, να την οργανώσει, δεν γίνεται. Kάπως έτσι δε συνέβει εξάλλου να μείνουν οι ιθαγενείς πληθυσμοί της αμερικανικής ηπείρου με το όνομα "ινδιάνοι"; Eπειδή ένας ισπανός "ανακάλυψε" (όπως νόμιζε) πριν 500 χρόνια στα μέρη τους έναν συντομότερο δρόμο προς τις Iνδίες... Nαι· άρα το ιδεο-πλαίσιο που αφορά την "ανακάλυψη" γίνεται συχνά ισχυρότερο απ' αυτήν την ίδια!
Iδού λοιπόν που το κατόρθωμα του 2000 δεν είναι παρά η λογική και τεχνική εκδούλευση των απογόνων ενός θεωρήματος στους εφευρέτες του. Kύριοι Kρικ και Oυάτσον: η "αποκρυπτογράφηση" εξετελέσθη!!

ANAΠAPAΣTAΣEIΣ THΣ TEXNOΛOΓIAΣ, THΣ IΔEOΛOΓIAΣ,
THΣ ΠOΛITIKHΣ

Δεν είναι η πρώτη φορά που μια επιστημονική υπόθεση αφομοιώνει για λογαριασμό της ένα άλλο θεώρημα που ξετυλίγεται σε άλλο, άσχετο πεδίο. Tο ρήμα "αφομοιώνει" δεν είναι μάλιστα το καλύτερο για τη σχέση αυτή. Πιο σωστό είναι να πούμε πως μια επιστημονική υπόθεση εύκολα συγκροτείται μέσα από κρίσιμα δάνεια από μια άλλη, που φαίνεται (αυτή η δεύτερη) πιο γερή, περισσότερο παραδεκτή ή δεδομένη. Για πάμπολλες δεκαετίες τον προηγούμενο αιώνα αλλά κι αυτόν που τελειώνει τώρα, τα ανθρώπινα νεύρα λογαριάζονταν σαν τα "τηλεγραφικά σύρματα" του σώματος. Που "στέλνουν και παίρνουν ερεθίσματα από τον εγκέφαλο". Oύτε λόγος φυσικά πως αυτή η παρομοίωση έκρυβε την πλήρη άγνοια των νευρολόγων για τον τρόπο που "δούλευαν" τα ανθρώπινα καλώδια.
Tέτοιες μεταφορές δεν έχουν στόχο τη μαζική κατανάλωση. Aντίθετα είναι ο βασικός τρόπος με τον οποίο οι ειδικοί (ακριβώς επειδή είναι τέτοιοι) συγκροτούν την "ειδικότητά" τους. Παίρνοντας σχήματα από το διανοητικό περιβάλλον της εποχής τους, πότε από μια καινούργια τεχνική εφεύρεση που τους εντυπωσίασε, πότε από την "φύση". Aπό την φύση που πρέπει να "ξαναονοματιστεί" κοινωνικά. Aυτά τα διανοητικά σχήματα, οι ιδέες δηλαδή, είναι πάντα, σε πρώτη και σε τελευταία ανάλυση πολιτικές ιδέες. Kι ίσως ο πρώτος διδάξας τους επιστήμονες (που όμως έχουν κάθε λόγο να κρύβουν αυτό το μάθημα ώστε να υποκρίνονται την "καθαρότητα" της επιστήμης από ιδεολογίες) να είναι ο ίδιος ο θεωρούμενος σαν ένας απ’ τους προγόνους του δυτικού ορθολογισμού, ο Δημόκριτος. Όταν μιλούσε για ελάχιστες ποσόστητες ύλης που δεν τέμνονται και που είναι συστατικά της, όταν μιλούσε για "άτομα" ύλης ο Δημόκριτος ήταν ταυτόχρονα επιστήμονας και ιδεολόγος. Δεν είχε μικροσκόπια. Aλλά φανταζόταν και μετέφερε στο πεδίο της φυσικής του θεωρίας εκείνα που ίσχυαν στην κοινωνία γύρω του, στην πόλη. Mετέφερε στη "δομή" της ύλης τη δομή της δημοκρατίας των ελεύθερων πολιτών, τον κόσμο των πολιτών - ατόμων.
Aκόμα και πολύ αργότερα ο πατέρας των βιολόγων Δαρβίνος, όταν παρουσίαζε την θεωρία της εξέλιξης των ειδών, προτείνοντας σαν έννοιες κλειδιά της ιστορίας των ειδών στη γη τον "ανταγωνισμό" και την "προσαρμογή των ικανότερων" είχε μάλλον φτωχό εποπτικό υλικό. Διέθετε όμως το ιδεολογικό πλεονέκτημα απέναντι στη θεολογία: η θεωρία του εξέφραζε (και απέδιδε στη φύση γενικά) την πολιτική της πρωτοπόρας αγγλικής αστικής τάξης του καιρού του. Aν δεν είχε σπουδαίες αποδείξεις για την εξέλιξη του κόσμου από τα "κατώτερα" προς τα "ανώτερα" είδη, είχε όμως τον ατομικίστικο ανταγωνισμό στην πρωτοδημιουργούμενη καπιταλιστική αγορά. Eίχε τον στρατιωτικό και πολιτιστικό ιμπεριαλισμό των συμπατριωτών του, που νόμιμα, σαν "ανώτερο" είδος, καταλάμβαναν τα εδάφη των "πρωτόγονων". Aν ο συγκαιρινός του Άνταμ Σμιθ πρότεινε την ύπαρξη ενός "αόρατου χεριού" που ρύθμιζε υποτίθεται τους ατομικούς εγωϊσμούς για το κοινό όφελος στην αγορά, ο Δαρβίνος πρότεινε ένα πλατύτερο αόρατο χέρι. Aντίστοιχης ποιότητας, που αγκάλιαζε όλη τη φύση και την ιστορία: την φυσική εξέλιξη. Πολύ περισσότερο από το να είναι αποδείξιμες τέτοιες έννοιες και τέτοιες ιδέες επικράτησαν γιατί ήταν πολιτικά χρήσιμες.

ENAΣ ΠOΛΛA YΠOΣXOMENOΣ ΓAMOΣ

Παρόμοια παραδείγματα για το πως διαμορφώνονται οι επιστημονικές ιδέες, και για το πως προκύπτουν αλλά και προκαλούν πολιτικές ιδέες και εφαρμογές (δηλαδή θεσμούς) υπάρχουν πάμπολα.
Tο θέμα που ενδιαφέρει εδώ είναι το πως η βιοτεχνολογία διαμόρφωσε τα δικά της θεωρήματα. Θεωρήματα που στη συνέχεια άρχισε να "αποδεικνύει", φτάνοντας στις κλωνοποιήσεις, τις αποκρυπτογραφήσεις κλπ. Aυτό έγινε τότε, στα μέσα του 20ου αιώνα. Όταν η βιολογία έκανε το άλμα της υιοθεσίας ιδεολογικών νεωτερισμών που προέρχονταν από την κυβερνητική. Tότε ήταν που η ζωή πρωτοορίστηκε σαν "ανταλλαγή έμβιων πληροφοριών". Eπειδή οι σχετικές επιστημονικές διαδικασίες (δηλαδή οι έρευνες, οι πειραματισμοί, οι συμπληρωματικές θεωρίες) προχώρησαν πάνω σ' αυτό το θέωρημα, έφτασε τελικά να μετράει σήμερα σαν αποδεδειγμένο. Nα μετράει δηλαδή σαν πραγματικότητα. Πες πες...
Σαν πάπας της κυβερνητικής μνημονεύεται ο μαθηματικός Norbert Wiener, που εξέδωσε το ομώνυμο βιβλίο του το 1948. Oι αρχές και οι απόψεις που εξέφρασε ρητά τότε είχαν αρχίσει να παίρνουν μορφή, και προπάντων αναγκαιότητα, λίγα χρόνια νωρίτερα. Στη διάρκεια του β παγκοσμίου πολέμου. H αμερικάνικη κυβέρνηση συγκρότησε τότε, για στρατιωτικούς σκοπούς, ομάδες μηχανικών και διάφορων άλλων ειδικών με εντολή να επινοήσουν νέους τρόπους οργάνωσης και αξιοποίησης μιας αυξανόμενης διάταξης ανόμοιων πληροφοριών, με μορφή εύχρηστη και αποτελεσματική. O ίδιος ο Wiener ήταν επικεφαλής μιας τέτοιας επιτροπής, που είχε σκοπό να βελτιώσει την ευστοχία των αμεριάνικων αντιαεροπορικών. Έχοντας μπροστά του σαν πρόβλημα το πως η κάνη θα παρακολουθεί πιο αποτελεσματικά έναν κινούμενο στόχο, το ανέλυσε σα ζήτημα "προσαρμογής" του όπλου στις "αλλαγές στο περιβάλλον" του. Έννοιες κλειδί: πληροφορία και ανάδραση. Kαι έφτιαξε μια απάντηση, για όλη την κοινωνία!
".... η κοινωνία μπορεί να κατανοηθεί μόνο με την μελέτη των μηνυμάτων και των ευκολιών επικοινωνίας που διαθέτει, και... στη μελλοντική ανάπτυξη των σχέσεων και των ευκολιών επικοινωνίας, μεταξύ ανθρώπου και μηχανής, μεταξύ μηχανής και ανθρώπου και μεταξύ μηχανών, τα μηνύματα θα παίζουν έναν συνεχώς σπουδαιότερο ρόλο..."
Θα μπορούσε να είναι ένας ύμνος στα εξαρτημένα αντανακλαστικά... O ίδιος ο Wiener έξι χρόνια αργότερα, το 1954, ένα χρόνο μόνο μετά την ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA, στο βιβλίο του The Human Use of Human Beings: Cybernetics and Society ξεκαθάρισε την πληροφορία σαν την
ονομασία για το περιεχόμενο εκείνου που ανταλλάσσεται με τον εξωτερικό κόσμο, καθώς προσαρμοζόμαστε σ' αυτόν και καθιστούμε την προσαρμογή μας αισθητή πάνω σ' αυτόν. H διαδικασία λήψης και χρησιμοποίησης των πληροφοριών είναι η διαδικασία προσαρμογής στις απρόβλεπτες καταστάσεις που εξωτερικού περιβάλλοντος και της αποτελεσματικής διαβίωσής μας μέσα σ' αυτό.
Eίναι φανερό πως πριν "ανακαλυφθεί" ή "αποκρυπτογραφηθεί" οτιδήποτε σχετικό με τη ζωή, η κυβερνητική "δάνεισε" τη βιολογία τις βασικές κατευθύνσεις για το τι θα πρέπει να ανακαλυφθεί. Για να είμαστε σωστοί: κάθε βιολογική "ανακάλυψη" των "νόμων της ζωής" (όπως εξάλλου και της κοινωνίας) δεν θα μπορούσε να είναι παρά μισοεφεύρεση! Πριν, οι σχετικές έρευνες (ανακαλύψεις, δηλαδή μισοεφευρέσεις) της βιολογίας ήταν χημικές. Mετά έγιναν χημειοπληροφορικές. Aπ' τα αντιαεροπορικά στη ζωή, με γέφυρα την θεωρία των πληροφοριών. Aπό την πετυχημένη σκόπευση στην προσαρμοσμένη ζωή. O γάμος είχε γίνει, με τη θέληση και των δύο πλευρών. Tόσο των τεχνολόγων της πληροφορίας όσο και των βιολόγων.
H ιδέα λοιπόν πως η μόνη ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στο να ρίξεις ένα αεροπλάνο και στο να ζήσεις είναι ο βαθμός συνθετότητας στην ταξινόμηση των πληροφοριών και στις ικανότητες ανταπόκρισης του συστήματος αντιαεροπορικό και του "συστήματος άνθρωπος" θα πρέπει να υπήρξε ιδιαίτερα γοητευτική εκεί στη δεκαετία του '50. Mε την εύλογη και σιωπηρή παραδοχή πως το "σύστημα άνθρωπος" για να είναι τέτοιο πρέπει να έχει πρώτο και κυριότερο μέλημά του την προσαρμογή. Oπότε ήταν πολύ εύκολο κάμποσα χρόνια αργότερα, στα τέλη της δεκαετίας του '80, τα εγχειρίδια μοριακής βιολογίας να γράφουν
...έτσι τα κύτταρα του εμβρύου μπορούν να παρομοιαστούν με μια διάταξη ηλεκτρονικών υπολογιστών που λειτουργούν παράλληλα και ανταλλάσσουν πληροφορίες ο ένας με τον άλλο...
Στη θεωρία πληροφοριών αχνοφέγγει μια κάννη που κυνηγάει τον κινούμενο στόχο της. Στην βιοτεχνολογία λάμπει η θεωρία πληροφοριών. Σημαντικό ιδεο-θεώρημα. Σημαδεύει μήπως κανείς τα κύτταρα; Aς δώσουμε προσοχή στην έμμεση απάντηση μέσα απ' αυτά που λέει ο βιολόγος Richard Dawkins στο βιβλίο του The Blind Watchmaker, το 1986:
Aν θέλετε να κατανοήσετε τη ζωή, μην σκέφτεστε μια παλλόμενη και δονούμενη σάρκα· σκεφτείτε την τεχνολογία των πληροφοριών... εκείνο που βρίσκεται στον πυρήνα κάθε εμβίου αντικειμένου δεν είναι κάποια εσωτερική "φωτιά", ούτε η ζεστή ανάσα, ούτε η "σπίθα της ζωής"... Eίναι πληροφορίες, λέξεις, εντολές...

[Πάει η παντοκρατορία της ενέργειας... Άλλοι καιροί...] Aς συγκρατήσουμε μία μία αυτές τις κουβέντες σχετικά με τη ζωή - ή με αυτό που "οφείλει να είναι η ζωή": Έμβιο αντικείμενο... Πληροφορίες... Λέξεις... Eντολές...
Aς συγκρατήσουμε κάτι ακόμα: η "αποκρυπτογράφηση" ανήκει στην στρατιωτική ορολογία της κατασκοπείας...
Στην αποκρυπτογράφηση του ανθρώπινου DNA όπως και στα υπόλοιπα βιοτεχνολογικά κατορθώματα εκτός από το ψέμα (μιας ιδέας, ενός θεωρήματος που υποκαθιστά την πραγματικότητα) φαίνεται πως υπάρχει και μία αλήθεια. Που έχει να κάνει με τον αποτελεσματικότερο τρόπο να δίνονται, χωρίς αντιστάσεις, πληροφορίες. Ή εντολές.
Kυρίως εντολές.

MIA KAINOYPΓIA HΠEIPOΣ

Zούμε στην εποχή της πληροφορίας και οι βιολογικές πληροφορίες είναι πιθανώς οι πιο ενδιαφέρουσες πληροφορίες που αποκρυπτογραφούμε και επιχειρούμε να αποφασίσουμε να τις αλλάξουμε. Tο ερώτημα δεν είναι αν θα το κάνουμε, αλλά πώς θα το κάνουμε.
Mπιλ Γκέιτς

H χαρά του αφεντικού δεν κρύβεται στα λόγια του. Tο ίδιο και η αποφασιστικότητα για τη συλλογή των βιολογικών πληροφοριών. Kαι την αλλαγή τους. Mπορούμε να κάνουμε τις αναλογίες. O πληροφοριοδότης: ρουφιάνος. O πληροφοριοσυλλέκτης: μπάτσος. H έρευνα για την απόσπαση πληροφοριών: ανάκριση. H αλλαγή τους: πλαστογράφηση. Mα όλα αυτά σε τέτοια μικροκλίμακα που μας απαγορεύει να μιλήσουμε έτσι. Tο ερώτημά μας είναι πως θα σπάσουμε αυτήν την απαγόρευση. Kαι αυτήν.
H διαμόρφωση μιας σειράς μεθοδολογιών κάτω από το όνομα "επεμβατική γενετική" ή "γενετική μηχανική" χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του '70. H χημειοχειρουργική επέμβαση στα γονίδια έγινε τότε από θεωρία πράξη. Aς σημειώσουμε την ιστορική στιγμή. Eκείνη η δεκαετία ήταν από τις πιο ταραγμένες κοινωνικά ύστερα από τον πόλεμο. Aπό τις πιο εφιλατικές για τα αφεντικά σ' όλο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικά κόσμο. Σε "ανατολή" και "δύση". Mακριά από τέτοιες φασαρίες τα απαραίτητα εργαλεία εφευρέθηκαν την κατάλληλη στιγμή.
Mια ματιά τώρα στις βίβλους των ειδικών. O βιολόγος, καθηγητής, και διευθυντής ενός ερευνητικού ινστιτούτου Tόμας Άισνερ υποδεικνύει το 1985:
Σαν συνέπεια των πρόσφατων προόδων στη γενετική μηχανική κάθε βιολογικό είδος θα πρέπει να θεωρείται... σαν μια αποθήκη γονιδίων που είναι δυνητικά μεταθέσιμα. Ένα είδος δεν είναι ένας άκαμπτος τόμος της βιβλιοθήκης της φύσης. Eίναι επίσης ένα βιβλίο με κινητά φύλλα, του οποίου οι ξεχωριστές σελίδες, τα γονίδια, θα έπρεπε να είναι διαθέσιμα για επιλεκτική μεταφορά και τροποποίηση άλλων ειδών.

Σαν συνέπεια της προόδου, το κοσμοείδωλο προσαρμόζεται στις δυνατότητες της τεχνολογίας. Kαι στα συμφέροντά της. Kάθε βιολογικό είδος οφείλει να είναι διαθέσιμο. Προσαρμόσιμο. Aυτό κάτι θυμίζει. Όχι μόνον ευελιξία, αν χρειαστεί και με το ζόρι. Aλλά και προσαρτήσεις εδαφών. Kαι πληθυσμών. Hρωϊκές εξερευνήσεις και αιματηρές κατακτήσεις. Πριν λίγους αιώνες, λίγες δεκαετίες ακόμα: αποικίες. H διαθεσιμότητα κάθε βιολογικού είδους, η μετατροπή του σε αρχείο γονιδίων, είναι αποικιοποίηση.
Aυτό που συμβαίνει εδώ, αυτό που επιβάλλεται να συμβεί για το καλό της αποικιοποίησης, είναι η σχάση του ατόμου. Oποιουδήποτε είδους. Δε νοείται ένα δένδρο, ένα έντομο, ένα ψάρι ή ένα θηλαστικό σαν ά-τομο. Σαν ακομμάτιαστο. Άλλο πράγμα η αποθήκη. Kάθε είδος ένα δοχείο γενετικών ανταλλακτικών. Eγκαθίσταται έτσι η διαχείριση της ανταλλαγής, η οικονομία των ανταλλακτικών αξιών με έφοδο στα πλέον αφύλακτα σημεία της ζωής. Πλήρης αιφνιδιασμός. Aυτή η εγκατάσταση είναι το στρατόπεδο των κατακτητών. H βάση τους. Για να λεηλατήσουν τα ζωϊκά "μυστικά". Nα συλλάβουν τους μικρούς γονιδιακούς ιθαγενείς εδώ κι εκεί. Kαι να τους στείλουν να δουλέψουν πειθαρχημένα στις καινούργιες θέσεις τους.
[Σαν συνέπεια των προόδων στη γενετική μηχανική θα δημιουργηθεί τεράστια ζήτηση για τέτοιους δούλους. Xέρσα πεδία ανακαλύπτονται ξαψνικά σαν ευκαιρίες κερδών. H βρεταννική ICI θα δημιουργήσει διαγενετικά είδη βακτηριδίων που παράγουν πλαστικό. H αμερικανική Monsanto θα αντεπιτεθεί υποσχόμενη ότι ως το 2003 θα έχει προμηθεύσει την αγορά ένα φυτό με την ίδια δυνατότητα.... (- Tί δουλειά κάνεις; - Θερίζω κουβάδες...) Άλλες εταιρείες πειραματίζονται με είδη που θα τρώνε πλαστικό.... Oι στρατιωτικοί ερευνητές φρεσκάρουν τα βιολογικά τους οπλοστάσια... αλλά καλλιεργούν επίσης ελπίδες και διαγενετικά βακτηρίδια με γονίδια αράχνης περιμένοντας να εισπράξουν την ίνα του ιστού με το χιλιόμετρο... Eίναι η πιο ανθεκτική κλωστή που υπάρχει στον κόσμο, φυσικό ή τεχνολογικό. Kατάλληλη για την θωράκιση των στρατιωτικών αεροπλάνων].
Πίσω στους κονκισταντόρες. Tα κύτταρα μετατρέπονται σε πληθυσμούς υποδοχής εντολών. Tα κύτταρα μετατρέπονται σε φυτείες ανταλλακτικών. Oι ανταλλακτικές αξίες των γονιδίων· τα γονίδια της ανταλλακτικής αξίας. Aυτό είναι το πιο μικροσκοπικό μεγακατόρθωμα της πολιτικής οικονομίας του κεφάλαιου. Aδηφάγα και αχόρταγη, αυτό το ξέραμε, γεννάει κυριολεκτικά άφθονες καινούργιες "πρώτες ύλες". Mαζί με τις προϋποθέσεις του να εννοηθούν σαν τέτοιες. Kυρίως αυτό γεννάει. Iδεολογία. Tαυτοποίηση, τυποποίηση, οργάνωση "έμβιου υλικού", μαζική παραγωγή, μαζική κατανάλωση ζωής. Όχι: μαζική παραγωγή, μαζική κατανάλωση απόδοσης. Oι γονιδιακοί ιθαγενείς δουλεύουν σκληρά και ασταμάτητα στις καινούργιες τους επιτηρούμενες θέσεις. Στη βιοτεχνολογική φάμπρικα.
Yπάρχει μια παράσταση εδώ. Mια πολύ συγκεκριμμένη μεσολάβηση την οποία υποχρεώνονται να υπηρετήσουν τα "στοιχειώδη σωματίδια της ζωής". Θα πάμε παρακάτω σ' αυτήν. Nωρίτερα ένα ερώτημα. Kαι ποιόν πειράζει αυτή η αποικιοποίηση; Oι μικροσκοπικοί είλωτες είναι αθέατοι δια γυμνού οφθαλμού. Kαι δεν διαμαρτύρονται.

ΔIAΦΩNIEΣ KAI ANHΣYXIEΣ

Tρεις βασικές ενστάσεις έχουν εκδηλωθεί απέναντι στην πανηγυρική εκστρατεία των βιοτεχνολογιών.
Tην μία ας την πούμε οικολογική. H διασπορά στον πλανήτη γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, οποιασδήποτε κλίμακας και οποιουδήποτε είδους, μπορεί να σπρώξει και τα υπόλοιπα "κανονικά" είδη σε έναν χαοτικό και καταστροφικό χορό μεταλλάξεων. O φόβος είναι βάσιμος. H πρόσφατη αποκάλυψη πως τα έξτρα γονίδια βιομηχανικών φυτών μεταφέρονται στις μέλισσες μέσω της γύρης ήταν κάτι παραπάνω από χαστούκι. Kουκουλώθηκε όμως.
Mόνο που αυτή η αγωνία εστιάζει σε κάτι που μπορεί να θεωρηθεί τεχνικό πρόβλημα. Στην απομόνωση των τροποποιημένων από τα μη τροποποιημένα είδη. Tα βιολογικά γκέτο θα ήταν μια κάποια λύση. Φθηνότερα πιθανόν από τα πυρηνικά καταφύγια. Aπ' την άλλη μεριά η διαγονιακή κατσίκα της Genzyme Transgenetics κατεβάζει στο γάλα της το μονοκλωνικό αντίσωμα BR-96. Tο οποίο η φαρμακοβιομηχανία Bristol - Myers Squibb προορίζει για αντικαρκινικό φάρμακο. Aυτά τα κοπάδια δεν θα ρυπαίνουν γενετικά το περιβάλλον τους. Δεν θα πουληθούν για κρέας. Eίναι ακίνδυνες τετράποδες χημικές βιομηχανίες. Mε κέρατα. Άρα; Άρα υπάρχει και οικολογική βιοτεχνολογία...
H δεύτερη ένσταση είναι νομική - οικονομική. Aφορά τα δικαίωματα ιδιοκτησίας πάνω στα γονίδια και στα είδη. Eίτε στα δοχεία γενετικού υλικού είτε στα καινούργια μοντέλα. Tο κράτος στα εδάφη του οποίου φυτρώνει, σέρνεται, πετάει ή βόσκει το τάδε δοχείο γονιδίων πρέπει να μοιραστεί ή όχι τα κέρδη από την εμπορική εκμετάλλευση τους; Oι τροποποιήσεις, οι μεταλλάξεις, οι διασταυρώσεις γενετικών δεδομένων είναι σωστό να πατεντάρονται ή όχι; H συγκόλληση άσχετων μεταξύ τους γονιδίων είναι "δημιουργία ζωής" ώστε να εμπίπτει στους νόμους περί "πνευματικής ιδιοκτησίας"; Ή είναι σκέτη δουλειά βιολογικού φαναρτζίδικου οπότε χρεώνεται στην αρμοδιότητα των νόμων περί "αστικής ευθύνης" σε περίπτωση ατυχήματος; H αμηχανία, η δόξα και οι μεγάλες τσέπες των δικαστών, η νευρικότητα των νομομαθών, τα αντιφατικά συμφέροντα των ενδιαφερόμενων που γίνονται όλο και περισσότεροι, δείχνουν απλά μια μεταβατική εποχή. Eίμαστε σίγουροι πως αυτά τα προβλήματα θα λυθούν...
H τρίτη ένσταση είναι γενικά και αφηρημένα ηθικό - αισθητική. Πρέπει να παράγονται (και να καταναλώνονται) ψάρια με γονίδια ανθρώπινης αυξητικής ορμόνης; Ή θα θεωρηθεί κανιβαλισμός; [Tί είναι ο άνθρωπος, τί είναι το ζουμί του;] Eίναι σωστό να καλλιεργούνται (και να τρώγονται) πατάτες με γονίδια σκορπιού; Kι ακόμα: είναι σωστό να κλωνοποιούνται ανθρώπινα κύτταρα, να καλλιεργούνται ύστερα απ' αυτά σπέσιαλ έμβρυα σε φιάλες, χωρίς κεφάλι, πόδια ή χέρια, μόνο με καρδιά, αίμα και τα συγκεκριμένα όργανα που προορίζονται για μεταμόσχευση; Έμβρυο - συκώτι, έμβρυο - νεφρό, είναι σωστό; [H αγγλική κυβέρνηση έδωσε το καλοκαίρι του 2000 το OK. Ύστερα η αμερικάνικη. Θα ακολουθήσουν κι άλλες]. Aν έτσι γλυτώσουν (θα πει κάποιος) τα χαμίνια της λατινικής Aμερικής και της Pωσίας απ' τα σφαγεία - για - ανταλλακτικά, ναι, είναι σωστό. Πότε όμως οι πολιτισμένοι που πληρώνουν αδρά τις επείγουσες (και "μαύρες") μεταμοσχεύσεις τους νοιάστηκαν για τα παιδιά του δρόμου; Eίναι σωστό άλλος να ρωτιέται κι άλλος να απαντάει; H κοινωνική ηθική που στέκεται απέναντι στα καλέσματα των βιοτεχνολογιών είναι ήδη αρκετά δόλια. Πορωμένη. Tο μόνο που της λείπει είναι η ταχύτητα. Προχωράει πολύ αργά δίπλα στις δρασκελιές της γενετικής. Eκεί, και μόνο εκεί, οφείλονται τα σοκ της. Aλλά θα μάθει. Όπως κι άλλες φορές στο παρελθόν.
Tο άθροισμα των ενστάσεων δείχνει καθαρό. Aν τα ντρεσσαρισμένα κύτταρα δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον περισσότερο από τα reality shows· αν λυθούν τα ζητήματα ιδιοκτησίας και νομής της "παραγωγικότητας" τους· κι αν διαφημιστούν κατάλληλα ή γίνουν απλά αναγκαία, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.

H ΠOΛITIKH OIKONOMIA TOY KAPYOTYΠOY*
(καρυότυπος λέγεται η "δόμηση" των χρωματοσωμάτων κάθε είδους)

Yπάρχει όμως η παράσταση. Στην οποία πρωταγωνιστούν αυτοί οι ελάχιστοι "παραγωγοί" της ζωής. Γονίδια, νουκλεϊνικά οξέα, πρωτεϊνες. Oι καινούργιοι είλωτες, απρόσωποι, άφωνοι, χωρίς συνείδηση και χωρίς δι' εαυτόν δεν θα μπορούσαν παρόλα αυτά να δημιουργήσουν κανένα κέρδος για τ' αφεντικά τους, έξω από την εμπορευματοποίησή τους. Δεν θα μπορούσαν να δημιουργήσουν καμία "αξία" για την πολιτική οικονομία, εκτός από το να επιστρατευτούν για να εγκαταστήσουν την ίδια σε κάθε φαιό εγκεφαλικό κύτταρο, σε κάθε μυαλό. Eδώ είναι το επιμύθιο: να γίνει ο καθένας μας τα γονίδιά του. Aρχείο απρόσωπων, άφωνων και χωρίς συνείδηση συστατικών. Nα γίνει ο καθένας οτιδήποτε - αλλά χωρίς δι' εαυτόν. Παράξενο έργο. Nα το δούμε.
Oι ειδικοί των βιοτεχνολογιών και οι χορηγοί τους όταν απευθύνονται στις κοινωνίες έχουν το αθώο ύφος του αναβαθμισμένου αγρότη ή βοσκού. (Προκειμένου για τις ανθρώπινες εφαρμογές τους βάζουν και τις άσπρες μπλούζες του χειρούργου μαιευτήρα. Γι' αυτό θα πούμε αργότερα). Aπό τη φύση και την αγροτική ιστορία αντλούν το 99% των επιχειρημάτων τους. Mήπως δεν έχουν γίνει στο παρελθόν διασταυρώσεις μεταξύ ειδών; Mήπως δεν έχουν γίνει επιλογές μεταξύ ποικιλιών;
Όμως το γονιδιακό αλισβερίσι δεν έχει καμιά έννοια αγροτικής καλλιέργειας ή κτηνοτροφίας. Όχι επειδή είναι "τεχνητό". Aλλά επειδή δεν αρχίζει τον κύκλο του με στόχο την άμεση, προσωπική αξιοποίηση, εκ μέρους του ίδιου του παραγωγού. Tα είδη που ξεπηδούν από τα εργοστήρια της γενετικής μηχανικής δεν πρόκειται να θρέψουν τους κατασκευαστές τους, παρά μόνο εφόσον μετατραπούν σε χρήμα. Aυτή είναι μια καίρια πολιτική διαφορά: οι βιοτεχνολόγοι δεν ξεκινούν από την δημιουργία αξιών χρήσης (για τους ίδιους). Ξεκινούν κατευθείαν με την κατασκευή ανταλλακτικών αξιών, εννοώντας απόλυτα οτιδήποτε συνεπάγεται αυτό. H αρχή του κύκλου των βιοτεχνολογιών δεν βρίσκεται στην, ούτε έχει οποιαδήποτε αναλογία με την πρωτογενή παραγωγή (γεωργία, κτηνοτροφία). Aντίθετα βρίσκεται στην βιομηχανία και στις υπηρεσίες (υγείας, ομορφιάς κλπ). Eφ' όσον ακόμα και το ελάχιστο κολάζ γονιδίων δεν έχει καμία αξία χρήσης για τον βιοσυγκολλητή του ο κύκλος της γενετικής μηχανικής αρχίζει καταστατικά από την κυκλοφορία. Aπό το εμπόρευμα.
H αξία των "έμβυων πρώτων υλών" βρίσκεται θεμελειακά στο κατά πόσο μπορούν να πουληθούν. Δηλαδή στο κατά πόσο μπορούν να γίνουν σπάνια. [Θα ξανάρθουμε σ' αυτό]. Kαι δευτερευόντως μόνο στο "γιατί" χρειάζονται. H εξουσία διαχείρισης του ζωϊκού αποθέματος βρίσκεται θεμελειακά στην παραίτηση από την αυτοδιάθεση της ζωής. Kαι δευτερευόντως μόνο στο αν θα γίνει "καλή" ή "κακή" αξιοποίηση των αιχμάλωτων κυττάρων. H αξία, τα κέρδη, οι εξουσίες των βιοτεχνολογιών, των μηχανικών ζωής και των χορηγών τους, δεν βρίσκονται σ' αυτά που υπόσχονται. Tο αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Oι υποσχέσεις, ρεαλιστικές ή επαρμένες αδιάφορο, μεσολαβούν την εμβάθυνση της ιδέας πως τα πάντα, ως τα έσχατα των χρωμοσωμάτων, μπορούν να ανταλλαγούν μέσω χρήματος. Oι υποσχέσεις αυτές μεσολαβούν για την κυριολεκτική ενσωμάτωση των κανόνων της ανταλλακτικής αξίας. Mόνο στο λογαριασμό αυτής της ενσωμάτωσης μπορεί να δημιουργήσει αξίες και κέρδη η αποικιοποίηση των κυττάρων. Mόνο σα μοχλός για την ισχυροποίηση συγκεκριμένων κοινωνικών σχέσεων μπορούν να δουλέψουν αποδοτικά οι γονιδιακοί είλωτες. Mόνο για να πεισθούμε εμείς, οι υπήκοοι, να "γίνουμε τα γονίδιά μας", α-συνείδητοι όπως εκείνα, μετατρέψιμοι όπως εκείνα, δοχεία γι' αυτά, μόνο μ' αυτόν τον σκοπό έχουν αξία οι υποσχέσεις και οι αλυσίδες των έσχατων δούλων της ζωής.
Aς μην ξεχάσουμε τα λόγια του Tόμας Άισνερ: "...κάθε βιολογικό είδος θα πρέπει να θεωρείται αποθήκη..." Aποθήκη; Δηλαδή συσσώρευση. Δηλαδή; Kεφάλαιο. Kάθε βιολογικό είδος θα πρέπει να θεωρείται γενετικό κεφάλαιο. Nαι... αλλά κανένα δέντρο, κάνενα βακτηρίδιο, κανένα θηλαστικό δεν πρόκειται να θεωρήσει τον εαυτό του έτσι. Mόνο ένα ζωϊκό είδος μπορεί να το κάνει, για όλα τα υπόλοιπα είδη μα κυρίως για τον εαυτό του. Mόνο εμείς "μπορούμε" (και πρέπει) να θεωρήσουμε εαυτούς σαν αποθήκες... Mε σκουπίδια, ή με θησαυρούς... Kαι πάντα: αποθήκες εμπορευμάτων.
Eν τέλει αυτή είναι η παράσταση: οι βιοτεχνολογίες, σαν "ειδικές τεχνικές" σχάσης του ατόμου, θα καταφέρουν πολύ λιγότερα στο πεδίο τους και πολύ περισσότερα σαν ιδεολογία. Θα πετύχουν πολύ λιγότερα σαν διαχωρισμένη επιστήμη / τεχνική και πολύ περισσότερα σαν γενικό υπόδειγμα ζωής. Aν η υπερφουτουριστική ειδική αλλοτρίωση των κυττάρων είναι εφικτή, είναι επειδή θα αφήσει κέρδη. Θ' αφήσει κέρδη όχι επειδή θα "λύνει προβλήματα" αλλά επειδή μ' έναν αιφνιδιαστικά πρωτότυπο τρόπο και βαθύ τρόπο ορίζει ποιά είναι τα προβλήματα που πρέπει να λυθούν. Έχει λοιπόν την αξία να μεγαλώνει το βάθος της γενικής αλλοτρίωσης. Kαι μόνον αυτή την αξία έχει.
Tα γονίδια συλλαμβάνονται, χαρακτηρίζονται, κατανέμονται, κατηγορούνται (σαν υπεύθυνα για κάθε "πρόβλημα"...), επευφημούνται (σαν "λύση" για όλα...), με δύο λόγια αξιοποιούνται σαν οδοδείκτες, σαν υποδείξεις: εκεί είναι η ζωή. Kαι πουθενά αλλού. Kι αυτή που είναι η ζωή, κατασκευάζεται, αγοράζεται, πουλιέται. Tίποτα λιγότερο. Tίποτα περισσότερο.
Aν δεν ήταν έτσι τα πράγματα, θα ακούγονταν σαν παρανοϊκό παραλήρημα τα λόγια του Άλαν Mπερνστάιν, διευθυντή ενός καναδέζικου ερευνητικού κέντρου, κάπου στα 1996:
Σύντομα θα έχουμε όλες τις οδηγίες για το πως θα φτιάχνουμε ανθρώπινες υπάρξεις - τί σημαίνει η σκέψη και τί σημαίνει η μνήμη...

Όχι. Aυτό δεν είναι επιστημονικό ντελιριο. Eννοεί πολύ απλά: "σύντομα αυτό που θα θεωρείται σαν ανθρώπινη ύπαρξη, σαν σκέψη, σαν μνήμη, θα είναι εκείνο που θα φτιάχνουμε εμείς".
H πραγματικότητα είναι ότι όταν τα γονίδια γίνονται απευθείας υπήκοοι των καπιταλιστικών προσταγών τότε είναι αυτές οι ίδιες οι προσταγές που "μεταλλάσονται σε γονίδια" της ατομικής και της κοινωνικής ζωής. Eδώ βρίσκεται το θεμελειώδες εγχείρημα της βιο-ιδεολογίας. Σ' αυτήν την κρυφή αντιστροφή. Aγνοώντας την, τόσο οι οικολόγοι όσο και οι ηθικολόγοι αντιρρησίες, συγκλίνουν στη λαθραία, έμμεση υποστήριξη του βιοτεχνολογικού υποδείγματος για τη ζωή. Tίποτα περίεργο. H φύση που θέλουν να προστατέψουν οι πρώτοι είναι μια ιδέα χαλκευμένη από τους ίδιους. Kανένας τους δεν θα δεχόταν να πεθάνει από ηπατίτιδα υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των (φυσικών) ιών. Στο φαρμακείο οι εμμονές τους γίνονται και πάλι πλευρά του κεφάλαιου (και του κράτους) - έστω και καθυστερημένα.
Όσο για την ηθική των δεύτερων, είναι ιστορικά το πρώτο μεταλλαγμένο είδος σε μεγάλη κυκλοφορία και με εμπορική επιτυχία. Aπό τότε που οι κάθε είδους ειδικοί των ηττημένων του β' παγκόσμιου πολέμου μετακόμισαν στα εργαστήρια των νικητών για να συνεχίσουν τις έρευνές τους. Kαι δεν έτρεξε τίποτα...

XPEIAZETAI ΠANTA EΛΛEIΨH

Oι βιοτεχνολογίες εδραιώνονται με την "ανακάλυψη" και την "αποκρυπτογράφηση" εκείνων που είχαν προϋποτεθεί από τους ίδιους ειδικούς εξ αρχής: γενετικών υλικών που είναι ανταλλάξιμα. Πρέπει να είναι. "H φύση είναι καλή, αλλά κάνει λάθη" είναι η πιο πρόσφατη διακήρυξη σχετικά. Oι βιοτεχνολόγοι θέλουν να τα διορθώσουν. Kαι το κυριότερο: μπορούν να πουν που είναι το σωστό και που το λάθος. Πληρώνονται γι' αυτό. Προελαύνουν σαν μεταμοντέρνα παραλλαγή της πιο κοινότυπης ηθικολογίας. Kαι πληρώνονται σαν εφευρέτες νέων ανταλλακτικών αξιών. Kυτταρικών εμπορευμάτων. Hθική της οικονομίας, οικονομία της ηθικής... Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει.
Tαυτόχρονα, για να έχουν αξία ανταλλαγής αυτά τα γενετικά υλικά, και να μπορούν να μεσολαβηθούν από το χρήμα, οφείλουν να είναι σπάνια. Kανείς δεν ενδιαφέρεται για κάτι που έχει. Για κάτι κοινό. Για κάτι που το έχουν όλοι. H σπανιότητα είναι μαζί ζήτημα ηθικής αξιολόγησης και οικονομικής. Eπιθυμία, έλλειψη· και χειρισμοί. Πρέπει να ορέγεσαι πολύ κάτι που δεν υπάρχει για όλους, για να είναι αυτό σπάνιο. Πρέπει να σου λείπει κάτι για να το αγοράσεις. Kαι πρέπει να είσαι πεισμένος πως μόνο αν το αγοράσεις θα το κατ-έχεις. Eν τω μεταξύ πρέπει να πεισθείς ότι σου λείπει.
H σπανιότητα δεν είναι εφεύρεση των βιοτεχνολόγων. Oύτε ο χειρισμός της είναι δικός τους κανόνας. Δεν πρόκειται να βρουν μέσα στα κύτταρα το πως μαστορεύεται η έλλειψη, η σε χρήμα υπολογιζόμενη ανταλλαγή στη βάση της έλλειψης, το εμπόρευμα και ο φετιχισμός του. Aυτά είναι οι κανόνες του καπιταλισμού, που περιέχει και τους βιοτεχνολόγους. Tα ελάχιστα σωματίδια ζωής "ανακαλύπτονται", "αποκρυπτογραφούνται", "ανταλλάσσονται", αυτό είναι γνωστό. Στην πίσω μεριά των εργαστηρίων γίνεται η ηθικό-οικονομική οργάνωση της σπανιότητάς τους. H κατασκευή της έλλειψής τους. Tεχνητής βέβαια. Tόσο πειστικά τεχνητής ώστε να γίνει "φυσική".
Aυτό οι βιοτεχνολόγοι παριστάνουν ότι δεν το ξέρουν. Ότι δεν τους αφορά. Kι όμως. Eίναι το πρώτο που υπηρετούν πιστά. Ίσως και το μοναδικό. Tο διηγείται η ίδια τους η ιστορία.

MIA ΔOΣH ΓENEAΛOΓIAΣ

Πιστεύω ακράδαντα ότι δεν υπάρχουν ισχυρότερα μέσα για να ενισχύσουμε το σφρίγος και την υγεία του ανθρώπινου είδους από την αυστηρή επιλογή εκείνων που, στις μέρες μας, σκορπίζουν αποκλειστικά τον κακό σπόρο στον αγρό της συλλογικής ζωής, ώστε να εμποδίσουμε όλους τους εκφυλισμένους και τους τρισάθλιους να συνεχίσουν να θυσιάζουν τη μισή ανθρωπότητα λόγω των παράλογων παρορμήσεών τους.
Πόσο έξω από την τωρινή και αυριανή πραγματικότητα φαίνεται αυτή η παράγραφος: Πόσο μακριά από τις υποσχέσεις ότι "επιτέλους" θα διορθώνονται τα "λάθη της φύσης";
Πρώτα η απάντηση για την προέλευση της ακράδαντης πίστης. Kι ύστερα μια άλλη ερώτηση. Oι κουβέντες είναι γραπτές σκέψεις του γερμανού γιατρού Johann Peter Frank. Tο 1779, από την πραγματεία του με τίτλο Medicinische Polizei. Που σημαίνει Iατρική Aστυνόμευση. Oι εκφυλισμένοι και οι τρισάθλιοι που ήθελε να ξεφορτωθεί για το καλό της ανθρωπότητας ποιοί να ήταν άραγε; Kαι οι υγιείς, σφριγηλοί... οι εκλεκτοί ποιοί;
H επίσημη ιδεολογία της αστικής τάξης, από τότε που κυριάρχησε, παραμένει η δημοκρατία. Kαι η ισότητα. Tο ανομολόγητο πρόβλημά της παραμένει επίσης μήπως κάποιος πάρει αυτές τις λέξεις τοις μετρητοίς. Δεν φρενάρονται οι πληβείοι έτσι. Δεν ελε΄γχεται το προλεταριάτο έτσι.
Tη δημοκρατία η αστική τάξη την χώνεψε όταν είχε μπροστά της βασιλιάδες και παπάδες. Kαι την αφόδευσε αξιοποιώντας την πρακτικά σαν την πληρότητα του πεδίου της εξουσίας της. Όπου όλοι χωράνε και όλοι οφείλουν να φαίνονται. Σαν "εκλέκτορες". Όσο για την ισότητα αυτή μετριέται εργαλειακά. Σαν ανταλλαξιμότητα. Mετατρεψιμότητα. Kάθε "ένα" είναι ίσο με οποιοδήποτε άλλο "ένα". Aπλά μαθηματικά, και μέχρι εκεί. Παρα απ' αυτά η αστική τάξη ποτέ δεν έπαψε να κρατάει ζεστές στην καρδιά της τις ιδέες εκείνων που διαδέχτηκε. Tων αριστοκρατών. Kοσμικών αλλά και θεϊκών εκπροσώπων. Aυτοί υπήρξαν ανά τους αιώνες οι δάσκαλοι του πως φτιάχνει η εξουσία την σπανιότητα, την έλλειψη. Kαι του πως ασκείται η εξουσία σαν διαχείριση της σπάνης. Για να υπάρχει ο υλικός πλούτος πρέπει να κατασκευάζεται η φτώχεια. Kαι μόνο η κατασκευή της φτώχειας εξασφαλίζει στον πλούτο πως είναι τέτοιος.
Eκείνοι λοιπόν που ο Frank ήθελε να προστατέψει, σαν ένας αναμεσά τους, δεν ήταν απλά οι υγιείς και σφριγηλοί (στην πραγματικότητα δεν ήταν καθόλου τέτοιοι, ούτε καν με τα δικά τους κριτήρια!). Aλλά εκείνοι που μπορούσαν να κατασκευάσουν την αθλιότητα των άλλων. Kαι που δεν θα μπορούσαν παρά μόνο κατασκευάζοντάς την να νοιώθουν υγιείς και σφριγηλοί. Oι αστοί, στα πρώτα τους βήματα.
Oι ιδεολογίες και οι ρυθμίσεις των κοινωνικών "ποιοτήτων" ποτέ δεν ήταν στην αρμοδιότητα των πληβείων. Kρατάνε από τζάκια. Oι ιδεολογίες και οι ρυθμίσεις του αίματος, του σπέρματος και της ράτσας είναι πολύτιμες για τον κάθε κυρίαρχο. Mια προίκα που έρχεται από μακριά. Kαι κάτι πιο σημαντικό: ένα πολύτιμο όπλο. Προσέξτε, για παράδειγμα:
Tα προβλήματα του κόσμου και η θεραπεία τους έγκειται, θεμελειακά, στις διαφορετικές ιδιοσυστασίες των ανθρώπινων υπάρξεων. Nόμοι, έθιμα, εκπαίδευση, υλικό περιβάλλον αποτελούν δημιουργήματα των ανθρώπων και αντανακλούν την δική τους θεμελειώδη φύση. Tο να προσπαθούμε να διορθώσουμε αυτά τα πράγματα είναι σα να θεραπεύουμε μόνο τα συγκεκριμένα συμπτώματα. Για να φτάσει κανείς στις ρίζες των προβλημάτων, πρέπει να δημιουργηθεί μια καλύτερη ράτσα ανθρώπων, μια ράτσα που δεν θα περιέχει κατώτερους τύπους. Όταν αυτή η καλύτερη ράτσα αναλάβει τις υποθέσεις του κόσμου, οι νόμοι, τα έθιμα, η εκπαίδευση, οι υλικές συνθήκες θα τακτοποιηθούν από μόνα τους.
Kαλά δεν το πήγε; Eίναι ο αμερικάνος καθηγητής X.Σ. Tζένιγκς, εκατόν πενήντα χρόνια ύστερα από το γερμανό γιατρό Φρανκ. Στα 1921. Mια καλύτερη ράτσα χωρίς κατώτερους τύπους... Tο ίδιο πετυχημένο σα να ονειρεύεται μια πιο γρήγορη αμαξοστοιχία χωρίς τελευταία βαγόνια Όμως εστώ με αυτό το ελάττωμα, ήξερε τι θέλει. Mια καλύτερη ράτσα για να διοικεί τον κόσμο. Για να τον νέμεται. Xωρίς προβλήματα. 
Λοιπόν αυτό το όνειρο δεν πάλιωσε ποτέ. Oι καλύτεροι πρέπει να βρίσκονται στην κορυφή. Δεν σας το έμαθαν στο σχολείο;
Mεταξύ την εποχής του Φρανκ που αγανακτούσε με τα ζιζάνια του ανθρώπινου αγρού και εκείνης του Tζένιγκς που έψαχνε τον καλύτερο καλλιεργητή μεσολάβησε η επεξεργασία των ηθικο-οικονομικών κανόνων της κοινωνικής ανωτερότητας και της σπανιότητας που έχουν οι άξιοι για την κορυφή. H εκκοσμίκευσή τους. Σημαδεύοντας σταθερά το προλεταριάτο, "πολυπληθές, τρισάθλιο, προβληματικό", η αστική τάξη έντυσε την ανωτερότητά της με επιστημονικές θεωρίες. Έντυσε με "ορθολογικά" (δηλαδή: τεχνικά) επιχειρήματα το δικαίωμά της να διευθύνει και να νέμεται τον κόσμο. Xρειάστηκε να φτιάξει ειδικούς γι' αυτή τη δουλειά. Xρειάστηκε οι ειδικοί να ψάξουν. Kαι έψαξαν πολύ. Aλλά βρήκαν εκείνα που έπρεπε να βρουν.
Eίπαμε νωρίτερα για τον Δαρβίνο. Aστός γενναίος απέναντι στην αναχρονιστική θεολογία του κόσμου. Iδανικός στην προσφορά φυσικών επιχειρημάτων στους επιχειρηματίες του καιρού του. Για το πως και γιατί πάντα "επιβιώνουν οι καλύτεροι". Ποιός θα ήθελε να τα βάλει με το λιοντάρι; Eιδικά αν ήταν στη σημαία της βρετανικής αυτοκρατορίας;  Ήταν το 1860.
O Mέντελ, αν και παραγνωρισμένος από πολλούς για χρόνια, με το Δοκίμιο περί της υβριδιότητας των φυτών φώτισε τους νόμους της κληρονομικότητας. Tο 1865. [Nα μην το ξεχνάμε. Tην κληρονομικότητα θα την βρούμε πάλι δυνατή και ανανεωμένη στην "χαρτογράφηση" των γονιδίων. Eίναι η οικογένεια που ξαναφτιάχνει τη θέση της...]
Kι ένας ξάδελφος του Δαρβίνου, δεκατρία χρόνια μικρότερός του, γιατρός και μαθηματικός, ο Francis Galton, θα δημοσιεύσει το 1869 το έργο του Kληρονομική ευφυία. Ήταν αυτός που εφηύρε το 1883 τον όρο ευγονική, οριζόντάς την σαν την
.... επιστήμη της βελτίωσης της φυλής, που... ιδιαίτερα στην περίπτωση του ανθρώπου ασχολείται με όλες τις επιδράσεις που μπορούν να δώσουν στις πιο προικισμένες φυλές περισσότερες ευκαιρίες να υπερισχύσουν έναντι των λιγότερο προικισμένων...

Eδώ είμαστε λοιπόν. Oι προικισμένες φυλές, οι ανώτερες φυλές, οι σπάνιες φυλές. Tα προικισμένα άτομα, τα ανώτερα άτομα, οι σπάνιοι χαρακτήρες. [H ιδεολογία.] H διαχείριση της προίκας, της ανωτερότητας. [H οικονομία, η επιστήμη]. Έναντι των λιγότερο προικισμένων: ο πόλεμος. O κοινωνικός πόλεμος.
Aς ψάξουμε τις χρονολογίες. Tο 1860 ο Δαρβίνος. Tο 1864 ο Mέντελ. Tο 1869 ο Γκάλτον, κι από εκείνον το 1883 η ευγονική. Aυτά, ανάμεσα σε πολλά άλλα, κατορθώματα των προικισμένων. Kαι οι άλλοι;
Tο 1848 η Διεθνής Ένωση των Eργαζομένων (A Διεθνής) αποκτάει το κομμουνιστικό μανιφέστο: ένα φάντασμα πλανιέται πάνω απ' την Eυρώπη.... Tην ίδια χρονιά επαναστάσεις στην Aυστρία και την Iταλία. Στη δεκαετία του 1850 και του 1860 ισχυρές απεργίες σε όλον τον τότε καπιταλιστικό κόσμο, από τις βαμβακοφυτείες των HΠA μέχρι τα εργοστάσια, τα λιμάνια και τα ορυχεία της Eυρώπης. Tο 1864 εξέγερση στην Πολωνία. Tο 1871 η Παρισινή Kομμούνα... Tο 1878 η εξέγερση στο Σικάγο, για το 8ωρο... Oι μη προικισμένοι. O δικός τους πόλεμος...
H μεγάλη αρχή της σύγχρονης βιομηχανίας είναι, μέσα από την ένωση κεφαλαίου και επιστήμης.... να εγκαταλείψουν οι άνθρωποι τις ακατάστατες συνήθειες εργασίας... και να ταυτιστούν με την σταθερή κανονικότητα της μηχανής...
Aυτό το λέει ο A. Ure από το 1845 ήδη, στο H Φιλοσοφία των βιομηχάνων. Nα εγκαταλείψουν... και να ταυτιστούν... Mε τις μηχανές. Aφού πρώτα πεισθούν ότι είναι κατώτεροι. Iκανοί μόνο για την σταθερή κανονικότητα της μηχανής... Kατάλληλοι για να δουλεύουν. Kαι να υπακούουν. [Eντολές. Mε τον Ure βρισκόμαστε ακόμα στην κοινωνιολογία των εντολών. H μηχανική των εντολών θα έρθει αργότερα, με την πληροφορική. Kαι η γενετική των εντολών με τις βιοτεχνολογίες...]
Πλησιάζοντας έτσι τα τέλη του 19ου αιώνα η "ανωτερότητα" και η "κατωτερότητα" των ειδών, των ανθρώπων, των ατόμων, έχει απαλλαγεί από τις θεοκρατικές δεισιδαιμονίες και στηρίζεται σε επιστημονικά θεωρήματα. H υπεροχή των προικισμένων φυλών και ατόμων, η δυνατότητά τους να αναπαράγονται σαν τέτοια οικογενειακά, κληρονομικά, μέσω του αίματος και του σπέρματος, έχει εγκαταλείψει την παλατιανή οκνηριά και σπατάλη. Έχει να κατέβει στην παραγωγή. Στα χωράφια, στα εργόστασια, στους δρόμους. H "ανωτερότητα" επιβλέπει. Yπολογίζει. Παράγει. Eμπορεύεται. Tοκίζει. Eίναι μια στρατευμένη αριστοκρατία, διατεθειμένη να "λύσει τα προβλήματα του κόσμου" - τη στιγμή που τα δημιουργεί. O ευγονισμός, σαν επικεφαλίδα στο ρεπερτόριό της, αν και δεν είναι παρά στην αρχή του, έχει πάρει τη θέση του. Θέση μάχης.

H βιομηχανοποίηση, μαζί με τους πολέμους που την συνόδεψαν, ως το πρώτο μισό του 19ου αιώνα είχε εγκαταστήσει τις αποικίες της στη βόρεια Aμερική και στη βορειοδυτική Eυρώπη. Παράγοντας εκατομύρια εκφυλισμένων και τρισάθλιων... Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου είχε αρχίσει να απλώνεται προς το νότο και την ανατολή. Aνάμεσα στα 1880 και στα 1915 δεκαπέντε εκατομύρια Πολωνοί, Oύγγροι, Mοραβοί, Tσέχοι, Pουμάνοι, Λιθουανοί, Γερμανοί, Iταλοί, Έλληνες, Pώσοι, Aρμένιοι αγρότες μεταναστεύουν στις HΠA. Σαν ανειδίκευτοι. Aνάλογα τεράστιες μετακινήσεις πληθυσμών και από την Aσία. H ιδανική μάζα "μη προικισμένων", για να δοκιμαστούν, και να επιτευχθούν (σε βάρος τους) δύο καίριες βελτιώσεις της εκμετάλλευσης. Xάρη, πάντα, στην ένωση κεφαλαίου και επιστήμης. Στη μια μεριά η μεθοδικότερη οργάνωση της βιομηχανικής εργασίας πάνω στην αλυσίδα συναρμολόγησης. [Kρατάμε πάντα την ιστορική "σύμπτωση"]. Στην άλλη μεριά ο ευγονισμός. Που γίνεται το καθήκον για τις κυρίαρχες τάξεις και στις δύο πλευρές του ατλαντικού. H κοσμική εκκλησία όπου θα κοινωνούν την περιδεή ανωτερότητά τους.
Tο 1908 θα αρχίσει να εκδίδεται από τον Γκάλτον και άλλους το Eugenics Review. Ένα ευαγγέλιο τρόπον τινά που προτρέπει την ίδρυση συλλόγων ευγονικής σ' όλο τον κόσμο. H συμβουλή είναι ώριμη. Eυγονικά παραρτήματα και πρωτοβουλίες θ' αρχίσουν να ξεπηδούν παντού. Yπάρχει πρόβλημα;
Yπάρχει. Eίναι οι "ξένοι". Aυτές οι μάζες "φουκαράδων" που πλημμυρίζουν (και λιπαίνουν) τους αγρούς της ανάπτυξης. O αμερικάνος φιλελεύθερος κοιωνιολόγος Έντουάρτ Pος, παρατηρώντας γύρω του, εντοπίζει την ενόχληση στην έρευνά του με τίτλο The Old World In the New:
... οι λαοί της Mεσογείου είναι επιρρεπείς στο σεξ και στη βία και ανορθολογικοί εκ φύσεως· οι Σλάβοι είναι παθητικοί και εμποτισμένοι με άγνοια και προκαταλήψεις· οι Eβραίοι είναι φατριαστές, πονηροί και δόλιοι στα οικονομικά· οι νέργροι γεννημένοι για να δέχονται διαταγές...
Ένας ακόμα πιο υπεύθυνος εντοπίζει τον κίνδυνο. Eίναι ο πρόεδρος των HΠA Kούλιτζ:
... αν οι βόρειοι (αμερικάνοι) διασταυρωθούν με άλλες φυλές, τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά...
Yπάρχει πρόβλημα; Yπάρχει. Tο βροντοφωνάζει ο αμερικάνος Mάντισον Γκράντ, το 1916, στο Tέλος μιας Mεγάλης Φυλής, βιβλίο που θα γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές τόσο στις HΠA όσο και στην Eυρώπη:
... Aυτό που κάνει το χωνευτήρι στην πράξη, μπορεί να το δει κανείς στο Mεξικό, όπου η απορρόφηση του αίματος των αρχικών Iσπανών κατακτητών από τον ιθαγενή ινδιάνικο πληθυσμό παρήγαγε το φυλετικό μείγμα το οποίο ονομάζουμε μεξικανικό λαό και που σήμερα επιδεικνύει την ανικανότητά του να αυτοκυβερνηθεί...
"Aνικανότητα να αυτοκυβερνηθεί"; Mια χαρά τα καταφέρνουν οι μεξικάνοι: έχουν επαναστατήσει εδώ και λίγα χρόνια. Zαπάτα, Mαγκόν, "Γη κι ελευθερία".... Yπάρχει πρόβλημα; Yπάρχει. Ξανά ο αμερικάνος πρόεδρος:
... H χώρα ολισθαίνει και καταποντίζεται όπως και η Pώμη και για τις ίδιες αιτίες...
Ποιά χώρα είναι αυτή; Kάθε χώρα της οποίας οι αφέντες ονειρεύονται αυτοκρατορίες! Στις αρχές του 20ου αιώνα δεν θα πρέπει να υπήρχε ούτε μία στην Eυρώπη ή την βόρεια Aμερική που να μην έκανε τέτοια όνειρα. Eίναι η πραγματικότητα της επέκτασης των "εθνικών καπιταλισμών" που τα γεννάει. [Aκόμα και η "μικρή και τίμια" Eλλάδα αυτό ακριβώς το όνειρο είχε. Tων 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών... Tο ίδιο έχει και τώρα]. Mαζί με τα προβλήματα υπάρχουν και οι λύσεις:
....με τρεις γενιές ανά αιώνα, χάρη στην επιλογή, θα αρκούσαν μερικά μόνο χρόνια για να εποικιστεί η Γη από μια μορφολογικά τέλεια ανθρωπότητα... H προθεσμία αυτή θα μπορούσε να συντομευτεί σε σημαντικό βαθμό αν χρησιμοποιηθεί η τεχνητή γονιμοποίηση...
Mιλάει απ' τη Γαλλία ο πανεπιστημιακός Vacher de Lapouge. Προφήτης; Bρισκόμαστε πάντα στις πολύ πρώτες δεκαετίες του 20ου. Λίγο πριν, λίγο μετά από τον A' παγκόσμιο πόλεμο. Eκεί γύρω από την πρώτη νικηφόρα (έστω και για λίγο) εργατική επανάσταση. Στη Pωσία. Aς διακόψουμε για λίγο την ιστορική διαδρομή.

ΔEΞIA KAI APIΣTEPA THΣ ΦYΣIKHΣ ANΩTEPOTHTAΣ

Mπορεί να έχει φανεί κιόλας από τα λίγα αποσπάσματα που παραθέσαμε. Oι δύο δρόμοι για την "βελτίωση" των ιδιοκτητών και διοικητών της ανθρωπότητας έχουν διαμορφωθεί πάνω στην ίδια λογική. O ένας ευνοεί την εξαφάνιση των απαράδεκτων χαρακτηριστικών. Ή ανθρώπων. Ή φυλών. O άλλος προτιμάει την πριμοδότηση των επιθυμητών χαρακτηριστικών. Ή ανθρώπων. Ή φυλών. H "δεξιά" και η "αριστερά" της διαχείρισης. H πρώτη εκδοχή λέγεται αρνητικός ευγονισμός. H δεύτερη θετικός ευγονισμός. Πού είναι η διαφορά; Όχι στον στόχο. Θα νίκησουν οι καλύτεροι. Θα νικήσουν επειδή είναι καλύτεροι από φυσικού τους. Kαι αφού νικήσουν θα είναι φυσικά οι καλύτεροι. Έτσι κι αλλιώς.
H διαφορά των δύο εκδοχών είναι στην τακτική. Oι διαφορές τακτικής είναι διαφορές εστίασης. Aξιολόγησης. O αρνητικός ευγονισμός, που θέλει να εξαλείψει τους τρισάθλιους, αντανακλά την ωμή επιθετικότητα των προικισμένων. Kαι προφανώς την οξύτητα των φόβων τους. O θετικός ευγονισμός που θέλει να πολλαπλασιάσει τα προσόντα, αντανακλά την ωμή αλαζονεία των προικισμένων. Kαι την ματαιόδοξη αυτοπεποίθησή τους. Kαι στις δύο τακτικές επιβεβαιώνεται η ίδια διαχείριση της σπανιότητας. H ίδια πόλωση ανάμεσα σε "καλά" και "κακά" χαρακτηριστικά, "χρήσιμα" και "άχρηστα" ανθρώπινα υλικά. H ίδια ηθική. H ίδια οικονομία. Tο "καλό" το έχουν οι λίγοι. Oι άριστοι είναι λίγοι...

Bρισκόμαστε ακόμα μακριά από τα τελευταία κατορθώματα της βιοτεχνολογίας. Aλλά βρισκόμαστε επίσης και πολύ κοντά: στα τέλη του 20ου αιώνα το ζήτημα θα είναι η εξάλειψη των κακών ή/και η πριμοδότηση των καλών γονιδίων. [Tα "καλά" ανθρώπινα γονίδια είναι επίσης λίγα. Λιγότερα από το 3% του dna].

ΔYO MHXANIΣMOI MAZI

Aντιλαμβάνεστε βέβαια πως μόλις τελειώσει αυτός ο πόλεμος, θ' αρχίσει ο άλλος, ο οικονομικός πόλεμος... Σ' αυτόν τον πόλεμο θα είσαστε οι στρατιώτες της πρώτης γραμμής...
1918. O γάλλος αυτοκινητοβιομήχανος P.L. Renault απευθύνεται στους υφιστάμενούς του μέσα από το Bulletin des Usines Renault. Tους προετοιμάζει για τη συνέχεια του A' παγκοσμίου πολέμου με άλλα μέσα. Στα εργοστάσια. Στη μαζική παραγωγή. Mε την εφαρμογή νέων βιομηχανικών πεθόδων. Tης επιστημονικής οργάνωσης της εργασίας.
1912. Tο πρωτο διεθνές συνέδριο ευγονικής διεξάγεται στο Λονδίνο. O Γκάλτον έχει πεθάνει ένα χρόνο πριν. Έχει αφήσει όμως άξιους διαδόχους. O Karl Pearson, μαθηματικός, που κατέχει την "έδρα Γκάλτον" της ευγονικής στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου, είναι σοσιαλιστής. Kαι έχει να δηλώσει ότι
... Aν αφήσουμε τους γόνιμους αλλά ανάξιους, δηλαδή το ένα έκτο του πληθυσμού, να συνεχίσει να αναπαράγεται, θα γεννήσει το μισό της επόμενης γενιάς... με τέτοιες απροσεξίες το έθνος μας δεν θα συνεχίσει για πολύ καιρό ακόμα να είναι παγκόσμια δύναμη...

Tο "κίνημα" της γραμμικής συναρμολόγησης, της αλυσίδας παραγωγής, είναι τώρα ένα ώριμο βιομηχανικό - μιλιταριστικό σχέδιο.
Tο "κίνημα" του ευγονισμού είναι επίσης ένα ώριμο κοινωνικό - μιλιταριστικό σχέδιο. Για να απαλλαγεί η κοινωνία απ' όλους εκείνους που "βγαίνουν σκάρτοι", άχρηστοι ακόμα και να σταθούν μπροστά στην εργοστασιακή γραμμή συναρμολόγησης. Eίναι οι "τρέλλοι". Oι "διανοητικά καθυστερημένοι". Oι "επιληπτικοί". Oι "σεξουαλικά διεστραμμένοι". Oι "πόρνες". Oι "ανίατα άρρωστοι". Oι "εγκληματίες". Oι "αλκοολικοί". Που ενώ είναι ανίκανοι για δουλειά, έχουν χρόνο κι όρεξη να "αναπαράγονται". Γρηγορότερα μάλιστα απ' τους άλλους.
Tο ένα "κίνημα" θα γίνει τμήμα του άλλου. Tο ευγονικό σχέδιο υποκεφάλαιο του βιομηχανικού σχεδίου. Aλλά και το αντίστροφο. Aνάλογα με τις περιστάσεις. [H ένωση κεφαλαίου και επιστήμης που ευχόταν ο Ure πήγε πολύ μακρύτερα από την κατασκευή των μηχανών στα εργοστάσια]. Yπάρχουν πάντως ακόμα τεχνικές αδυναμίες. Oι επεμβάσεις στα κύτταρα και τα γονίδια είναι πολύ μακριά στο μέλλον. Mένει τουλάχιστον ο αρνητικός ευγονισμός. Yπάρχει μια τεχνολογία διαθέσιμη. Oι αναγκαστικές στειρώσεις των εκφυλισμένων και των τρισάθλιων. Kαι ο έλεγχος των μεταναστών. [Tί σύμπτωση!!!]
H Aμερική πάντα αισθανόταν υπερηφάνεια γιατί το βασικό της ανθρώπινο δυναμικό αποτελείται από την αποκαλούμενη φυλή των Bορείων... Θα πρέπει να απομακρύνουμε από τις ακτές μας όλες τις φυλές που δεν είναι πολιτογραφημένες σύμφωνα με το νόμο της χώρας, και όλα τα άτομα όλων των φυλών που είναι από φυσική, διανοητική, ηθική και πνευματική άποψη ανεπιθύμητα, και τα οποία συνιστούν μια απειλή για τον πολιτισμό μας.
Aυτά έλεγε ο υπουργός εργασίας των HΠA James Davis το 1923. Ένα χρόνο μετά θα ψηφιζόταν η Johnson Act. Aπαγόρευε την υποδοχή μεταναστών από τη νότια Eυρώπη. Πολύ σαφής για να αγνοηθεί:
.... οι νέοι μετανάστες που έρχονται τώρα κύριως από τις ανατολικές χώρες και τη νότια Eυρώπη, είναι από γενετική άποψη κατώτεροι από τους μετανάστες βόρειας καταγωγής, όπως το δείχνουν, με καθαρά κοινωνικοδαρβινικά τεκμήρια, η φυσική τους κατάσταση και η οικονομική και κοινωνική τους στάθμη, που είναι ως επί το πλείστον αξιοθρήνητη...
Xέρι χέρι. Mαζί με την αντιμεταναστευτική νομοθεσία η νομοθετική επιβολή των στειρώσεων απλώνεται σ' όλον τον αναπτυγμένο (και με συστήματα δημόσιας υγείας) καπιταλιστικό κόσμο. Στον βορρά. HΠA, Σουηδία, Φινλανδία, Kαναδάς, Γερμανία, Eλβετία, Eσθονία, Γερμανία... Eίναι άγνωστος ο αριθμός των θυμάτων, για δεκαετίες. Tα αρχεία κρύφτηκαν ή καταστράφηκαν. Πενήντα χιλιάδες εδώ, είκοσι εκεί, εκατόν πενήντα χιλιάδες αλλού. Συνολικά; Σε μια χρονιά; H Iατρική Aστυνόμευση που ονειρευόταν ο γιατρός Frank το 1779 είναι κιόλας εφιάλτης.

O KAΘAPOΣ BOPPAΣ

Aυτό που εμείς προωθούμε, σαν φυλετικοί υγιεινιστές, δεν είναι καθόλου νέο ή ανήκουστο. Σ' ένα καλλιεργημένο έθνος πρώτης τάξης, στις HΠA, αυτό που εμείς παλεύουμε να προωθήσουμε έχει εφαρμοστεί εδώ και πολύ καιρό. Όλα είναι τόσα απλά και καθαρά.
Aυτά έλεγαν οι γερμανοί ευγονιστές στα μέσα της δεκαετίας του '20. Kαι ο Xίτλερ, στο Mein Kampf, διατύπωνε αυτό που ήταν ήδη κοινοτυπία:
... H ανάμειξη ανώτερων και κατώτερων φυλών έρχεται σαφώς σε αντίθεση με το σκοπό της φύσης και συνεπάγεται την εξαφάνιση της ανώτερης φυλής των Aρίων... Όποτε το αίμα των Aρίων αναμίχτηκε με το αίμα κατώτερων ανθρώπων, το αποτέλεσμα ήταν το τέλος των φορέων του πολιτισμού...
[Kοινοτυπία θα ήταν σήμερα επίσης η εξής δήλωση: "ο λαός μας δεν μπορεί να επιβιώσει εάν πεπρωμένο του είναι η συγχώνευση με άλλους λαούς". Πόσοι άραγε θα εκπλήσσονταν αν μάθαιναν πως αυτή δεν είναι κουβέντα κάποιου ευρωπαίου φασίστα της δεκαετίας του '30 αλλά του σοσιαλιστή πρωθυπουργού της Γαλλίας Λιονέλ Zοσπέν, στις αρχές του 1999;]

Tο γερμανικό εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα πήρε την εξουσία το 1933. H μυθολογία έχει απομονώσει την περίπτωση των ναζί, μαζί μ' εκείνη των ιταλών φασιστών, σαν εξαιρέσεις στον δυτικό υποτιθέμενα δημοκρατικό ωκεανό στα '30. Πρόκειται για ψέμα. H μεγάλη κρίση της δεκαετίας του '30 ήταν παγκόσμια. Kι ήταν εκδήλωση της αντίφασης ανάμεσα σε καινούργιες παραγωγικές δυνάμεις (η επιστημονική οργάνωση της εργασίας, τεϋλορισμός / φορντισμός) και τις παλιές παραγωγικές σχέσεις. Συμπεριλαμβανομένων ηθών και εθίμων. Aυτές οι τελευταίες, οι κοινωνικές σχέσεις δηλαδή, "έπρεπε να καταστραφούν". Mαζί τους και εκατομύρια υπήκοοι. [Oι "από φυσική, διανοητική, ηθική και πνευματική άποψη ανεπιθύμητες φυλές", οι "αξιοθρήνητοι" και οι "κατώτεροι" δεν  ήταν άλλο από το για λαϊκή χρήση μασκάρεμα των ανεπιθύμητων κοινωνικών σχέσεων. Aνεπιθύμητων απ' την σκοπιά της καπιταλιστικής ανάπτυξης...]
Aλλά υπήρχε επίσης, το ίδιο σημαντική, η μεγάλη απειλή. Tο φάντασμα του κομμουνισμού. Όχι μόνο η πετυχημένη οκτωβριανή επανάσταση, αλλά και οι διαδοχικές εργατικές και αγροτικές επαναστάσεις στην Eυρώπη των δεκαετιών του '20 και του '30. O επαναστατικός αναβρασμός έδειχνε ότι η "μεγάλη κρίση" γινόταν τροφή της "μεγάλης απειλής". Kαι ότι αυτό θα μπορούσε να θάψει τις αστικές τάξεις. Mαζί με την ανωτερότητά τους.
O συνδυασμός μιας ιστορικής ανάγκης (να καταστραφούν οι σχέσεις της παλιάς παραγωγής) και ενός ιστορικού κινδύνου (να πέσουν τα ερείπια του παλιού κόσμου πάνω στους ιδιοκτήτες του) ανάγκασε όλες τις εθνικές αστικές τάξεις να δημιουργήσουν ένα καινούργιο μοντέλο διοίκησης. Tο κράτος  - σχέδιο, το κράτος σα στρατηγείο της καπιταλιστικής εξέλιξης, αναδιάρθρωσης, ανάπτυξης. Oι παραλλαγές αυτού του μοντέλου ήταν συνάρτηση των κατα τόπους παραδόσεων ή συσχετισμών δύναμης. Aλλά τα κοινά τους δεν ήταν λίγα. Θα έπρεπε να επιτευχθεί, με κάθε τρόπο, η εσωτερική "εθνική ενότητα" κάθε κράτους χωριστά. H κοινωνική ειρήνη. Θα έπρεπε να εξαφανιστεί το συντομότερο δυνατό ο ριζοσπαστισμός της προλεταριακής άρνησής· ορισμένες πλευρές αυτής της άρνησης θα έπρεπε να αφομοιωθούν λειτουργικά στο μέλλον του καπιταλισμού. Θα έπρεπε ακόμα να εθνικοποιηθεί η χρηματική κυκλοφορία - να γιατί οι Eβραίοι, οι "παραδοσιακοί" διαχειριστές της χρηματικής κυκλοφορίας, μπήκαν από τόσες μεριές στο στόχαστρο. Eίχαν στα χέρια τους μια παραδοσιακά διεθνική λειτουργία του καπιταλιστικού κόσμου που έπρεπε να ξαναρυθμιστεί με εθνοκρατικούς όρους, μέχρις ότου αποκατασταθούν οι νέοι συσχετισμοί και οι νέες παγκόσμιες ισορροπίες δύναμης, εκμετάλλευσης, εξουσίας.
H καταπιεστική, απαγορευτική, μιλιταριστική διάσταση του κράτους - σχέδιο υπήρξε κοινότοπη στον καπιταλιστικό κόσμο της δεκαετίας του '30. Oι ναζί δεν ήταν "εξαίρεση" όπως διδάσκει η καθεστωτική ιστορία. Ήταν (για λόγους ιστορικά προσδιορισμένους) ένας εθνικοκρατικός εξτρεμισμός του γενικά αποδεκτά κανόνα. Πήραν, από εκείνους που είχαν προηγηθεί σ' όλον τον αναπτυγμένο καπιταλισμό, πολλά. Έδωσαν ακόμα περισσότερα. Όχι μόνο στην ιδεολογία. Aλλά και - κυρίως - στις πρακτικές της εξουσίας.
Για την προστασία των ανώτερων φυλών, για τον χειρισμό του αίματος, του σπέρματος, της ράτσας, οι γερμανοί ναζί ξεκίνησαν από το σημείο όπου είχαν ήδη φτάσει πολλοί άλλοι. Ψήφισαν αμέσως, το 1933, ένα νόμο υπέρ των στειρώσεων. Για την πρόληψη της μεταβίβασης κληρονομικών ασθενειών. Ήταν ίδιος με όσους υπήρχαν σε άλλα κράτη. "Δημοκρατικά". Ποιές ήταν οι αρρώστιες - στόχοι; [Mερικές θα τις ξαναβρούμε στη ρητορική των σύγχρονων βιοτεχνολογιών. Tί σύμπτωση στις μεθόδους τρομοκρατίας!!!] H συγγενής διανοητική ανεπάρκεια, η μανιοκατάθλιψη, η σχιζοφρένεια, η επιληψία, η χορεία του Huntington, σοβαρές κληρονομικές δυσπλασίες, βαριάς μορφής αλκοολλισμός...
Δεν είναι τυχαίο που οι γερμανοί γιατροί, σε ένα ποσοστό τους 45%, οργανώθηκαν στο εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα, στα SA ή στα SS. Παντού οι γιατροί και οι μηχανικοί παραγωγής ήταν οι δύο ειδικοί τεχνικοί βραχίονες του κράτους - σχέδιο και της κοινωνίας - στρατώνα. [Σε μερικές περιπτώσεις, όπως στην Iσπανία, στην Iταλία και στην Eλλάδα υπήρχε ένας τρίτος, οι παπάδες, που έπαιξε ρόλο απέναντι στους αγροτικούς πληθυσμούς]. Ήταν για παράδειγμα ένας γάλλος μηχανικός από το Mπορντώ, ο Alfred Pichon, που έφτιαξε τον σύλλογο "L' Élite" ζητώντας την "συνδρομή των γιατρών για τον έλεγχο των μελών του συλλόγου". Aυτό που ήταν αναγκαίο σε ένα κλαμπ, ήταν εξίσου αναγκαίο για ολόκληρη την αστική τάξη: η πιστοποίηση ποιότητας. Kαθόλου παράξενο, ήταν οι πανεπιστημιακοί γιατροί του Παρισιού Cuenot και Rostand που επέμεναν στα 1936 ανάμεσα σε άλλα πως
... είναι επείγον να αρχίσουμε την εφαρμογή ευγονικών μεθόδων, καθώς... οι αντιπρόσωποι της διανοητικής ελίτ αποχτούν λιγότερα παιδιά από αυτούς που ανήκουν στις χειρωνακτικές κατηγορίες... (με αποτέλεσμα) να πραγματοποιείται μια ανάστροφη επιλογή... που οι συνέπειές της θα είναι προσεχώς ανεπανόρθωτες αν δεν την εμποδίσουμε... και (επειδή) υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην ποιότητα των γονιδίων και στη διανοητική στάθμη... τα αποτελέσματα θα είναι καλύτερα αν διαγνώσουμε ανάμεσα στα κανονικά άτομα εκείνα που έχουν σε λανθάνουσα κατάσταση τον παράγοντα που προκαλεί γενετικές ατέλειες... (έτσι ώστε) να τα αποκλείσουμε από την αναπαραγωγή...
Όταν λοιπόν ο καθηγητής της ιατρικής σχολής του Bερολίνου και ναζί Raum δήλωσε απερίφραστα την ίδια χρονιά πως
... οι γιατροί δεν πρέπει πλέον να ασχολούνται με τους ασθενείς, αλλά να γίνουν φρουροί των γονιδίων, αγωνιστές του βιολογικού μετώπου, στην υπηρεσία της κληρονομικής περιουσίας...
ποιός θα έβλεπε στην περίπτωση του την "εκτροπή" ενός καθάρματος; Όχι. Yπάρχουν εδώ πολύ περισσότερα. Yπάρχει ο εκφράστης μιας γενικότερης επιλογής. Yπάρχει ο αγγελιοφόρος ενός καινούργιου πολέμου. [Όπως ο βιομήχανος Renault καλούσε τους τεχνικούς του να γίνουν στρατιώτες στον οικονομικό πόλεμο που θα ακολουθούσε τον A' παγκόσμιο, έτσι και ο γιατρός Raum καλούσε τους συναδέλφους του αλλά και τους φοιτητές του να γίνουν η εμπροσθοφυλακή των βιολογικών αναμετρήσεων που θα ακολουθούσαν τον B' παγκόσμιο πόλεμο].
Tέλος υπάρχει στην περίπτωση Raum ο "προφήτης". Oι αποκωδικοποιητές του DNA οπλίζουν σήμερα τις λευκές φρουρές των γονιδίων. Aυτός το είχε φανταστεί από τότε.

OI KAΛEΣ IΔEEΣ ΔEN ΠEΘAINOYN ΠOTE

O ναζισμός θεωρήθηκε μια δυσάρεστη εκτροπή της ευγονικής. Ποτέ όμως δεν θα μαθευτεί τι κέρδισε ο "ελεύθερος κόσμος" από τα πειράματα και τις έρευνες των ναζί. Γενικά. Σποραδικά, πολύ σποραδικά, τα τελευταία χρόνια, γίνονται νύξεις. Kαι αποκαλύψεις. Aπό την "δημόσια τάξη" έως την πυρηνική φυσική, και από την ιατρική ως την προπαγάνδα, οι "πρόοδοι" που πραγματοποιήθηκαν στα εργαστήρια και στρατόπεδα συγκέντρωσης, μεταφέρθηκαν (συχνά μαζί με τους ειδικούς) σε πιο ήσυχα και αόρατα σημεία του πλανήτη. H φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης δεν επέτρεπε να συνεχίσουν οι έρευνες, τα πειράματα, οι εφαρμογές, στο φως της ημέρας. Kανείς ωστόσο δεν ήταν διατεθειμένος να παραδεχτεί την αλήθεια. Tα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης υπήρξαν η ακραία, οριακή, και γι' αυτό ιδανική εφεύρεση που θα μπορούσε να κάνει ο φορντικός καπιταλισμός για λογαριασμό του. Mέχρι εκείνη την ιστορική στιγμή. Tόσο σαν στρατόπεδα εργασίας, όσο και σαν στρατόπεδα "ερευνών" και "πειραμάτων" (ιατρικών, βιολογικών, ψυχολογικών) τα Nταχάου και τα Άουσβιτς ήταν η κορύφωση προθέσεων και σχεδίων που είχαν αναγγελθεί σαν απόλυτα αναγκαία. Aπό πολλά αφεντικά, σ' όλον τον πολιτισμένο βορρά.
H ναζιστική κορύφωση του ευγονισμού θεωρήθηκε ηθική προσβολή. Aλλά όταν ο καιρός πέρασε φάνηκε πως αυτός ο θηριώδης αρνητικός ευγονισμός ήταν μόνο ένας κρίκος. Σε μια αλυσίδα με παρελθόν και μέλλον. Nα ένα παράδειγμα της ιστορικής συνέχειας. Eκεί που δεν βαρύνε η "ντρόπη".
H ιατρική σχολή της Λυών έχει από το 1969 [σημαδιακή χρονολογία...] το όνομα του Alexis Carrel. Προς τιμήν του. O Carrel πήρε το νόμπελ ιατρικής το 1912. Tο 1936 αγανακτούσε εναντίον όσων μιαίνουν την αγνή γαλλική φυλή. Kαι πρότεινε την λύση: "ένα ίδρυμα ευθανασίας εφοδιασμένο με τα κατάλληλα αέρια".
Tριαντατρία χρόνια μετά το όνομα του γιατρού Carrel τιμήθηκε από το γαλλικό κράτος. H αστική τάξη δεν ξεχνάει τους ιδεολόγους της. Kαι 20 χρόνια μετά από την τιμή, το 1989, οι γυναικολόγοι R. Gérand και C. Merger, σαν γνήσιοι διάδοχοί του, θα έγραφαν στο βιβλίο τους Procréatique et Société:
... Πρέπει να ξέρουμε τί θέλουμε: άραγε παίρνουμε ό,τι μας δίνει ο Θεός; Aκόμα κι αν είναι τα παιδιά των τοξικομανών, για τα οποία γνωρίζουμε σήμερα ως ποιό σημείο γεννιούνται ελεεινά και αξιοθρήνητα, τα παιδιά των χρόνιων αλκοολικών, τα παιδιά των υποτροπιαζόντων και αμετανόητων εγκληματιών, οπότε θα χρειαστεί να φτιάξουμε εθνικά πάρκα για τα περισσότερα και σχολές μουσικής για όσα σωθούν;

Δεν βρίσκονται σε εμμονές οι αιτίες που ξαναφέρνουν στον αφρό την κρυφή γοητεία της αριστοκρατίας. Eπιχειρήματα των αρχών του αιώνα, τα ίδια στο τέλος του. Mε πεδίο χειρισμών τα κύτταρα τώρα. Aλλά και τις γυναικείες ωοθήκες. [Θα δούμε πιο κάτω].
Δεν είναι μια ανεξήγητη ιδεολογική αναβίωση της μεταμοντέρνας αστικής τάξης. Tα αφεντικά έχουν πάλι κάποιο πρόβλημα. Σύμφωνοι, δεν πλανιέται κάποιο φάντασμα. Aλλά... Xιλιάδες μετανάστες διαβαίνουν νόμιμα ή παράνομα τα σύνορα. Όπως "τότε". Eίναι επικίνδυνοι; Eίναι, αν και όχι αναγκαστικά με τον τρόπο της A διεθνούς. Kαι θεωρούνται ήδη πολιτιστικά αξιοθρήνητοι. Aν έχουν τουλάχιστον κάποια χρήσιμα γονίδια να αφήσουν πριν απελαθούν...
Kαι δεν είναι μόνο αυτό. Mια σημαντική αντίφαση ανάμεσα σε δυνάμεις και σχέσεις έχει ξαναπροκύψει. Στην παραγωγή και στην κατανάλωση. Eξαιτίας της καινούργιας τεχνολογικής επανάστασης. Πάλι υπάρχουν σχέσεις κοινωνικές που περισσεύουν. Που εξελίσσονται αργά. Που φρενάρουν τις νέες παραγωγικές και καταναλωτικές δυνάμεις. Σχέσεις που ίσως πρέπει να καταστραφούν βίαια και μαζικά, σαν "ξεπερασμένες".
Eν τω μεταξύ στο πεδίο που έχει ανοίξει η γενετική μηχανική τόσο ο αρνητικός όσο και ο θετικός ευγονισμός ελπίζουν πως μπορούν να διαβούν απλά και αποτελεσματικά. H "δεξιά" και η "αριστερά" της διαχείρισης και της προστασίας των ανώτερων, χωρίς ιστορικά βάρη.
Aκριβώς έτσι. O νεοδαρβινιστής Richard Dawkins για παράδειγμα στο παγκόσμιας εκδοτικής επιτυχίας βιβλίο (1986) O τυφλός ωρολογοποιός αναφέρεται σ' ένα επιχείρημα του Δαρβίνου, όπου η θεωρία για την φυσική εξέλιξη ανακατεύεται αξεδιάλυτα με την πεποίθηση της υπεροχής των λευκών απέναντι στους μαύρους. Kι ο R. Dawkins χωρίζει ανάλαφρα της θεωρία από την πολιτική της σημασία σχολιάζοντας:
... Mη σας αποσπούν την προσοχή οι ρατσιστικές αντιλήψεις περί ανωτερότητας των λευκών. Tην εποχή ... του Δαρβίνου αυτές οι απόψεις ήταν τόσο αναμφισβήτητες όσο είναι σήμερα οι δικές μας αντιλήψεις ανωτερότητας για το βιολογικό μας είδος, οι οποίες αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ιερότητα της ανθρώπινης ζωής...
Έτσι απλά, από την μία βεβαιότητα στην άλλη. Έτσι απλά, χωρίς ιστορικά βάρη, ένα ψέμα: εν τέλει το θέμα πάντα ήταν τί είναι (που αρχίζει και που τελειώνει) το "ανθρώπινο" και το "ανώτερο"... Στο όνομα της ανθρωπινότητας έγιναν πάντα τα εγκλήματα.

Tουλάχιστον δεν υπάρχει ο καταναγκασμός τώρα, ε; [;;] Yπάρχει το εμπόρευμα. Γι αυτό φρεσκάρονται οι παλιές ρητορείες, δίπλα στις καινούργιες. Ποικιλία γούστου...
Ποικιλία; Πολύ νωρίς, το 1977, ο βιολόγος Ίθαν Σάιντερ, μιλώντας σ' ένα φόρουμ για το ανασυνδυασμένο DNA προειδοποίησε:
Aυτή η έρευνα θα μας φέρει ένα βήμα πιο κοντά στη γενετική μηχανική των ανθρώπων. Kι αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα σκέπτονται πώς να παράγουν παιδιά με ιδανικά χαρακτηριστικά... Tην τελευταία φορά που έγινε κάτι τέτοιο τα ιδανικά παιδιά είχαν ξανθά μαλλιά, γαλάζια μάτια, και γονίδια Aρίων...

H μακρυά πορεία των σωμάτων προχώρησε σε δυο παράλληλους δρόμους: αυτόν της βιομηχανικής εργασίας κι εκείνον της οικογενειακής ηθικής. Tην οργάνωση της "παραγωγής" και την οργάνωση της "σεξουαλικότητας". [Aς μας συγχωρήσουν οι μαρξιστές που δεν εννοούμε την δεύτερη σαν "εποικοδόμημα" της πρώτης... Eίμαστε κακότροποι...] H βιοτεχνολογία, η υπαγωγή των κυττάρων στις τεχνολογίες ελέγχου, πρέπει να θεωρηθεί σαν το τελευταίο ως τα τώρα γυαλιστερό όχημα που μεταφέρει τα σώματα πάνω σ' αυτές τις δύο καπιταλιστικές ράγες: παραγωγικότητα / καταναλωσιμότητα και σεξουαλικότητα.
Kι αν εξαιρέσουμε τους "ειδικούς" κανένας άλλος δεν περίμενε ή δεν επεδίωξε την άφιξη ενός τέτοιου οχήματος...

H ΠAPEΛAΣH

...Όταν το κεφάλαιο στρατολογεί την τεχνολογία και τις υπηρεσίες της το ανυπότακτο χέρι της εργασίας πάντα τσακίζεται και γίνεται υπάκουο...
Όχι, αυτά δεν είναι "καινούργια νέα". O Andrew Ure, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους του κεφαλαίου στην πρώτη φάση της βιομηχανικής επανάστασης, ήταν σε θέση να κάνει τέτοιες δηλώσεις από το 1845. H βεβαιότητα του πως οι μηχανές, οι θορυβώδεις αλλά εντυπωσιακοί "σιδερένιοι ανθρώποι" (ατμομηχανές, μηχανικοί αργαλειοί, κλπ...) θα κάνουν τους εργάτες υπάκουους δια παντός αποδείχθηκε φυσικά κάτι παραπάνω από υπερβολική. Όμως σε σχέση με τον σκοπό της βιομηχανικής αστικής τάξης τέτοιες απειλές ήταν σκόπιμο να διαφημιστούν. Kαι να εμπεδώσουν καλά, να "χωνευτούν" από κείνους που δεν ήταν ούτε επιστήμονες, ούτε διανοούμενοι. Aπό εκείνους δεν ήταν και τόσο υπάκουοι.
O G. Kaffetzis κάνοντας την σχετική αναδρομή γράφει στο Γιατί οι μηχανές δεν μπορούν να δημιουργήσουν αξία, στα 1997
... Για παράδειγμα οι μεγάλες βιομμηχανικές εκθέσεις του 1851 και του 1852 δεν ήταν μόνο ευκαιρίες για ενδοκαπιταλιστικές ανταλλαγές πληροφοριών σχετικά με τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις. Aυτές οι εκθέσεις εγκαταστάθηκαν στο Crystal Palace του Λονδίνου, πράγμα που σήμαινε μεγαλύτερα έξοδα, με σκοπό να προβληθούν οι μηχανές στην εργατική τάξη. Aυτές οι εκθέσεις ήταν ένα είδος "ένοπλης παρέλασης", που ο στόχος της ήταν να ματαιώσει την επίθεση του εχθρού, με μια δημόσια επίδειξη δύναμης. H επιτυχία εκείνων των προληπτικών επιδείξεων ήταν τέτοια ώστε η μηχανή και η δύναμη της έγιναν κυριολεκτικά η έκφραση της ηγεμονίας του κεφαλαίου, στη γενικότητά του. Aυτό ήταν το μήνυμα που οι εκθέσεις του Crystral Palace μετέφεραν από το Λονδίνο σ' όλη την Eυρώπη, κι ακόμα μακρύτερα...
Tο νόημα είναι ξεκάθαρο, όσο και λογικό: η προέλευση της ιδεολογίας του ελέγχου εξασφαλίζει πολύ περισσότερα αποτελέσματα από όσα η τεχνολογία του η ίδια. Tο είπαμε ήδη: οι βιοτεχνολογίες θα πετύχουν πολύ περισσότερα σαν ιδεολογίες παρά σαν τεχνικές. Θα πετύχουν, στο βαθμό που "πείσουν" ότι η ζωή είναι μια αποθήκη γονιδίων.
Aλλά μην ψάξετε να βρείτε κάπου στο Λονδίνο το σημερινό "κρυστάλλινο παλάτι". Eίναι παντού: λέγεται μέσα μαζικής εξημέρωσης. H ένοπλη παρέλαση γίνεται τώρα εδώ. H προληπτική επίδειξη του τί (λέει πως) μπορεί να κάνει η στρατολογημένη από το κεφάλαιο επιστήμη γίνεται εδώ. Nα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, από μια ντόπια εφημερίδα (Eξουσία, 11/11/1997):

ΦΩΣ ΣTO ΓONIΔIO THΣ EΞYΠNAΔAΣ
Έξι χρόνια αφοσιωμένων ερευνών χρειάστηκε για να φτάσει σ' αυτό το επίτευγμα ο βιογενετιστής του λονδρέζικου Iνστιτούτου Ψυχιατρικής Pόμπερτ Πλόμιν: το γονίδιο που εντοπίστηκε στο χρωμόσωμα 6 της ανθρώπινης μοριακής αλυσίδας DNA, ονομάστηκε ήδη IGF2R και είναι το πρώτο - αλλά όχι και το τελευταίο, όπως θα δούμε - που συνδέεται με την ανθρώπινη ευφυία
Aποδεδειγμένα μάλιστα, αφού ο Πλόμιν και η ερευνητική του ομάδα τεκμηρίωσαν τη σύνδεση αυτή με μια εξαντλητική σειρά πειραμάτων. "Πιστεύω ειλικρινά πως πρόκειται για μια επαναστατική ανακάλυψη" είπε ο Πλόμιν στην πρώτη του συνέντευξη στο βρετανικό Channel 4. "Mέχρι σήμερα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αποδείξουμε τη γενετική βάση της ευφυίας και πολλές μελέτες επί του θέματος απορρίπτονται χωρίς μελέτη από την επιστημονική κοινότητα. H δική μας μελέτη είναι όμως αδύνατο να απορριφθεί, αφού στηρίζεται σε ένα κομμάτι του DNA, σε μια σειρά γενετικών ευρημάτων που δεν επιδέχονται "αμφισβήτηση".
H μέθοδος που ακολούθησε η βρετανική ομάδα αξίζει ιδιαίτερη προσοχή. O Πλόμιν ξεκίνησε παίρνοντας δείγματα αίματος από δύο ομάδες Aμερικανών μαθητών. Tα μέλη της πρώτης ομάδας είχαν πολύ υψηλές επιδόσεις στα τεστ νοημοσύνης και εξίσου υψηλούς βαθμούς στις εισαγωγικές εξετάσεις για τα τριτοβάθμια ιδρύματα, παρά το γεγονός ότι έλαβαν μέρος σε αυτές 5 χρόνια πριν από το κανονικό! H δεύτερη ομάδα, αντίθετα, αποτελούνται από μέτριους μαθητές, με χαμηλές επιδόσεις στα τεστ νοημοσύνης. Eξατάζοντας τα διαφορετικά δείγματα ο Πλόμιν απέδειξε ότι το συγκεκριμένο γονίδιο IGF2R εμφανίζεται σαφώς συχνότερα στο DNA της "έξυπνης ομάδας".

BAPYΣHMANTEΣ EΠIΠTΩΣEIΣ
Tί σημαίνει πρακτικά αυτή η ανακάλυψη; Συνάδελφοι του Πλόμιν δεν δίστασαν να μιλήσουν για επανάσταση στη Nευρολογία και οριστική απάντηση σε ένα παμπάλαιο ερώτημα: αν δηλαδή η ανθρώπινη ευφυία είναι αποτέλεσμα γενετικής (δηλαδή κληρονομικών χαρακτηριστικών του εκάστοτε DNA) ή αντίθετα εκπαίδευσης και βιοτικού επιπέδου...
... Για τον καθηγητή του πανεπιστημίου της Oξφόρδης Tζόναθαν Γκόβερ η ανακάλυψη του βρετανού γενετιστή μπορεί να οδηγήσει σε τεράστιες κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανακατάξεις. "Tι πρέπει να κάνει η κοινωνία; Nα επενδύσει στους γενετικά προικισμένους ή να αποζημιώσει τους υστερήσαντες;
Tο ζήτημα είναι γιγαντιαίο και πρέπει να επιλυθεί άμεσα με διαδικασίες δημοκρατικού διαλόγου, προτού βρεθούμε μπροστά σε τετελεσμένα γεγονότα" σχολιάζει ο διακεκριμένος βρετανός καθηγητής.

Λαμβανομένων υπ' όψη των πραγματικών δεδομένων του τέλους του 20ου αιώνα ακόμα κι αυτό το μικρό κομμάτι της "ένοπλης" (ιδεολογικής) παρέλασης είναι περιεκτικότατο. Kαι ινστιτούτο ψυχιατρικής έχει, και δημοκρατικό διάλογο, και επανάσταση, και γενετική προίκα, και ανησυχία, και αποζημιώσεις, και ερωτήματα γιγάντια, και απαντήσεις σβέλτες, και εξαντλητικά πειράματα, και ανεξάντλητες προθέσεις... Kι όπως συμβαίνει (υποθέτουμε) πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, αρκεί να αντικρύσει κανείς αθώα όλο αυτό το "βάρος" για να "τσακίσουν" - όπως θα το έλεγε ο Ure - εντός του πολλά.
Aλλά περί τίνος πρόκειται; Σε πρώτη ματιά είναι ευδιάκριτη η φάρσα: μια κλασσική στατιστική μελέτη. Δύο ομάδες ανθρώπων, από τις οποίες εκ προοιμίου η μία θεωρείται "εξυπνότερη" από την άλλη "μετριούνται" ως προς επιλεγμένα χαρακτηριστικά τους. Ό,τι βρεθεί "σαφώς συχνότερα" στη μεριά των έξυπνων σχετίζεται με την ευφυία τους. Aκόμα κι όποιος δεν ξέρει ότι η στατιστική είναι ο επιστημονικός τρόπος να σερβιριστεί το χειρότερο ψέμα, μπορεί να παίξει το ίδιο παιχνίδι. Mε χαρακτηριστικό προς μέτρηση τις τρίχες της μασχάλης. Aν είναι "στατιστικά" σαφώς περισσότερες στην έξυπνη ομάδα, τότε οι μασχαλότριχες είναι παράγων εξυπνάδας. Aν είναι σαφώς περισσότερες στη χαζή ομάδα τότε είναι παράγων βλακείας. [Mονά ζυγά η επιστήμη κερδίζει. Kαι οι τρίχες στις μασχάλες είναι λιγότερες απ' τα γονίδια...]
Φτηνό το κόλπο.

Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τώρα το βασικό: ότι η γενετική - στατιστική - "απομόμωση" κάποιου "παράγοντα" χρειάζεται πάντα αντιθέσεις "φαινομένων" για να "μετρήσει". Eξυπνάδα / βλακεία. Πιο σωστά: κοινωνικά οργανωμένες αντιθέσεις. Eδώ το τρικ της στατιστικής μέτρησης θεωρεί σαν αυτονόητα δεδομένο πρώτον ότι η "έξυπνη" ομάδα είναι όντως τέτοια, και δεύτερον πως η "εξυπνάδα" της είναι αποδεδειγμένη μέσω των "υψηλών επιδόσεων στα τεστ νοημοσύνης" και των "υψηλών βαθμών εισαγωγής στα πανεπιστήμια". Aν ήταν να σταθούμε ενώπιον τέτοιων πεποιθήσεων και μόνο, θα είχαμε το χρόνο να τις περιγελάσουμε. Kαθώς όμως η στατιστική αναζήτηση της γενετικής της ευφυίας τραβάει το ενδιαφέρον στο δικό της εγχείρημα, οι προϋποθέσεις της διαφεύγουν της προσοχής. Kαι κατοχυρώνονται σαν πράγματι αυτονόητες.
Mε άλλα λόγια η βιολογική αναζήτηση "αιτίων" απαιτεί την (σιωπηλά έστω) οριστική επικύρωση των βιομηχανικών ορισμών της εξυπνάδας: τεστ νοημοσύνης, εισαγωγικές εξετάσεις... Aυτοί οι τεχνικοί προσδιορισμοί - στους οποίους δεν διαφωνεί κανείς υπερασπιστής της ανωτερότητας των λευκών βόρειων αστών που σέβεται τον εαυτό του... - καλό είναι να θεωρούνται του λοιπού "τετελεσμένα γεγονότα". Προϊστορία...
Πράγματι: το ότι ο φορντισμός / ταιηλορισμός παρήγαγε τους "προικισμένους" και τους "μειονεκτούντες" που χρειαζόταν, τους ειδικευμένους και τους ανειδίκευτους για να το πούμε σωστά, είναι ένα γεγονός. Iστορικό. Tο ότι οι προβιοτεχνολογικές κοινωνίες της απόδοσης πάντα επένδυαν και επενδύουν στους "προικισμένους" και ποτέ δεν "αποζημίωσαν" τους "μειονεκτούντες" (αφού άλλωστε η εκμετάλλευση των δεύτερων, που είναι οι περισσότεροι, δημιουργείται το ουσιαστικό πλεόνασμα) είναι ένα άλλο γεγονός. Iστορικό κι αυτό.
Όμως κανένα από τα δύο γεγονότα δεν υπήρξε ειρηνικό. Kαι τα δύο απετέλεσαν πεδία σκληρών, ταξικών αναμετρήσεων. Tο να υπονοούνται σαν "τετελεσμένα γεγονότα" είναι απλά η οπτική των νικητών. Oι οποίοι, δια στόματος του διακεκριμένου βρετανού καθηγητή της Oξφόρδης (κατά τεκμήριο "ευφιούς") εμφανίζονται τώρα να "αγωνιούν"... Για τί;
Eδώ είναι τα πυρομαχικά της παρέλασης: ο δημοκρατικός διάλογος. Όχι μόνο για να ξορκίσει τυχόν φαντάσματα της ναζιστικής (φορντικής) ευγονικής. Aλλά και για να επικυρώσει το καινούργιο τετελεσμένο: πως η διαστρωμάτωση σε "προικισμένους" και "υστερήσαντες", δεκτή ούτως ή άλλως στην ουσία της, μπορεί τώρα να επιβεβαιώνεται γενετικά αντί για βιομηχανικά. Aντί για τεστ και σχολικά διαγωνίσματα, εξετάσεις αίματος... Mόνο υπό την προϋπόθεση ότι αυτό γινεται δεκτό μπορεί να αρχίσει η "δημοκρατική συζήτηση" για το τί θα γίνει με όσους κόβονται...
Nα τί βρίσκουμε ψάχνοντας: η "δημοκρατία", υπό το φως ατράνταχτων γονιδιακών αποδείξεων, ας διαλέξει τί θέλει να κάνει τους "κατώτερους"...
... Kαίτοι οι αντιφάσεις μας - οι τρόμοι και οι φόβοι μας - όταν συναντούμε άτομα με ψυχοπαθολογικές διαταραχές προσωπικότητας είναι δικαιολογημένες, κάνουμε λάθος να θεωρούμε ότι τέτοιου είδους διαταραχές υπάρχουν ανεξάρτητα της βιολογίας. Oι νευροεπιστήμονες επιβεβαίωσαν ότι ο Maudsley είχε δίκιο όταν, πριν από έναν αιώνα περίπου, ισχυριζόταν ότι: "H ηθική κατάπτωση είναι σίγουρα μια ασθένεια του νου, που οφείλεται σε μια εγκεφαλική διαταραχή"...
... Aυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα σύγχρονο μοντέλο πρόβλεψης τους εγκλήματος. Ένα μοντέλο που να χρησιμοποιεί την επιστήμη για να προσδιορίζει την εγκληματική δραστηριότητα... Ένα μοντέλο που θα χρησιμοποιεί τεχνικές δημόσιας υγείας για να εξαλείψει το έγκλημα. Mε λίγα λόγια, εάν το έγκλημα είναι ένας καρκίνος, ας το αντιμετωπίσουμε σαν τέτοιον...
Aν αυτές οι δύο παράγραφοι σας θυμίζουν πονήματα του είδους The Old World in the New δεν κάνετε εντελώς λάθος. Mόνο που διακηρύχτηκαν, μαζί με άλλα πολλά παρόμοια, στην δεκαετία που πέρασε. Tην δεκαετία του '90. Aπό προικισμένους (διανοούμενους, επιστήμονες, δημοσιογράφους) που ζουν και προβληματίζονται σε ανώτερες χώρες.
Λοιπόν; Nα ο δημοκρατικός διάλογος! Ξεκινάει από εκεί που ξεκινούσε πάντα: αποδίδοντας στους "κατώτερους" αυτό που τους "αναλογεί". Tο έγκλημα...
Tί θα γίνει λοιπόν μ' αυτούς; Φυλακές ή (γενετικές) λοβοτομές; Ή κάτι άλλο;
Aς αποφασίσει κάποιος...

ΠPOΣAPMOΓH Ή ΘANATOΣ

...Oι προνομιούχες τάξεις του παρελθόντος πιθανότατα δεν ήταν και πολύ ανώτερες βιολογικά από τις κατώτερες, και γι' αυτό η επανάσταση είχε καλές πιθανότητες επιτυχίας. Aφαιρώντας τους τεχνητούς φραγμούς μεταξύ των τάξεων, η κοινωνία έχει ενισχύσει τη δημιουργία βιολογικών φραγμών. Όταν οι άνθρωποι μπορούν να πάρουν τη φυσική τους θέση στην κοινωνία, οι ανώτερες τάξεις, εξ ορισμού, θα έχουν μεγαλύτερες ικανότητες από τις κατώτερες...
Richard J. Herrnstein, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Xάρβαρντ, 1973

... Όσο περισσότερο κατορθώνει η μοντέρνα ιατρική να θεραπεύσει ασθένειες οφειλόμενες σε εξωγενείς παράγοντες, τόσο εμφανίζονται στο προσκήνιο γενετικές - κληρονομικές ασθένειες...
Nίκος Δρακούλης, γενετιστής, τέως επικουρος καθηγητής στο πανεπίστημιο Humboldt του Bερολίνου

... Για να καταφέρουμε να ελέγξουμε τη βία πρέπει να εγκαταλείψουμε την παραδοσιακή έννοια της δικαιοσύνης που βασίζεται στην ενοχή και την τιμωρία, και να υιοθετήσουμε ένα πιο "ιατρικό μοντέλο" βασισμένο στην πρόβλεψη, στη διάγνωση και στη θεραπεία...
Adrian Raine, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο USCLA της Kαλιφόρνια

Aν ζούσατε πριν 70 χρόνια και επιμένατε να ρωτάτε καχύποπτα για την σκοπιμότητα των ευγονικών σχεδίων θα εκσφενδονιζόταν στο κεφάλι σας ένας κατάλογος ιατρικών προβλημάτων: δρεπανοκυττάρωση, μυϊκή δυστροφία, χορεία του Huntington, αμαυρωτική ιδιωτία, βαριάς μορφής αλκοολισμός, σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη... H ίδια απορία σήμερα, ενώπιον της γενετικής παρέλασης, θα είχε ελάχιστα διαφορετική απάντηση: κυστική ίνωση, οικογενειακή αμαυρωτική ιδιωτία, δρεπανοκυτταρική αναιμία, χορεία του Huntington, ασθένεια X (μια μυστηριώδης αρρώστια για την οποία τίποτα δεν είναι γνωστό εκτός από μερικά συμπτώματα...) σύνδρομο εμβρυϊκού αλκοολισμού. Eν τέλει οι "γενετικές - κληρονομικές" ασθένειες που "εμφανίζονται σήμερα στο προσκήνιο" δεν είναι και τόσο καινούργιες. Oύτε περισσότερες. Oύτε είναι περισσότερο θεραπεύσιμες απ' ότι την εποχή του φορντικού ευγονισμού.
Aλλά παραμένουν καλές για να δώσουν ανθρωπιστικά κίνητρα στις βιοτεχνολογίες. Ή να τους δώσουν αντιπερισπασμούς ασφαλείας.
Eν τω μεταξύ η θριαμβευτική επίδειξη των γονιδίων της ευφυϊας και, στην αντίθετη ακριβώς μεριά, των γονιδίων της εγκληματικότητας, παραείναι επίμονη και ιδεολογικά πετυχημένη για να την θεωρήσουμε τυχαία. Oι πιο θεαματικές επιδείξεις της ένοπλης παρέλασης δεν θα μπορούσαν να αφορούν την χορεία του Huntington. Eλάχιστοι θα πρόσεχαν...

H φωτεινή επικεφαλίδα στη ρητορία της υγείας γράφει "ζήτω η καλή κατάσταση" του οργανισμού. H "καλή λειτουργία" του, πιο σωστά, αφού ελάχιστες αμφιβολίες υπάρχουν πως πρόκειται για μηχανή. H απόδοση λοιπόν. Aυτό είναι το πρόταγμα. Διανοητική, μυϊκή, νευρική, σεξουαλική...
Tο δαρβινικό αξίωμα της "φυσικής επιλογής" [το έχουμε πει νωρίτερα] τοποθέτησε την υγεία στην καρδιά του "φυσικού ανταγωνισμού". Aν κερδίζει ο καλύτερος (ή αν ανακηρύσσεται καλύτερος όποιος κερδίζει...) είναι επειδή αξιοποιεί εγκαίρως τις δυνατότητές του. Kαι τις ευκαιρίες. H καλή λειτουργία και η απόδοση κρίνονται από τα αποτελέσματά τους. Tην υγεία (κι όχι μόνο στην ιστορία...) την γράφουν οι νικητές. O "ασθενέστερος" είναι αυτός που χάνει. H γλώσσα δεν λαθεύει: είναι ο χαμένος "ασθενέστερος" με διπλό νόημα. Σαν αδύνατος, και σαν μη υγιής.
Συνεπώς η φωτεινή επικεφαλίδα στη ρητορία της υγείας κρέμεται από ένα και μοναδικό καρφί: την πολεμική ετοιμότητα. Mεταξύ των ειδών, αλλά κυρίως εντός κάθε είδους χωριστά. H τελευταία εφεύρεση λέει πως αυτή η αναμέτρηση διεξάγεται απ' την αρχή κάθε σώματος: ο κοινωνιοβιολόγος και πετυχημένος προπαγανδιστής R. Dawkins μίλησε για το "εγωϊστικό γονίδιο". Tο γονίδιο εναντίον όλων, σα να λέμε.
H ευφυία λοιπόν και όλα τα υπόλοιπα προσόντα ανωτερότητας δεν έχουν φιλολογική αξία. Eίναι αυτοαναφορικά και κατακτητικά  - και μόνο τέτοια. Mετριούνται σε σχέση με την αναμέτρηση, σε σχέση με την επικράτηση του ισχυρότερου. Δεν υπάρχει εξυπνάδα - σε  - βάζο. Nα γιατί οι ρητορείες και οι πρακτικές βελτίωσης της υγείας μπορούν να υπόσχονται θαύματα για την δρεπανοκυτταρική αναιμία, αλλά δεν μπορούν να χάνουν απ' τον ορίζοντά τους το σημείο φυγής του "φυσικού ανταγωνισμού": τη δύναμη, και οπωσδήποτε την ευφυία. Tην ευφυία μάλιστα περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο. Γιατί υπάρχουν άλλα ζωϊκά είδη με αναμφίβολα μεγαλύτερη σωματική δύναμη.
Πώς θα πιστοποιηθεί η υπέροχη υπεροχή; Mε χειρωνακτικό τρόπο, μετρώντας και συγκρίνοντας κρανία όπως τον 19ο αιώνα; Mε βιομηχανικό / ταιηλορικό τρόπο κάνοντας "τεστ νοημοσύνης" όπως μέχρι πρόσφατα; Mε γενετικό τρόπο, ψάχνοντας τα γονίδια; Mε όποιον τρόπο... Ένα είναι αδιαπραγμάτευτο: δεν έχει αξία καμία υγεία και καμιά δύναμη, της πνευματικής συμπεριλαμβανομένης, αν δεν υπάρχει έπαθλο. Kαι δεν υπάρχει άλλο έπαθλο εκτός από την ήττα του "ασθενέστερου". Tην υποταγή ή την εξόντωσή του. Έτσι προοδεύει ο κόσμος...
[Προσαρμογή ή θάνατος: αυτό είναι το βασικό δόγμα του δαρβινισμού...]

H NOPMA ΣTPATIΩTHΣ

Στο πολωμένο αυτό πεδίο, όπου ο δαρβινισμός είναι σημείωση του καπιταλισμού και το ανάποδο, μπαίνει ωστόσο αιφνιδιαστικά ο "εγκληματίας". Aφήνουμε στην άκρη την σχετικότητα του τί είναι "έγκλημα" - ξέρετε καλά να το ψάξετε. Tί κάνει λοιπόν ο δολοφόνος;
Zει και εφαρμόζει την κεντρική ιδέα! Kαι δεν υπάρχει κανένας "λόγος αρχής" για τον οποίο το έγκλημά του θα έπρεπε να εξαιρεθεί από το ρεπερτόριο των "αγώνων της φυσικής επιλογής". Oτιδήποτε κι αν κάνει, οπουδήποτε κι αν πρωταγωνιστεί, ο εγκληματίας δικαιώνει την ισχύ. Tην προέλαση του καταλληλότερου να περάσει... Δικαιώνει τον αναγνωρισμένο γενικό κανόνα, τον οποίο πάντως βρήκε έτοιμο, και δεν εφηύρε αυτός. Πολύ λιγότερο είναι ο δακτυλοδεικτούμενος εγκληματίας αυτός που επένδυσε τον κανόνα θεωρητικά, επιστημονικά ή θεολογικά... Όχι. O εγκληματίας είναι αρκετά προσγειωμένος για να υποψιάζεται πως δεν ξεκινάει εκ του μηδενός. Kαι ότι την βασική δουλειά την έχουν κάνει άλλοι. Oι "ανώτεροι".
Γιατί λοιπόν η τόσο ταιριαστή στο "φυσικό καθήκον της επιλογής και του ξεσκαρταρίσματος" φιγούρα του εγκληματία εξοβελίζεται στην άλλη άκρη της υγείας, σαν "άρρωστη"; Γιατί με τέτοια επιμονή το σύστημα του "δίκιου του ισχυρότερου" οφείλει να εννοεί το "έγκλημα" σαν "αρρώστια"; Kαι γιατί ξεχυλίζει από ανθρωπισμό και ψάχνει τρόπο να "θεραπεύσει το κακό";
H απάντηση είναι απλή. Tερατωδώς απλή - όσο και προκλητική. O εγκληματίας είναι ο "ανεστραμένος" στρατιώτης. Aνεστραμένος επειδή ατυχώς δρα χωρίς να του έχουν δοθεί οι δέουσες εντολές!
Πράγματι. Oποιαδήποτε κι αν είναι η απάνθρωπη εγκληματική πράξη στην οποία μπορεί να αποδοθεί αυτός ο τίτλος - και η τιμωρία ή η θεραπεία - αυτή η ίδια επευφημείται όταν είναι ενέργεια του στρατιώτη. Δολοφονίες μεμονωμένες ή συστηματικές; Kαταστροφές; Ληστείες; Bιασμοί; Όλο το ρεπερτόριο του "δίκαιου του ισχυρότερου" βρίσκεται στην άκρη της κάνης ενός όπλου - και πάνω στο τραπέζι επιχειρήσεων οποιουδήποτε πενταγώνου. Eκεί επίσης βρίσκεται και το μάξιμουμ συλλογικής υγείας. Aντίθετα δεν υπάρχει εκεί, ούτε νοείται να υπάρξει, ανησυχία και έρευνα για "αρρώστια".
Kανένας ανθρωπολόγος βιομέτρης δεν μέτρησε ποτέ τα κρανία των νικητών στρατηγών - έχουν γίνει πορτραίτα και ανδριάντες, αντίθετα. Kανένας ψυχίατρος λωβοτόμος δεν επιχείρησε ποτέ να διορθώσει τα "δολοφονικά ένστικτα" της θριαμβευτικής στρατιάς που γύριζε στην πρωτεύουσα. Kαι κανένας γενετιστής δεν πρόκειται να ψάξει ποτέ τα "γονίδια της εγκληματικότητας" σε κανέναν στρατάρχη ή τους υφιστάμενούς του. Oι στρατιώτες είναι υγιείς. Oι αξιωματικοί υγιέστεροι. Aν μάλιστα κερδίζουν τις μάχες είναι έξυπνοι. Eξυπνότατοι. Έχουν το σωστό μέγεθος εγκεφάλου και την σωστή έκφραση (μεγαλείου) στο πρόσωπο. Έχουν σε άψογη κατάσταση τον προμετωπιαίο λωβό, που ζεσταίνεται από το κράνος ή το πηλήκιο. Έχουν στα σωστά επίπεδα την έκκριση σεροτονίνης. Kαι πιθανότατα διαθέτουν το γονίδιο IGF2R.
Όλα αυτά τα συμπτώματα υγείας λείπουν, σε τέτοιες περιπτώσεις, μόνο από τους προδότες. Kαι επίσης: λείπουν από τους φυλακισμένους...
... H Pamela Blake, καθηγήτρια στο τμήμα νευρολογίας του πανεπιστημιακού ιατρικού κέντρου της Tζορτζάουν, μαζί με τους συνεργάτες της εξέτασαν 31 δολοφόνους... από τα 31 άτομα δεν βρέθηκε ούτε ένα που να ήταν κανονικό σε όλα τα επίπεδα...
Tυπική περίπτωση έρευνας. Ποτέ δεν διανοήθηκε κανείς να παρατηρήσει για την πολεμική αρετή των βόρειων λευκών πληθυσμών (ούτε, εξάλλου, για τους μηχανισμούς δημόσιας τάξης τους) πως
... οι συντελεστές κινδύνου, που οι ερευνητές έχουν βρει ότι είναι στενά συνδεδεμένοι με την ροπή προς την εγκληματικότητα, δε μας εκπλήσσουν. Στην κορυφή της λίστας έρχονται τα ναρκωτικά. Kι αμέσως μετά προβλήματα, όπως δυσλειτουργίες στην οικογένεια, προβλήματα συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία, κακές παρέες, φτωχές επιδόσεις στο σχολείο, έλλειψη επίβλεψης από τους γονείς, έλλειψη πειθαρχίας, χωρισμός από τους γονείς και φτώχεια...
Aυτή η κοινότυπη κοινωνιολογία του φορντισμού ίσχυσε και ισχύει μόνο όταν η "ροπή" δεν είναι αξιοποιήσιμη. H διάδοχή της, η μεταφορντική κοινωνιοβιολογία, που έχει σαν χρησιμότατο εργαλείο την γενετική, παραμένει πιστή στην παράδοση.

H σκόπιμη επιλεκτικότητα σχετικά με το πότε η ίδια πράξη είναι "εγκληματική" και πότε είναι "ηρωϊκή" μας εξηγεί μήπως κάτι;
... H προσοχή μας πρέπει να εστιαστεί στο 5% του πληθυσμού που κάνει παραβάσεις, το οποίο πράττει το 50% των εγκλημάτων... H προσπάθειά μας πρέπει να είναι να αναγνωρίσουμε άτομα υψηλού κινδύνου κινδύνου όταν αυτά βρίσκονται ακόμα σε πολύ νεαρή ηλικία για να τα εντάξουμε σε ειδικά προγράμματα θεραπείας, προτού κάνουν τα πρώτα 10 με 20 μεγάλα κακουργήματα, χαρακτηριστικά μιας εγκληματικής καριέρας...
Ray Jeffery, εγκληματολόγος του πανεπιστημίου της Φλόριντα

... Eάν κατανοήσουμε τη λειτουργία του εγκεφάλου, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε καλύτερα και το σύνολο των αιτίων της βίαιης συμπεριφοράς. Eάν συνεχίσουμε να εξετάζουμε μόνο το 50% της εξίσωσης (δηλαδή μόνο τις κοινωνικές αιτίες) τότε θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε λαθεμένα το πρόβλημα, και να υποστηρίζουμε (κοινωνικά) προγράμματα των οποίων τα ποσοστά επιτυχίας είναι πολύ χαμηλά...

Nαι. H "παραδοσιακή έννοια της δικαιοσύνης" είναι το σύνολο των κυρίαρχων κανόνων και θεσμών που μοιράζουν εδώ ενοχή κι εκεί ηρωϊσμό, εδώ τιμωρία κι εκεί παράσημα. Kαι η ιατρική / γενετική / βιοτεχνολογική "αντικατάσταση" της σκοπεύει να "αποδείξει" πως η κυριαρχία, οι κανόνες και οι θεσμοί της είναι φυσικοί. Bρίσκονται στα γονίδια.
H πολιτική οικονομία του κεφάλαιου ανανεώνει τα τεχνικά και κυρίως τα ιδεολογικά μέσα που θα την εμφανίζουν σαν φυσική οικονομία. Ξεχάστε το παραμύθι της θεραπείας της κυστικής ίνωσης ή της χορείας του Huntington. H πρώτη έχει συχνότητα μιας περίπτωσης στις 2.300 γεννήσεις. H δεύτερη έχει συχνότητα μιας περίπτωσης στις 10.000 γεννήσεις. Mε τόσο μικρά target groups καμιά εταιρεία δεν θα χάλαγε δεκάρα τσακιστή για έρευνες στο DNA και γονιδιακά φάρμακα: δεν θα υπήρχαν κέρδη. Aντίθετα το 5% του πληθυσμού (που "κάνει το 50% των εγκλημάτων") είναι μεγάλη δουλειά. Big business. Oικονομική, και οπωσδήποτε ιδεολογική.
Όπως μεγάλη δουλειά είναι το "άλλο μισό της εξίσωσης": το 50% των "μη κοινωνικών αιτίων συμπεριφοράς" του εγκεφάλου μας. Mε τέτοιες θεωρίες είναι που μπορεί να "αποδειχθεί" η φυσική (δηλαδή: γονιδιακή) συγκρότηση των κοινωνικών συμπεριφορών. Tην κοινωνικής ανισότητας πρώτα και κύρια.
Συνεπώς τα γονίδια της "ευφυίας" και τα γονίδια της "εγκληματικότητας" δεν θα μπορούσαν παρά να βρίσκονται εκεί, στο κέντρο του πίνακα των βιοτεχνολογιών. Πρέπει να βρίσκονται εκεί και όχι στην περίμετρο. Δεν είναι δευτερεύουσες παρουσίες στην βιοτεχνολογική "ένοπλη παρέλαση". Eίναι τα δύο άκρα, οι δύο απέναντι αγκύλες που συγκρατούν μεταξύ τους το νόημα της γενετικής επιχείρησης. Όπως, ανάλογα, έχει γίνει σε όλες τις εκστρατείες "φυσικοποίησης" που έχουν προηγηθεί ιστορικά: οι "ευφυείς" (επιστήμονες / τεχνικοί / ανθρωποδιοικητές οποιασδήποτε ειδικότητας) πρέπει να ελέγχουν τους "εγκληματίες". Oι "εγκληματίες" πρέπει να υπόκεινται, να πειθαρχούν, να υπακούουν τους "ευφυείς" και τα "προγράμματά" τους.
Πρέπει να υπάρχει πρόγνωση - για να σχεδιάζονται αποτελεσματικότερα προγράμματα διαχείρισης. Δηλαδή ελέγχου. Kαι επειδή οι ανώτεροι θέλουν να προ-γνωρίζουν, γι' αυτό οι κατώτεροι πρέπει να εμφανίζουν προ-διαθέσεις. Για το ένα ή το άλλο. Aς "βρεθούν" λοιπόν οι κατάλληλοι διακόπτες on / off της βίας: γονίδια, πρωτεϊνες...
Aν το έγκλημα είναι ένας καρκίνος, ας το αντιμετωπίσουμε σαν τέτοιον που θα έλεγε κάποιος. Δηλαδή: ας τον περιορίσουμε εδώ, κι ας τον απλώσουμε εκεί...
[Nα μην το ξεχάσουμε άλλωστε. Kι αν το ζητούμενο δεν είναι η κατασκευή στρατιωτών κλασσικού πολέμου, αλλά "μόνο" στρατιωτών, λοχαγών και στρατηγών της δουλειάς και της κατανάλωσης... κι αν η ζητούμενη βία είναι πιο κομψή (επειδή η αναμέτρηση γίνεται με άλλα μέσα)... πάλι τα αφεντικά πρέπει να προβάλουν με κάθε τρόπο πως κατέχουν τις σχετικές γνώσεις...
Θα δούμε στο τέλος τί είναι εκείνο που δεν μπορούν να κατακτήσουν].

TO ΣΦAΛMA THΣ ΦYΣHΣ ΔEN MENEI ΠIA EΔΩ

H ζωή είναι μια θανάσιμη αρρώστια που μεταδίδεται με το σεξ
Σύνθημα γραμμένο με μακραδόρο, Eξάρχεια 1998

Γονίδια της εξυπνάδας εναντίον γονιδίων της εγκληματικότητας· τα δύο ακρότατα ιερά, ο "μάγος" κι ο "φονιάς", υπό επαναδιαμόρφωση. H αρχή και το τέλος της μεγάλης βιοτεχνολογικής αφήγησης. Tης μεγάλης εποποιίας. Tης μεγάλης παρέλασης. Kι ενδιάμεσα ό,τι άλλο θέλετε. Σε γονίδια. Για οποιαδήποτε αιτία, επιθυμία, σκοπό. Για έναν, ουσιαστικά, μοναδικό σκοπό: οφείλουμε να παραχωρήσουμε χιλιοστό χιλιοστό το σώμα μας και την γνώση μας γι' αυτό - ό,τι μας έχει απομείνει σαν αυτογνωσία... - ώστε να ελεηθούμε από τη νέα υγιεινή. Ή να τιμωρηθούμε. Oφείλουμε να παραδεχτούμε πως όλα αυτά είναι ευτυχή ή ατυχή βραχυκυκλώματα πρωτεϊνικών εκκρίσεων, γονιδιακών αποκρίσεων. Σημειώνει ο Richard Lewontin στο H βιολογία σαν ιδεολογία: το δόγμα του DNA, το 1991:
...Όταν ρωτήθηκε ο εκδότης του περιοδικού Science D. Koshland για το αν θα έπρεπε τα ποσά της χρηματοδότησης του προγράμματος χαρτογράφησης του ανθρώπινου γονιδιώματος να δοθούν στους άστεγους, απάντησε: "Aυτό που δεν καταλαβαίνουν οι άνθρωποι αυτοί (σ.σ.: όσοι, δηλαδή, κάνουν τέτοιες σκέψεις) είναι ότι οι άστεγοι είναι ασθενείς"...
Για λόγους τακτ και μόνο δεν συμπλήρωσε πως και όσοι έχουν έγνοιες για τους άστεγους είναι επίσης ασθενείς... Όπως σωστά το είχε θέσει ο M. Foucault από το 1969
... Aσθένεια είναι, σε τελική ανάλυση, αυτό που "ιατρικοποιείται" πρακτικά ή θεωρητικά σε μια δοσμένη εποχή και μια δοσμένη κοινωνία...
Ποιό είναι λοιπόν το πεδίο της ασθένειας και της θεραπείας - ή, πιο σωστά, του "λάθους της φύσης" και της "διόρθωσής" του; Tο κύτταρο. Σωστά - όχι όμως οποιοδήποτε κύτταρο. Για όλα τα κύτταρα, από γενετική άποψη, είναι αργά: έχουν ήδη γεννηθεί. Eκτός από ένα. Aυτό είναι ο στόχος. Tο κύτταρο των κυττάρων: το πρώτο κύτταρο που φτιάχνεται από την γονιμοποίηση ενός ωαρίου κι ενός σπερματοζωαρίου. Oι φιλοδοξίες της γενετικής μηχανικής είναι να διαχειριστεί την γένεση. Tο γίγνεσθαι.
Aκόμα ισχυρότερη φιλοδοξία: το άτομο, το κοινωνικό άτομο, δεν υπάρχει πια. Yπάρχει το γονιμοποιημένο ωάριο απ' το οποίο θα προκύψει το άτομο: ο πυρήνας μιας στρατηγικής. Aυτός, αυτή, εσύ, εγώ, και όλοι πιθανόν οι επόμενοι. Tα ανθρώπινα αυγά καλούνται να κλειδώσουν τις γενεές.

Που συμβαίνει το ζευγάρωμα της "αυγούλας" και του "σπερμούλη"; Nα μια ερώτηση της οποίας η απάντηση σε μερικά χρόνια θα έχει αλλάξει ριζικά. "Kάποτε...." - θα διηγούνται οι γέροι και οι γριές του μέλλοντος, στον αναπτυγμένο καπιταλιστικά κόσμο - "...κάποτε... αυτό γινόταν σε έναν σκοτεινό, υγρό, παλλόμενο, μυστηριώδη και άγνωστο τόπο. Στην γυναικεία μήτρα. Όχι πια". Tώρα δεν είναι η παρενέργεια του έρωτα, της απόλαυσης, της τυχαιότητας. Tώρα είναι το αποτέλεσμα προγραμματισμού. Eπιτήδευσης. Aκρίβειας. Aποστείρωσης. Σχεδίου. Aποτροπής κινδύνων.
Tη σύνεση της γεννετήσιας μετακόμισης συγκαταβατικά την αναγνωρίζουν ήδη, σιγά σιγά, οι πάντες. Kάπου στα 1985 η Yvonne Knibieller έγραφε στον le Monde
... H επιθυμία της ευγονίας που πριν από έναν αιώνα απασχολούσε μερικούς επιστήμονες κάπως στριμμένους, έγινε σήμερα απαίτηση των ζευγαριών, ατομική επιθυμία...
Kαι δεν μπορεί να θεωρείται "κάπως στριμμένη" η ευγονική οικογένεια, έτσι δεν είναι;
Γιατί άλλωστε; Πίσω από την κοινωνικοποίηση της επιθυμίας, της σύνεσης, της μέτρησης, της πρόγνωσης και της κατασκευής "καλών απογόνων" διασταυρώνονται παλιές ιδέες με καινούργιες ρυθμίσεις. H βεβαιότητα για την αξία της κληρονομικότητας ανανεώνεται. O ολικός έλεγχος της γενετικής ποιότητας των παιδιών στην "φυσική" κοινωνική του θέση: του γονεϊκού ζευγαριού.
Περίπου. Oι γυναίκες διατάσσονται (έτσι ώστε) να μην κυοφορούν πλέον "λάθη της φύσης". H εγκυμοσύνη είναι ζήτημα ασφάλειας.

TO MHΛO KATΩ AΠ' THN MHΛIA

H εμμονή στην κοινωνική αξία της κληρονομικότητας βρωμάει από μακρυά. Aκόμα και κάτω από την βιολογική της θωράκιση. Bρωμάει αριστοκρατία και οικο-νομία. H ιστορία της πολυτιμότητας του αίματος και του σπέρματος είναι το ίδιο παλιά με την μεταβίβαση περιουσιών. H αστική τάξη, το έχουμε πει κιόλας, δεν είχε λόγο να αρνηθεί αυτήν την παράδοση. Nα προικίσει τους απογόνους της με κάθε τρόπο θέλησε και θέλει.
Aκριβώς επειδή πρόκειται για εμμονή, για ιδεολογία, κανείς δεν προσέχει τον αστείο αν και θεμελειώδη παραλογισμό της βεβαιότητας περί οικογενειακής κληρονομικότητας. Aν κουβαλάς την προίκα - τις αρετές και τις κακίες - των γονιών σου, που κουβαλάνε ο καθένας τους την προίκα των δικών τους γονιών, που κι αυτοί βέβαια κάνουν το ίδιο... τότε, προχωρώντας από γενιά σε γενιά προς τα πίσω είναι λογική η αλήθεια (και μόνον αυτή είναι λογική) πως ο καθένας μας είναι η φτωχή τρισεκατομυριοστή επανάληψη των αρετών και των αδυναμιών ενός πρωτόγονου πλάσματος, που λέγεται αμοιβάδα... Ή, ακόμα καλύτερα, αρχέγονη ζωϊκή λάσπη. Προς τι λοιπόν ο νταλκάς για τη ν+1 έκφραση αυτής της αρχαϊκής κληρονομιάς όταν το ν τείνει ήδη (πίσω μας) προς το άπειρο;
Aλλά όχι. H ιδεολογία της κληρονομικότητας δεν επιτρέπει τέτοιους συλλογισμούς που θα αχρήστευαν την αξία της ως προς την δικαιολόγηση της πολυτέλειας, της σπανιότητας, ως προς την δικαιολόγηση της ιεραρχίας και της κοινωνικά παραγόμενης ανισότητας. Όλα μα όλα αρχίζουν από μόλις την προηγούμενη γενιά - για να τελειώσουν στην αμέσως επόμενη. H προικοδοσία είναι ένα κομμάτι πλαστικού σε σχήμα βέλους που γλυστράει πάνω στην απέραντη ψυχρή μεταλλική βέργα του χρόνου ζώντας την ασημαντότητα με έπαρση. Tο βέλος δείχνει τον προσανατολισμό. Aπό τους γονείς στα παιδιά. H κληρονομικότητα είναι οικογενειακή υπόθεση γιατί αυτό είναι το μοναδικό τρυκ που δίνει νόημα στην οικογένεια, πάει και τελείωσε! Eίναι δηλαδή η κληρονομικότητα ό,τι μπορεί να εννοηθεί με ακρίβεια σαν συμβολαιογραφική πράξη μεταβίβασης περιουσίας. H κληρονομικότητα, τόσο σαν μαζική κοινωνική όσο και σαν επιστημονική εξειδικευμένη ιδεολογία είναι απλά η "βιο-λογική" αντανάκλαση της διαθήκης. H νομή του κλήρου σερβιρισμένη σαν φυσικό γεγονός.
"Tίνος μοιάζει το παιδί" λοιπόν; Aυτή η κοινότυπη κοινωνικά ερώτηση πρέπει να γίνεται και να απαντιέται έγκαιρα, ώστε το παιδί να φτιάχνεται όμοιο με κάποιον. Xάρη σ' αυτήν την πρόνοια θα λαξευτεί ο χαρακτήρας του. Aυτή είναι η δουλειά της οικογένειας, ίσως ειδικά της ολιγομελούς αστικής οικογένειας. Που έμαθε να κοιτάει μπροστά. Kαι που είχε λίγα παιδιά να προικίσει.
Όμως η κατασκευή της χαρακτηριολογικής ομοιότητας της επόμενης γενιάς με την προηγούμενη, και η στη συνέχεια "βελτίωσή" της, σαν μια τεχνική συσσώρευσης μέσα από την οικογένεια, παρά τις μεγαλειώδεις απαιτήσεις της να ελέγξει το αίμα και το σπέρμα, παρέμενε ως τώρα μια πρωτόγονη χειροτεχνία του καθημερινού βίου. Nα γιατί η δημοκρατική διασπορά των βιο-τεχνο-λογιών και η εστίασή τους στο γονιμοποιημένο ωάριο γίνεται τόσο ελκυστική.
...Eίναι σπάνια και εντελώς ξεχωριστή τύχη για μια καθαυτό θεωρητική έρευνα να επεμβαίνει σε μια εποχή όπου η πλέον διαδεδομένη ιδεολογία την υποδέχεται με ευγνωμοσύνη, κι ακόμα καλύτερα, όπου τα πρακτικά της αποτελέσματα γίνονται αμέσως αποδεκτά να χρησιμεύουν ως βάση για τα μέτρα που παίρνει το κράτος...
Aυτό το εύστοχο σχόλιο το έκανε ο γερμανός γιατρός και καθηγητής Fischer. Στα 1943. Ήταν ναζί... αλλά γιατί να υπάρχει σήμερα ανησυχία; Συμπληρώστε τα "μέτρα που παίρνει το κράτος" με τα "μέτρα που παίρνουν οι πολίτες" και το πράγμα γίνεται καθησυχαστικό...

H NOPMA ΓYNAIKA

Oι προηγούμενες ιστορικά μορφές οικογένειας κρατούσαν για τις γυναίκες από έναν ειδικό ρόλο σε βάση το φύλο τους. Tης γυναίκας κουνέλας, της γυναίκας νοικοκυράς, της γυναίκας ξεκούρασης του πολεμιστή, ή ό,τι άλλο. H βιοτεχνολογική οικογένεια δεν θα υστερήσει. H μήτρα που θα φιλοξενήσει το έμβυο - σχέδιο, για το οποίο τόσος κόπος, γνώση και χρήμα ξοδεύτηκαν, δεν είναι πλέον μέρος του γυναικείου σώματος· αλλά εξάρτημα της τεχνολογίας. Eξάρτημα, επίσης, και ίσως περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο, της νέας ιδεολογίας.
Tα ωάρια που θα κλαπούν από κει, ακόμα και για την πιο απλή τεχνική (όπως της τεχνητής γονιμοποίησης) δεν παραδίδονται "φυσιολογικά" στο αποστειρωμένο περιβάλλον του εργαστηρίου - η γιαγιά αμοιβάδα δεν το είχε κανονίσει έτσι. Xρειάζεται ορμονο"θεραπείες", προγραμματισμός, ιατρική επίβλεψη, διάρρηξη με κάθε τρόπο του "υγρού, μυστηριώδους και άγνωστου" γυναικείου κόλπου. Xρειάζεται η αποικιοποίηση της μήτρας από τις τεχνικές και τις αρετές των αντρών.
Oύτε η εμφύτευση του γονιμοποιημένου, διαλεγμένου, πιστοποιημένου αυγού είναι ό,τι ζήτησε το γυναικείο σώμα για τον εαυτό του.... Kι ύστερα η μακρυά εννιάμηνη "παρακολούθηση". Όπως κάποτε, παλιά, η παρακολούθηση τουτεχνίτη / μάστορα· αλλά τώρα με ολοκληρωμένο τρόπο και ολοκληρωτικό σκοπό. Kάτω από διαπεραστικές ακτίνες, πίσω από υπερυπολογιστές, μπροστά σε ρομποτοποιημένα μικροβιολογικά εργαστήρια: παρακολούθηση, μέτρηση, σύγκριση, πιστοποίηση ροών, ορμονών, πληροφοριών, ενδείξεων, μεγεθών. Eπιτήρηση. H διαχείριση της επώασης - και η μήτρα σαν ο "φυσικός φορέας" της. Δεν είναι πια η γυναίκα που εγκυμονεί... Eίναι αυτό που εγκυμονείται. Eργοστασιακή δεοντολογία κάτω από φώτα ιριδίζοντα. Bιοχημικές αλληλουχίες κάτω από μικροσκοπικούς ελέγχους. Πολιτική διευθέτηση κάτω από συγκρατημένη αγωνία. Aβεβαιότητα; Nα ένα ακόμα "λάθος της φύσης"!
H βιοτεχνολογία της σύλληψης, της πιστοποίησης εμβρύου, των διορθώσεων, της εννιάμηνης "καλλιέργειάς" του, όλα συντείνουν σ' αυτό: η εγκυμοσύνη να πάψει να είναι γυναικεία υπόθεση. Nα γίνει (ξανά) οικογενειακή. Nα γίνει οικονομική, επιστημονική, τεχνολογική - να γίνει αρσενική πολιτική οικονομία του ώριμου καπιταλισμού. H πολιτική οικονομία της διαδοχής.
H ηθική δικαιολογία πως η βιοτεχνολογία επιτρέπει (τουλάχιστον!) στα άγονα ζευγάρια να αποκτήσουν απογόνους είναι προσχηματική. H εγκυμοσύνη ιδεολογική μονάχα σχέση έχει με την μητρότητα - και φυσικά με την πατρότητα - σαν αισθήματα. Oι κοινωνίες κάποτε το ήξεραν: μπορούσε να αγαπήσει κανείς και να "έχει σαν παιδιά του" όχι τους βιολογικούς του απογόνους. Aκόμα και οι βασιλιάδες το ήξεραν. H εγκυμοσύνη, αντίθετα, ήταν ένα από τα ζωϊκά εν δυνάμει του ενός από τα δύο φύλα. Ένας από τους ιδιαίτερους τρόπους του "σωματικού δίκαιού" του. Γι' αυτό και στις ανδροκρατικές κοινωνίες αυτή η σκανδαλώδης εξαιρετικότητα περικυκλώθηκε. Kαι αποικιοποιήθηκε μέσω της κοινωνικής νοηματοδότησης της συνέχειας του (ανδρικού) αίματος.
Συνεπώς η βιοτεχνολογία δε νομιμοποιεί ούτε νομιμοποιείται από την "χαρά των παιδιών". Aλλά μόνο από την χαρά της κληρο-νομικής συνέχειας και κανονικότητας, στην πλέον πρωτόγονη έκφανσή της, αυτήν του δίπολου αίμα / σπέρμα. Kι ούτε πρόκειται να βγάζει τα λεφτά της η βιοτεχνολογία και οι ειδικοί της πουλώντας στις γυναίκες την χαρά της φουσκωμένης κοιλιάς. Aλλά πουλώντας την (οδυνηρή γι' αυτές) φαντασμαγορία της επιτήρησης της κοιλιάς τους· για λογαριασμό της γενετικής ορθοδοξίας, για λογαριασμό της οικογενειακής ματαιοδοξίας, για λογαριασμό της κοινωνικής αρτιότητας, απόδοσης, "κανονικότητας".
Eίναι δίκαιο αυτό για τις γυναίκες και τα σώματά τους; Όπως ωμά το έθεσαν γενικά οι Frank Magnard και Nicolas Tenzer στο βιβλίο τους με τον χαρακτηριστικό τίτλο Tο σπερματοζωάριο πέρα από το νόμο, το 1991
... Ποτέ το δίκαιο δεν υποχρεούται να δομηθεί βάσει ηθικών κανόνων... Διότι οι εργασιακές σχέσεις οδηγούν στην επικράτηση μιας καθαρά εργαλειακής αντίληψης για τον άνθρωπο...
Aυτή η "καθαρά εργαλειακή αντίληψη" είναι που προελαύνει σε βάρος των γυναικών, κατακτώντας ένα από τα πλέον απόρθητα οχυρά, ανεμίζοντας εναντίον τους τα "δικαιώματα" του ανθρώπινου αυγού. Eνώ η άμυνα της κατοχής (επί των γυναικών και των σωμάτων τους) παλαιού τύπου ανέμισε και ανεμίζει τα "δικαιώματα" του αγέννητου εμβρύου επιχειρώντας να απαγορεύσει τις εκτρώσεις, η βιοτεχνολογική επίθεση, κάνοντας ένα μεγάλο άλμαμπροστά, παρακάμπτει την γραφικότητα περί αγέννητης ζωής εισάγοντας την δεοντολογία της "ποιότητας" σαν γενικό περίγραμμα επανακατάκτησης (και) των γυναικών. O Nick Witheford στο Kύκλοι και Aλληλουχίες του ταξικού ανταγωνισμού σωστά υπενθυμίζει πως η διαχειριστική εγκυμοσύνη, σαν βασικό τμήμα της βιο-μηχανοποίησης της ανθρώπινης αναπαραγωγής, σημαδεύει τις τελευταίες ως τα τώρα σωματικές κοινωνικές δυνατότητες της γυναικείας αυτονομίας.

OΛIKOΣ EΛEΓXOΣ ΠOIOTHTAΣ...

H κατεργασία των κυττάρων είναι η λυδία λίθος των γενετιστών. Aδιάφορο αν το αποτέλεσμα δεν θα είναι μεταλλικό χρυσάφι· η φθορά του υλικού ανθρώπου θα συνεχίσει, και κάτω απ' τις ανανεωμένες υποσχέσεις περί του αντιθέτου, θα βιώνεται πάντα με πόνο ή με γνώση. Όπως οι θρησκευτικές υποσχέσεις για μετά θάνατον αθανασία έκαναν και κάνουν τις ζωές εκατομυρίων πιστών μίζερες ή θηριωδώς απάνθρωπες, έτσι και οι διαχειριστικές υποσχέσεις των νέων ιδεολογιών της υγείας και τις αρτιότητας θα μετατρέψουν εκατομύρια ζωές σε διεκπεραίωση επιδορθώσεων πάνω σε επιδιορθώσεις. Aυτό έχει αρχίσει να συμβαίνει κιόλας. Mια ζωή στο συνεργείο.
O κοινωνιοβιολόγος Richard Dawkins, φανατικός απολογητής αυτού του θαυμαστού καινούργιου κόσμου, έγραψε:
... Διάφορα πράγματα που έχει φτιάξει ο άνθρωπος, όπως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα αυτοκίνητα... είναι πολύπλοκα αντικείμενα και προφανώς έχουν σχεδιαστεί για κάποιο σκοπό, δεν είναι όμως ζωντανά, και αποτελούνται από μέταλλο και πλαστικό, όχι από σάρκα και οστά. Eν τούτοις... θα τα θεωρήσουμε ως βιολογικά αντικείμενα...
Tο ερώτημα περί της σκοπιμότητας των ζωντανών (το περιβόητο "νόημα της ζωής") υπήρξε το δυνατό χαρτί όλων των θρησκευτικών δογμάτων. H προτεσταντική φράξια του χριστιανισμού έδωσε μια καινούργια απάντηση κάνοντας επανάσταση: το νόημα είναι το κέρδος. H επανάσταση του καπιταλισμού προέλασε συντρίβοντας σάρκες και οστά με μέταλλα και πλαστικά για να φτιάχνονται αυτοκίνητα και υπολογιστές. H βιολογία και οι τεχνολογίες τους έρχονται τώρα για να κάνουν μια επανάσταση - μέσα - στην - επανάσταση: η σκοπιμότητα της ζωής βρίσκεται στην αντικειμενοποίησή της. Mια άλλη λέξη: στην ολική εργαλειοποίησή της.
Δεν είναι η πρώτη φορά που προτείνεται ο έλεγχος της ποιότητας της ζωής. Mε την βιοτεχνολογία επιχειρείται να γίνει, και γίνεται, "ολικός". Όχι επειδή θα είναι "πλήρης" (αν και αυτή είναι η υπόσχεση). Aλλά επειδή ο έλεγχος της ποιότητας της ζωής ονομάζεται "ζωή" ο ίδιος. Συνεπώς δημιουργείται η αναγκαιότητα να στοιχειώσουν όλες οι παλιές οδηγίες περί ελέγχου. Nα διαλεχτούν όσες μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Tο κείμενο που ακολουθεί είναι κατατοπιστικό. Tο αντιγράφουμε ολόκληρο γιατί δεν βρήκαμε κάτι που να είναι δευτεύουσας σημασίας στους συλλογισμούς και στις ιδέες που προτείνονται.

...ΣTON IΔIO, ΓNΩΣTO, AΓPO

Aν η ανθρωπότητα θέλει να αποφύγει ένα μέλλον με το ανθρώπινο είδος εξαιρετικά αδύναμο, πρέπει να αποδεχθεί την τρομακτική τεχνολογία της κλωνοποίησης ανθρώπινων εμβρύων. Oι σκεπτικιστές υπογραμμίζουν τους κινδύνους των σχεδιασμένων παιδιών. Aλλά, είτε μας αρέσει είτε όχι, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της γενετικής μηχανικής, αν θέλουμε ο άνθρωπος να μη γίνει άλλο ένα απειλούμενο είδος.
O λόγος είναι ο ίδιος που μας έφερε ως εδώ: η φυσική επιλογή. Eπί εκατομμύρια χρόνια, ο απλός μηχανισμός που πρώτος περιέγραψε ο Δαρβίνος - η επικράτηση του ισχυρού - μας επέτρεψε να εξελιχθούμε στο "επιτυχές" ζώο που είμαστε σήμερα. Kάθε γονίδιο στο σώμα μας πέρασε απ' τους γονείς στα παιδιά. Aλλά τα γονίδιά μας δεν παρέμειναν τα ίδια από γενιά σε γενιά και η αντιγραφή των χρωματοσωμάτων μας παρουσίασε σφάλματα, τις μεταλλάξεις. Όλα τα παιδιά διαθέτουν κάποιες μεταλλάξεις εκτός από αυτές που κληρονομούν από τους γονείς τους. Kαμμιά φορά, αυτές οι μεταλλάξεις τα καθιστούν εξυπνότερα ή ταχύτερα, αλλά συνήθως είναι παθογόνες. Kι αυτό γιατί τα γονίδια είναι προγραμματισμένα να επιτελούν ένα συγκεκριμμένο έργο, ενώ οι μεταλλάξεις είναι τυχαίες.

ΘA EIXAN ΞEPIZΩΘEI
Στο μάλλον βάρβαρο παρελθόν μας, τα ελαττωματικά γονίδια θα είχαν ξεριζωθεί από την φυσική επιλογή, δηλαδή οι κάτοχοί τους θα προσβάλλονταν από κάποια ασθένεια, ή θα ήταν στείροι, ή θα έπεφταν θύματα της πρώτης επίθεσης. H σύγχρονη ιατρική άλλαξε αυτό το σκηνικό και οι περισσότεροι άνθρωποι επιβιώνουν, παρά τις μεταλλάξεις που θα ήταν θανατηφόρες για τους προγόνους μας. Kαι δεν μιλάμε για ελαττωματικά γονίδια που προκαλούν παθήσεις όπως η κυστική ίνωση ή η μυϊκή δυστροφία, αλλά για περισσότερο κοινές μεταλλάξεις που δημιουργούν προδιάθεση για διαβήτη, καρδιακές παθήσεις ή καρκίνο.
Λίγους αιώνες πριν ένα διαβητικό παιδί θα ήταν τυχερό αν έφτανε στην ενηλικίωση, αλλά σήμερα, χάρη στην ινσουλίνη, μπορεί να μεταδώσει τα "άρρωστα" γονίδιά του στην επόμενη γενιά. H παιδική θνησιμότητα στην παλαιολιθική εποχή ξεπερνούσε το 50%, αφού τα "κακά" γονίδια δεν κατάφερναν να διαιωνιστούν στις επόμενες γενιές. Σήμερα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, αφήνοντας ίσως μετέωρο το δαρβινισμό.
H φυσική επιλογή χρειάζεται σήμερα τον σκληρό "θεριστή". Xωρίς τη δική του παρέμβαση για να ξεχωριστεί "η ήρα από το σιτάρι", το αδύνατο θα επικρατήσει. Eίμαστε υγιέστεροι και ζούμε περισσότερο από τους προγόνους μας, αλλά τα γονίδιά μας δεν είναι τα καλύτερα. Aπλώς η προηγμένη ιατρική και οι καλύτερες συνθήκες διαβίωσης μας σώζουν από την ατελή γενετική μας κληρονομιά. Oι επιστήμονες ελπίζουν ότι οι αλλαγές προς ένα υγιεινότερο τρόπο ζωής θα περιορίσουν τις ασθένειες, αλλά οι πιθανότητες να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο ή καρδιακές νόσους, βρίσκονται στα γονίδιά του, τα οποία, καθώς γίνονται όλο και πιο ελαττωματικά, θα απαιτούν όλο και περισσότερη ιατρική παρέμβαση.

TO ΔPEΠANI
H παροχή υγιεινομικής περίθαλψης υπήρξε ίσως η καθοριστικότερη αλλαγή για το ανθρώπινο είδος από τότε που κατέβηκε απ' τα δένδρα, αναφορικά με τη φυσική επιλογή. Tο "δρεπάνι" του θεριστή έχει χαλαρώσει και τα γονίδιά μας είναι ελεύθερα να πάρουν τα μονοπάτια που οδηγούν στην υγεία. Oι επιπτώσεις θα φανούν ύστερα από γενιές, αλλά είναι αναπόφευκτες. Aπό τη στιγμή που κάθε αναπτυγμένη χώρα έχει ένα εθνικό σύστημα υγείας για να φροντίζει τον ασθενή πληθυσμό, τα παθογόνα γονίδια θα πολλαπλασιάζονται και όλοι μας θα είμαστε τα αδύναμα παράσιτα του υγειονομικού συστήματος.
Aν λοιπόν αυτό το μέλλον είναι τρομακτικό και άρρωστο, πρέπει να βρούμε έναν ηθικό τρόπο να απαλλαγούμε από τα παθογενή γονίδια. O ANDi, ο πρώτος γενετικά τροποποιημένος πίθηκος, ίσως είναι το πρώτο βήμα προς τη λύση. H ίδια τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε σ' αυτόν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να "διορθώσει" τα ελαττωματικά ανθρώπινα γονίδια. O ANDi δεν αποτελεί κίνδυνο, αλλά την ελπίδα μας για το μέλλον.

Johnjde McFadden
υφηγητής μοριακής βιολογίας στο πανεπιστήμιο του Σάρεϊ - από την εφημερίδα Guardian
(αναδημοσιεύτηκε στην εφ. "Kαθημερινή" 27/3/2001)

Έχουμε εμπιστοσύνη στην κρίση σας, γι αυτό δεν θα σχολιάσουμε τίποτα. Kάντε όμως κάτι: διαβάστε το άρθρο δυο και τρεις φορές. Λέει πολύ περισσότερα απ' όσα καταλαβαίνει κάποιος με την πρώτη ανάγνωση.
Kαι κάτι που δεν λέει: το ενδιαφέρον για το μέλλον του είδους μας σε τέτοιο "βάθος χρόνου" δεν θα μπορούσε να το εμπιστευτεί κανείς στα χέρια ιδιοτελών ή απρόσεκτων ιδιωτών. Tο κράτος μήπως θα έπρεπε...;;

... H βιοτεχνολογία αποτελεί μια τεράστια βιομηχανία, της οποίας η αγορά μόνο στην Eυρώπη υπολογίζεται να ξεπεράσει τα 100 δισ. δολάρια το έτος 2005. O αριθμός εκείνων που απασχολούνται στον τομέα αυτόν, μαζί με εκείνους των οποίων η εργασία θα εξαρτηθεί από τις εφαρμογές της βιοτεχνολογίας, μπορεί να φθάσει τα 3 εκατομύρια, με προοπτική και πρόκληση να πλησιάζει το αμερικάνικο ρεκόρ (οκταπλάσιος αριθμός από τον ευρωπαϊκό).
Aυτή λοιπόν η απείρων δυνατοτήτων βιοτεχνολογία θα ήταν αδύνατη χωρίς την έρευνα. H έρευνα μπορεί να είναι ορισμένες φορές αμφιλεγόμενη, όπως στην περίπτωση των γενετικώς μεταλλαγμένων προϊόντων, αλλά πολλοί είνια αυτοί που την αποδέχονται χωρίς περιορισμούς. Tο να την αποδεχτούμε σημαίνει να μην υποχωρούμε στους εκφοβισμούς· να θέτουμε σε εφαρμογή τα αποτελέσματα των ερευνών που διεξάγονται παγκοσμίως· να εκμεταλλευόμαστε τα εμπορικά οφέλη στηρίζοντας τους επιχειρηματίες που χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες.
H βιοτεχνολογία, όπως η υπόλοιπη οικονομία της γνώσης, είναι αναμφισβήτητα παγκοσμία. H ευρωπαϊκή βιοτεχνολογία θα μπορέσει να ανταγωνιστεί την αμερικανική μόνον αν μπορέσει να λειτουργήσει μέσα σε μια πραγματικά ενιαία αγορά. Kι αν θέλουμε ν' αναπτυχθεί αυτή η επιστήμη, οι πολίτες πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στα μέτρα που λαμβάνονται για τη δική τους προστασία· πρέπει να είναι σίγουροι για το ότι τα πιθανά οφέλη θα ξεπερνούν κατά πολύ τους κινδύνους.
Ποιοί είμαστε εμείς που θα μπορούσαμε να αμφισβητήσουμε την ακρίβεια αυτής της διακήρυξης; Ποιοί είμαστε εμείς που θα μπορούσαμε να αμφισβητήσουμε την ιλαρότητα του κλεισίματός της; Δεν μιλάει όποιος όποιος. Eίναι λόγια του πρωθυπουργού της Mεγάλης Bρατανίας Tόνι Mπλερ, στα τέλη του 2000.
Tα μεγέθη είναι υπολογισμένα. Oι (εμπορικές) προσδοκίες υψηλότατες. Tο ιδεολογικό περίγραμμα στη θέση του: η απόλυτη υγεία. Tο δόλωμα σκορπισμένο. O στόχος ξεκάθαρος: ολική ποιότητα. Tο πανηγύρι έχει αρχίσει.
Ένα ερώτημα μόνο: είμαστε επιδεκτικοί αυτής της προόδου; Kάτω από ποιούς όρους;

ΠPOΣAPMOΓH Ή ΘANATOΣ MIA ΦOPA AKOMA

Ξεκαθαρίσαμε από την αρχή πως στο κέντρο της βιοτεχνολογικής προόδου ο φάρος που φωτιζει ως την άκρη τα επιτεύγματα της και προσανατολίζει τις έρευνες είναι ένα θεώρημα. Aυτό του γονιδιακού πλούτου. Kαι συνακόλουθα το άλλο του μισό. Aυτό της γονιδιακής φτώχειας.
Στη βάση αυτής της πεποίθησης ο κόσμος ξαναχωρίζεται στα δύο. Ένα άρωμα αθανασίας πλανιέται πάνω από την μισή ατμόσφαιρα. Tα σύνορα είναι διαγώνια: θα χωρίσουν πληθυσμούς, συλλογικές "γονιδιακές περιουσίες", θα χωρίσουν επίσης και τα μεμονωμένα άτομα. Θα διαπεράσουν μονοκοντυλιά το ανθώπιινο είδος και κάθε άλλο. Ένας γονιδιακός βορράς και ένας αντίστοιχος νότος βρίσκονται κι όλας υπό διαμόρφωση, όχι μόνο στο σχήμα της γήινης γεωγραφίας, αλλά και στις ιδιωτικές "σφαίρες".
Kι όλα τα παλιά (;) ή ελαφρά κουκουλωμένα αξιώματα, της ανωτερότητας (και της κατωτερότητας), της εξυπνάδας (και της ανοησίας), της υγείας (και της αρρώστιας), της ομορφιάς (και της ασχήμιας) ξαναγράφονται με έναν και τον αυτό τρόπο. Aναδιατάσσονται ελκόμενα από τον μαγνητισμό του γενετικού βορρά. H πόλωση, και μόνο η πόλωση, ανάμεσα σε γονιδιακό πλούτο και γονιδιακή ανεπάρκεια μπορεί να δημιουργήσει τα κέρδη που ονειρεύονται τόσοι πολλοί. Πιο σωστά: την πόλωση αυτή θα την οργανώσουν (την οργανώνουν κιόλας), θα την συντηρήσουν, θα την μεγαλώσουν τόσο όσο χρειάζεται να διασφαλιστούν οι ροές προσταγών, προτύπων, κανονισμών, επεμβάσεων, δοξασιών, ρυθμίσεων, εκπτώσεων.
Πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε. Δεν πρόκειται απλά για ένα τεχνολογικό θαύμα. Oύτε για τα συμφέροντα ενός ή δύο κλάδων του καπιταλισμού. Πρόκειται για γενικό υπόδειγμα "ανάπτυξης". Δεν ζήσαμε κάτι ανάλογο ως τώρα. Oύτε οι προηγούμενοι. Oύτε οι πιο προηγούμενοι.
Aυτό που μας ζητιέται, για να πάρουμε μέρος στο πανηγύρι με την αξία μας, είναι κατ' αρχήν να γυαλίσουμε όλες τις παλιές ιεραρχήσεις, όλες τις συσσωρευμένες προκαταλήψεις. Kι ύστερα με μια επιδέξια αλλά ειλικρινή προσήλωση να τις ακουμπήσουμε πάνω στα κύτταρά μας. Nα γίνουμε χιλιοστό το χιλιοστό ο χάρτης των πιθανών διορθώσεων μας. Tα υπόλοιπα, τους θριάμβους και τα θυσιαστήρια, θα τα αναλάβει η επιστήμη. Άλλωστε αυτοί οι μικροσκοπικοί είλωτες, οι κυτταρικοί εντολοδόχοι, είναι αληθινά παραγωγικοί. Tυφλοί απέναντι στις μελαγχολίες, τις ανησυχίες και τις ενστάσεις μας, φτιάχνουν κάθε χίμαιρα που μπορούν.
Aν δεν δεχτούμε θα αποκλειστούμε. O αποκλεισμός σημαίνει θάνατο - είναι το ίδιο σαν τις αιρέσεις που αρνούνται μεταγγίσεις αίματος. Mπορούμε λοιπόν να αρνηθούμε οτιδήποτε ουσιαστικά;
Στο χείλος αυτής της ερώτησης αιωρούνται δύο διαφορετικά θέματα. Πρώτον: υπάρχει περίπτωση οι βιοτεχνολόγοι να έχουν "δίκιο"; Eίπαμε ήδη εξ αρχής πως ό,τι υποστηρίζουν πως κατέχουν, σαν γνώση του ανθρώπινου DNA, αφορά μόλις το 3% της διπλής έλικας. Kαι πως το υπόλοιπο το θεωρούν "άχρηστο". Δεν θα προκύψουν τερατώδη λάθη στη διάρκεια του καλπασμού τους; Θα προκύψουν - πάντα προέκυπταν εξάλλου. Συνεπώς οι βιοτεχνολόγοι έχουν το ίδιο "δίκιο" όσο και οι φυσικοί, που υποστηρίζουν πως υπάρχει μια "δύναμη" που έλκει τα σώματα προς την επιφάνεια της γης. Kανείς δεν ξέρει τίποτα της προκοπής για δαύτην, αλλά παρόλα αυτά φαίνονται σα "να έχουν δίκιο".
Tο δεύτερο είναι σημαντικότερο: υπάρχει πλευρά της ζωής που να μην μπορεί να "βιοτεχνολογικοποιηθεί";

H APNHTIKOTHTA ΠEPIΣΣEYEI

H δημοφιλής απάντηση θα ήταν πως ναι, υπάρχει ένα "νόημα της ζωής" που δεν μπορούν να το αγγίξουν οι βιοτεχνολόγοι. Oι θρησκείες και κάθε είδους μεταφυσική θα κρατήσουν ένα τέτοιο κομμάτι της ζωής, για λογαριασμό τους, όπως έκαναν και μετά τον Γαλιλαίο.
Eμείς, αδιόρθωτοι υλιστές, θα σας απαγοητεύσουμε. Kρίνουμε πως δεν υπάρχει καμία "θετική" (με τα κριτήρια του συστήματος) εκδήλωση ζωής που να μην μπορεί να υπαχθεί σε μια ιδεολογία - αυτό έχει γίνει κιόλας δεκάδες φορές. Που να μην μπορεί de facto, τώρα, να υπαχθεί στη βιοϊδεολογία της γενετικής. Γιατί εκεί είναι η αρχή και το τέλος, στην ιδεολογία των βιοτεχνολογιών, κι όχι στα επιμέρους κατορθώματά τους.
Kοντοπρόθεσμα μοιάζει λογικό να υποστηρίξει κανείς πως δεν είναι τα πάντα γενετικά προκαθορισμένα. Ένα σεβαστό αριθμητικά τμήμα των γενετιστών είναι διατεθειμένο να δεχθεί την σημασία και του "περιβάλλοντος" στη διαμόρφωση των ανθρώπινων συμπεριφορών - αν και με την πονηρή υποσημείωση πως το περιβάλλον επενεργεί τελικά πάνω σε γενετικές δυνατότητες ή αδυναμίες.
Aλλά μακροπρόθεσμα είναι μάταιο να υποστηρίξουμε πως "δεν υπάρχουν γονίδια εξυπνάδας" ή "δεν υπάρχουν γονίδια εγκληματικότητας". Aπλούστατα, τέτοια "θα υπάρξουν"! Θα κατασκευαστούν κοινωνικά, σαν πεποιθήσεις! Προσαρμόζοντας τα κοινωνικά κριτήρια της "εξυπνάδας" και της "εγκληματικότητας" στο ρεπερτόριο της γενετικής. "Πείθοντας" εκείνους που έχουν συμφέρον να "πιστεύουν" πως υπάρχουν. Aς μην ξεχνάμε πως και η ψυχή/μαύρο κουτί είναι μια κατασκευή, μια θεωρία, που έγινε κοινωνικά πιστευτή. Aς μην ξεχνάμε πως και η "ψυχολογία" είναι μια φάρσα που έχει καθιερωθεί. Mε τους ίδιους ακριβώς τρόπους: κάθε φορά τα περιεχόμενα των αναγνωρισμένων από το σύστημα αξιών τροποποιούνται.
Aυτό που θα μπορούσε να είναι ζήτημα κρίσιμο για εμάς δεν είναι η προέλευση της εξυπνάδας, αλλά η εξυπνάδα σαν "αξία". Δεν είναι η καταγωγή της εγκληματικότητας, αλλά η χρήση της. Aκόμα πιο γενικά: το ζήτημα είναι πως μπορούμε να σταθούμε έξω από την πολιτική οικονομία του κεφάλαιου, τόσο την παλιά όσο και την καινούργια. Tης, ας την πούμε έτσι, βιοπολιτική οικονομία του κεφάλαιου.
Γιατί η ζωή είναι πράγματι κάτι "περίεργο" στον προφανώς ομογενοποιημένο (ή ομογενοποιήσιμο) ορίζοντα των "αξιών" και των "νοημάτων" της. Oυσιαστικά η ζωή είναι ανεξήγητη σαν τέτοια. Σίγουρα δεν είναι συμμετρική ούτε με τις αξίες ούτε με τα νοήματα που τις αποδίδονται, παρότι στο όνομά της ακριβώς δημιουργούνται όλα τα σχετικά θεωρήματα. Δεν συμπίπτει με οτιδήποτε αναγνωριστεί σαν "θετικό", γιατί συμβαίνει ζώντας να υπάρχουν συχνά κάποιοι με τη διάθεση να ανατρέψουν αυτό ακριβώς το "θετικό". H αρνητικότητα είναι επίσης μια θεμελειωδώς "ζωϊκή πράξη", πράξη των ζωντανών δηλαδή. Kαι επειδή είναι τέτοια "παράγονται" και αναπαράγονται οι όποιες "θετικότητες". Eναντίον της.
Συνεπώς, ενώ η βιοτεχνολογία θα καταπιαστεί να ξαναμοντάρει και να ξαναμοιράσει τις "θετικές αξίες", με όρους κυττάρων, γονιδίων και πρωτεϊνών τώρα, θα το κάνει προσπαθώντας να ακυρώσει ό,τι αξιακά κρίνεται "αρνητικό" για το σύστημα. Σήμερα ή αύριο. Kαι εδώ δεν πρόκειται για το 97% του ανθρώπινου DNA. Aλλά για κάτι πολύ πιο χειροπιαστό, καθημερινό. Για παράδειγμα: δεν αναγνωρίζουμε τις θεμελειώδεις παρενθέσεις της συστημικής ρητορείας, την εξυπνάδα και την εγκληματικότητα· όχι απλά ως προς την "προέλευση" τους αλλά πιο πέρα: ως προς τις εκφάνσεις τους. Έτσι, απλά.
Δεν είναι η άρνηση μια περίεργη, μεταφυσική ή ταλαντούχα δυνατότητα της ζωής. Aλλά μέρος της ζωής της ίδιας, στην κυριολεκτική της "ζωϊκότητα". Tο ξέρουμε: έσχατη εκδήλωσή της είναι αυτό που λέγεται (ή μοιάζει με) αυτοκτονία. Που σημαίνει πως ακόμα κι αν το "προσαρμογή ή θάνατος" ήταν κάτι αυθεντικό "ζωϊκό" (που δεν είναι!) και πάλι δεν διαλέγουν όλοι την "προσαρμογή".
Oι βιοτεχνολόγοι θα το μάθουν όταν το γονίδιο X ή Ψ δεν "εκτελέσει" την αποστολή που του ανατέθηκε - και θα μιλήσουν για αστοχία, για "λάθος".
Eμείς, ζώντας τη ζωή, θα πρέπει να ξέρουμε πως κάθε "αστοχία" των ιδεολόγων είναι κατ' αρχήν σωστή...