6 Φεβρουαρίου 2011
Guardian

Μια ιδιωτική επιχείρηση με το όνομα Αίγυπτος

της Salwa Ismail

Υπάρχουν πολλοί λόγοι, εκτός των καθαρά πολιτικών, που ο Μουμπάρακ έχει στυλώσει τα πόδια του κι έστειλε τους τραμπούκους του εναντίον των διαδηλωτών στην πλατεία Ταχρίρ. Το θέμα έχει να κάνει επίσης με τα λεφτά. Ο Μουμπάρακ και η κλίκα που τον περιβάλλει, μεταχειρίζονται εδώ και καιρό την Αίγυπτο σαν προσωπικό τους φέουδο και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της σαν λάφυρα για μεταξύ τους μοίρασμα.

Στα πλαίσια μιας σαρωτικής πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων, έχουν σφετεριστεί τις πιο προσοδοφόρες δημόσιες επιχειρήσεις και τεράστιες εκτάσεις δημόσιας γης. Μια μικρή ομάδα επιχειρηματιών ελέγχει την δημόσια περιουσία κι έχει κατακτήσει μονοπωλιακή θέση σε στρατηγικές αγορές εμπορευμάτων, όπως ο σίδηρος, ο χάλυβας, το τσιμέντο και η ξυλεία. Ενώ ο καπιταλισμός των κολλητών ανθεί, οι τοπικές βιομηχανίες που ήταν κάποτε η ραχοκοκαλιά της οικονομίας έχουν εγκαταλειφθεί στην παρακμή. Την ίδια ώρα, βιομηχανίες του ιδιωτικού τομέα με παραγωγή ιδιαίτερα καταστροφική για το περιβάλλον, όπως τα κεραμικά, τα μάρμαρα και τα λιπάσματα, έχουν επεκταθεί χωρίς κανένα έλεγχο και σε βάρος της δημόσιας υγείας.

Μια μικρή οικονομική ελίτ που ελέγχει την παραγωγή των καταναλωτικών αγαθών και τις εισαγωγές, έχει συσωρεύσει τεράστιο πλούτο. Η ελίτ αυτή περιλαμβάνει αντιπροσώπους ξένων εταιρειών με αποκλειστικά δικαιώματα στην εισαγωγή ηλεκτρονικών, ηλεκτρικών και αυτοκινήτων. Περιλαμβάνει επίσης επενδυτές σε ακίνητα, που έφτιαξαν την κατασκευαστική φούσκα με περίκλειστους οικισμούς και θέρετρα για μεγιστάνες. Πολλές από αυτές τις επενδύσεις έγιναν σε δημόσια γη που αγοράστηκε σε χαμηλές τιμές χωρίς διαφανείς διαδικασίες.

Έχει υπολογιστεί ότι περίπου χίλιες οικογένειες ελέγχουν σχεδόν το σύνολο της οικονομίας. Η πρακτική της αστικής τάξης ήταν να αυξάνει και να προστατεύει τον πλούτο της μέσω της απευθείας  ανάληψης πολιτικών θέσεων. Το [κυβερνητικό] Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα ήταν το βασικό εργαλείο για να το καταφέρει. Αυτή η συμμαχία χρήματος και πολιτικής έγινε στυγερή τα τελευταία χρόνια, όταν μια σειρά επιχειρηματιών έγιναν υπουργοί με χαρτοφυλάκια που ξεκάθαρα διαπλέκονταν με τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα.

Ο Μουμπάρακ προέδρευε μιας διαδικασίας κατά την οποία ο δημόσιος πλούτος περνούσε στα χέρια λίγων ιδιωτών, ενώ η πλειοψηφία του πληθυσμού ζει στην ανέχεια (με το 40% να βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχιας, ζώντας με λιγότερα από 2 δολάρια την μέρα), η ανεργία ανεβαίνει και οι δουλειές για τους νέους είναι ανύπαρκτες. Τους τελευταίους μήνες του 2010, οι αιγύπτιοι ζητούσαν μια αύξηση στον κατώτατο μισθό στα 240 δολάρια, αλλά η (έκπτωτη πλέον) κυβέρνηση Νατζίφ αποφάσισε με νόμο ότι λιγότερα από 100 δολάρια είναι αρκετά για βασικό εισόδημα. Κι αυτό την ώρα που οι τιμές των τροφίμων είχαν εκτοξευτεί και οι φόροι είχαν αυξηθεί κατά πολύ. Πράγματι, όπως διαμαρτυρήθηκε ένας ντόπιος οικονομολόγος, κάθε προϊόν και υπηρεσία κόστιζε πανάκριβα υπό την κυβέρνηση Νατζίφ - η οποία ήταν η κυβέρνηση των επιχειρηματιών που κατάργησε την προοδευτική φορολογία και την αντικατέστησε με έναν ενιαίο φόρο εισοδήματος.

Επιπρόσθετα, οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας ιδιωτικοποιήθηκαν με έμμεσους τρόπους, κάνοντας την υγεία και την εκπαίδευση απλησίαστες για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Πολλές φτωχές οικογένειες εγκατέλειψαν την ελπίδα να μορφωθούν τα παιδιά τους και υποχρεώθηκαν να τα στείλουν σε δουλικές εργασίες για να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα. Παράλληλα, οι επενδύσεις στις περισσότερες υπηρεσίες, όπως οι δρόμοι, η ύδρευση και η αποχέτευση, ήταν ελάχιστες. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000, η Αίγυπτος έφτασε να βλέπει διαδηλώσεις απλών ανθρώπων σε όλη την χώρα, που ζητούσαν πεζογέφυρες πάνω από δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και καθαρό νερό σε πόλεις και χωριά.

Οι δικαιολογημένες οικονομικές και κοινωνικές απαιτήσεις των ανθρώπων απορρίφθηκαν και αγνοήθηκαν και το καθεστώς δεν έκανε άλλο από το να χρησιμοποιεί την αστυνομία για να ελέγχει τον πληθυσμό. Με την εφαρμογή των νόμων έκτακτης ανάγκης, η αστυνομία έχει εκτεταμένες εξουσίες να ελέγχει και να επιτηρεί τον πληθυσμό. Τα βασανιστήρια και η κακομεταχείριση στα αστυνομικά τμήματα έγιναν ρουτίνα. Τα αστυνομικά μπλόκα και οι έλεγχοι έγιναν μέρος της καθημερινότητας των αιγυπτίων. Στα πλαίσια της γενικευμένης διαφθοράς, η αστυνομία είχε επιδοθεί σε εκβιασμούς και πρόσφερε τις υπηρεσίες της σε ιδιωτικά συμφέροντα.

Η Αίγυπτος κυβερνήθηκε σαν ιδιωτική επιχείρηση. Οι κοντινοί συγγενείς του Μουμπάρακ είναι εμπλεκόμενοι στις δραστηριότητες αυτού του φαύλου καπιταλισμού, ως συνεταίροι των επιχειρηματιών που επωφελούνται από την καθεστωτική διαφθορά. Αυτοί οι προνομιούχοι δεν θέλουν να εγκαταλείψουν τα παλάτια τους, τις παραλίες τους και τις επαύλεις του, ούτε τις χρυσοφόρες δουλειές τους και τον αμύθητο πλούτο τους. Εδώ έχουμε να κάνουμε με σταθερά περιουσιακά στοιχεία που δεν μπορούν να μεταφερθούν εκτός χώρας - αν και πρέπει να σημειωθεί ότι η άρχουσα ελίτ έχει μεταβιβάσει τεράστια κεφάλαια σε ξένες τράπεζες. Είναι αυτή την χώρα που μετέτρεψαν σε ιδιωτική επιχείρηση που δεν θέλουν να εγκαταλείψουν - γιαυτό έστειλαν τους τραμπούκους στην πλατεία Ταχρίρ, για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό. Αυτή είναι μια τακτική που το Δημοκρατικό Κόμμα έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές στο παρελθόν. Στις εκλογές για το κοινοβούλιο και τα τοπικά συμβούλια, είχαν προσληφθεί τραμπούκοι για να εκφοβίσουν τους ψηφοφόρους και να βοηθήσουν στην αλλοίωση των αποτελεσμάτων. Σε όλες τις μεγάλες διαδηλώσεις, η αστυνομία έστελνε τραμπούκους να τρομοκρατούν τους διαδηλωτές, ακόμη και με σεξουαλικές επιθέσεις στις γυναίκες που κατέβαιναν στον δρόμο. Οι τραμπούκοι έχουν γίνει εξάρτημα της αστυνομίας, στις λαϊκές συνοικίες δουλεύουν επίσης ως πληροφοριοδότες και επιβραβεύονται με άδειες για περίπτερο ή ταξί. Πρακτικά, ο τραμπουκισμός έχει υιοθετηθεί εδώ και δεκαετίες από το καθεστώς για να συντηρείται και να προστατεύει τα συμφέροντα της άρχουσας ελίτ. Αντιμέτωποι με την αυξανόμενη πιθανότητα να χάσουν τον πλούτο και την εξουσία, το καθεστώς και οι ακόλουθοί του έχουν επιδοθεί στις τεχνικές και πρακτικές που προηγουμένως εφάρμοζαν ατιμώρητα για επιβάλλουν την σιωπή στην αντιπολίτευση και την αντίσταση. Παρόλα αυτά, το μέγεθος των λαϊκών κινητοποιήσεων και η αποφασιστικότητα του αγώνα για αξιοπρέπεια και ελευθερία έχει καταστήσει τις τακτικές του καθεστώτος άχρηστες.

Σύγκρουση διαδηλωτών με καθεστωτικούς τραμπούκους στην πλατεία Ταχρίρ

Σύγκρουση διαδηλωτών με καθεστωτικούς τραμπούκους στην πλατεία Ταχρίρ

Πάνω και κάτω: Καθεστωτικοί τραμπούκοι κυνηγιούνται από διαδηλωτές στην πλατεία Ταχρίρ

Τραμπούκος στα χέρια διαδηλωτών