υπάρχει “κοινωνική αριστερά” εκεί;

Θα μπορούσε (ή θα έπρεπε) κάποιος να αναρωτηθεί: υπάρχει “κοινωνική αριστερά” στην ουκρανία; Με τον όρο “κοινωνική αριστερά” εννοούμε το φάσμα απ’ την liberal αριστερά ως τους αναρχικούς.
Καθώς δεν έχουμε άμεση γνώση, αναζητήσαμε την απάντηση ψάχνοντας για αγγλόφωνες ανακοινώσεις (ή αναλύσεις) στο διαδίκτυο. Φαίνεται πως η κατάσταση είναι εξαιρετικά άσχημη γι’ αυτή τη γκάμα απόψεων / πρακτικών, και ήταν τέτοια και πριν το τέλος της περασμένης χρονιάς· στη συνέχεια επιδεινώθηκε. Σύμφωνα με μια (μάλλον) ολιγομελή ομάδα αναρχικών που ονομάζεται autonomous workers union of Kiev τα διάφορα είδη φασιστών (πολύ μαζικότερα και στρατιωτικά οργανωμένα) πήραν από νωρίς τον έλεγχο της πλατείας Ανεξαρτησίας στο Κίεβο - για να μην πούμε για μικρότερες πόλεις της δυτικής ουκρανίας. Επιθέσεις φασιστών ενάντια σε προσπάθειες “εγκατάστασης” αναρχικών ή, απλά, αριστερών (ή συνδικαλιστών) στην πλατεία ουσιαστικά την “καθάρισαν” νωρίς νωρίς, παρότι μεμονωμένα άτομα ή μικρές παρέες μπορούσαν να μοιράζουν προκηρύξεις μέσα στο πλήθος· εάν είχαν κάτι να πουν... Επιπλέον της αδυναμίας της, η σύγχρονη “αναρχική σκηνή” (ο ουκρανικός “χώρος”) διατρέχεται από σοβαρές εσωτερικές αντιθέσεις. Ενώ, για παράδειγμα, η awu είχε αποφασίσει να μην “συνεργαστεί” με τους φασίστες σε τίποτα (καταλήψεις κτιρίων, οδομαχίες) άλλες αναρχικές ομάδες, με (τουλάχιστον) ακροδεξιές ιδέες σε κοινωνικά ζητήματα (αντι-ομοφυλόφιλες, κλπ) προτίμησαν να κάνουν τέτοιες ad hoc συμφωνίες. Απ’ την άλλη μεριά υπάρχουν μικρές γκρούπες φασιστών που θα μπορούσαν να ονομαστούν “αναρχοφασίστες” (εάν είναι δυνατόν...), προϊόντα αλλά και αναπαραγωγοί της σύγχυσης.

Κατά συνέπεια, χωρίς δυνατότητα πρακτικής δράσης και, κυρίως, χωρίς δυνατότητα αντίθετης παρέμβασης στη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών, αυτό που απομένει είναι οι αναλύσεις... Πριν μεταφέρουμε μια τέτοια (της awu) που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα libcom.org στις 28 Φλεβάρη, με τίτλο Η ουκρανία μετά τον Yanukovych - 50 αποχρώσεις του φαιού, τονίζουμε προκαταβολικά δύο μεγάλες αδυναμίες (κατά την άποψή μας) της συγκεκριμένης ομάδας, που κατά τα άλλα κάνει σωστές διαπιστώσεις. Πρώτον, δεν υπάρχει καμία βάση κριτικής του ακραίου συντηρητισμού (συν εθνικισμού, μιλιταρισμού, σεξισμού, κλπ) μεγάλου μέρους της ουκρανικής κοινωνίας, και οπωσδήποτε των μικροαστών / μεσοαστών. Η awu (κι αυτό δεν φαίνεται τόσο απ’ την συγκεκριμένη ανάλυση αλλά από προηγούμενες, μέσα στα γεγονότα πάντα) αντιλαμβάνεται την “επιρροή των φασιστών” σαν κάτι που συμβαίνει σε γενικά “αθώους” ανθρώπους, που - για να το πούμε στα καθ’ ημάς - παρασύρονται... Ενώ θα μπορούσε (θεωρητικά...) να είναι κι αλλιώς... Και δεύτερον, με δεδομένο τον αντι-σταλινισμό της ομάδας (αναρχικοί είναι εξάλλου...) φτάνουν στο σημείο να συμπεριλαμβάνουν στον φασισμό και την “απέναντι μεριά” (τους “φιλορώσους”) θολώνοντας όχι μόνο τις αναλύσεις τους, αλλά και τις μαχητικές προτεραιότητές και στοχεύσεις τους, εάν υπάρχουν τέτοιες. Μια “παν-φασιστική” αντίληψη που αφήνει έξω τους “παρασυρμένους” μικροαστούς και βάζει μέσα τους (εντός ή εκτός εισαγωγικών) “κομμουνιστές” (εάν υπάρχουν όντως τέτοιοι στην ουκρανία, και δεν είναι απλά μια παραλλαγή πολιτικών προσόδων...) δεν φαίνεται να έχει πρακτικό έρεισμα μέσα στις συνθήκες του πραξικοπήματος στην ουκρανία· και, κυρίως, στις γεωπολιτικές διαστάσεις του.
Φυσικά αυτά είναι γνωστά και στα μέρη μας και σε πολλά άλλα “μέρη”: η σύγχυση μεταξύ ιδεολογίας και διαυγούς αντίληψης της πραγματικότητας δεν είναι ασυνήθιστη σε μικρές ομάδων μαχητικών ανθρώπων...
Κατά τα άλλα:

Η πτώση του αυταρχικού καθεστώτος του Yanukovych με κανένα τρόπο δεν σηματοδοτεί για εμάς το τέλος του αγώνα.
Νέοι δικτάτορες παίρνουν τη θέση του “κόμματος των περιφερειών”. Και δεν θα διστάσουν να στηριχτούν όχι μόνο στις σχετικά αδύναμες υπηρεσίες ασφαλείας αλλά και στους ακροδεξιούς. Το καθεστώς της αστυνομικής και δικαστικής αυθαιρεσίας δίκαια γκρεμίστηκε, αλλά τώρα μπορεί να έρχεται η εποχή μιας καινούργιας τρομοκρατίας που θα δικαιολογεί τον εαυτό της ιδεολογικά.
Προς το παρόν η κυρίως δύναμη συγκεντρώνεται στα χέρια του κόμματος της αντιπολίτευσης “batkivshchyna” (“πατρική γη”), που έχει καταφέρει να περιλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος της κυρίαρχης τάξης. Η αρχηγός της, η πρόσφατα αποφυλακισθείσα Yulia Tymoshenko, έχει προφανείς προεδρικές φιλοδοξίες. Πρέπει όμως να θυμίσουμε ότι όταν ανακοινώθηκε η φυλάκιση της Tymoshenko, η συγκέντρωση υπέρ της στο Κίεβο είχε όχι περισσότερους από 5.000 ανθρώπους... Το batkivshchyna, όπως και το κόμμα των περιφερειών, δεν έχει μεγάλη υποστήριξη απ’ τη βάση, ούτε διαθέτει ακτιβιστές, έχει όμως πολλά λεφτά.

Για να μείνει στην εξουσία η ομάδα της Tymoshenko θα πρέπει να στηριχτεί στην άκρα δεξιά, ειδικά στον “δεξιό τομέα”. Δύο τέτοιες προσπάθειες προσέγγισης έχουν γίνει ήδη. Φασίστες που ήταν φυλακισμένοι για γεγονότα που δεν έχουν σχέση με την πλατεία Maidan απελευθερώθηκαν μετά την ψήφιση της αμνηστίας απ’ το κοινοβούλιο. Και ο νέος υπουργός εσωτερικών Arsen Avakov έχει υποσχεθεί να προσλάβει μέλη του “δεξιού τομέα” στο υπουργείο του. Σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούμε να αποκαλούμε τους μπάτσους “ναζί” δικαιολογημένα.
Αλλά το batkivshchyba φοβάται καθαρά την συμμετοχή ενός τέτοιου ανεξέλεγκτου στοιχείου στην άσκηση της εξουσίας. Έτσι θα προσπαθήσουν να βάλουν την άκρα δεξιά στο χέρι, όχι μόνο εξαγοράζοντάς την, αλλά δένοντάς την και με αίμα. Ο “δεξιός τομέας” ονειρεύεται να ξεκαθαρίσει παλιούς λογαριασμούς με διάφορους αντιφασίστες, και τώρα εφοδιάζονται με φακέλους προσωπικών στοιχείων απ’ την ασφάλεια και την αστυνομία. Πιθανόν στο εγγύς μέλλον οι αρχές θα κλείσουν τα μάτια στη βία εναντίον αριστερών ή σε ρατσιστικές επιθέσεις, αλλά θα τα ανοίξουν μετά από μερικους μήνες, όταν θα χρειαστούν μια δικαιολογία για να ξεφορτωθούν αυτούς τους ανεπιθύμητους συμμάχους.

Ο “δεξιός τομέας” κάνει το δικό του παιχνίδι, και το κάνει εδώ και πολύ καιρό. Σήμερα ο αρχηγός του Dmitry Yarosh απαιτεί θέσεις εξουσίας σε πολύ υψηλό επίπεδο, σαν υφυπουργός δημόσιας τάξης. Ταυτόχρονα, όπως έγραψε ο δημοσιογράφος Mustafa Nayem, σύμφωνα με στοιχεία που βρέθηκαν στα γραφεία της προεδρίας, ο Yarosh επικοινώνησε με τον Yanukovych ή εκπροσώπους του στις 20 Φλεβάρη. Ακόμα και πιο πριν, στις 28 Γενάρη, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του “δεξιού τομέα” και του υπουργείου εσωτερικών και της ασφάλειας, είχαν ανακοινωθεί επίσημα. Μια μέρα μετά εκπρόσωποι της δεξιάς παραδέχτηκαν αυτές τις διαπραγματεύσεις, δηλώνοντας την διάθεσή τους “να συμμετέσχουν στις διαπραγματευτικές διαδικασίες”. Είναι πιθανό ότι τέτοιες διαπραγματεύσεις γίνονταν από πολύ νωρίτερα, ειδικά εάν κάποιος λάβει υπ’ όψη του το παρελθόν των οργανώσεων που αποτελούν τον “δεξιό τομέα”: η “tryzub” (“τρίαινα”), sna, και “bely molot” (“λευκό σφυρί”) με διάφορες μορφές είχαν σχέσεις με πολιτικούς και από τα δύο συστημικά κόμματα, και με τις αρχές ασφαλείας, απ’ την δεκαετία του ‘90 και του ‘00.

Το κόμμα “svoboda” (“ελευθερία”) είναι ανταγωνιστής τόσο του batkivshchyna όσο και του “δεξιού τομέα”. Η άκρα δεξιά θα διεισδύσει τους ψηφοφόρους του svoboda και καθώς θα πλησιάζουν οι εκλογές η ένταση μεταξύ αυτών των πολιτικών δυνάμεων θα κλιμακώνεται. Τώρα το svoboda έχει πάρει το πόστο του γενικού εισαγγελέα. Είναι κάτι συμβολικό, αφού οι μπάτσοι και οι δικαστές δουλεύουν πάντα μαζί και ταυτόχρονα μισιούνται: τα συμφέροντά τους είναι όμοια, αλλά σε διάφορες περιπτώσεις συγκρούονται. Τέτοιου είδους είναι και η σχέση μεταξύ του svoboda και του “δεξιού τομέα”.
Ο επικεφαλής ασφαλείας είναι ο Nalivaychenko, που είχε αυτό το πόστο και επί προεδρίας Yushchenko. Ο αρχιασφαλίτης της χώρας είναι διάσημος όχι μόνο για την απόδοση, μετά θάνατο, κατηγοριών στον Στάλιν για τον Λιμό [σ.σ. 1932 - 1933], κάτι που είναι μαύρο χιούμορ, αλλά επίσης και για τον αγώνα του εναντίον της “υποστηριζόμενης απ’ το Κρεμλίνο τρομοκρατικής οργάνωσης Antifa”. Όταν απολύθηκε ο Nalivaychenko δούλεψε με την άκρα δεξιά (και με τον μετέπειτα ακτιβιστή του Svoboda Eugene Karas) προσπαθώντας να φτιάξει μια οργάνωση “optor”, αλλά δεν τα κατάφεραν.

Την ίδια ώρα, στις περιοχές που δεν υπακούουν στη καινούργια κυβέρνηση αλλά στηρίζουν τον Yanukovych, παίρνουν κεφάλι οι δικοί τους φασίστες. Τα μέλη του κόμματος των περιφερειών που δεν μπήκαν στην καινούργια κοινοβουλευτική πλειοψηφία, στήνουν μπλόκα μαζί με φιλορώσους ακροδεξιούς και σταλινικούς. Ιμπεριαλιστές και σταλινικοί, κοζάκοι και φανατικοί ορθόδοξοι, όλοι μαζί πολεμούν εναντίον των συχνά ανύπαρκτων “μπαντεροβικών” [1] επιτιθέμενοι εν τω μεταξύ σε δημοσιογράφους και ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το φαιό κέντρο βρίσκεται αντιμέτωπο με τουλάχιστον το ίδιο φαιές περιφέρειες. Η μόνη διαφορά μεταξύ τους είναι η ιστορική παράδοση στην οποία αναφέρονται. Και οι μεν και οι δε εστιάζουν “στο αγώνα για τις παραδοσιακές αξίες” ζητώντας την κοινωνική συναίνεση, και την την ίδια ώρα καταβαραθρώνουν τις κοινωνικές παροχές.

Δεν είμαστε με κανέναν στη σύγκρουση μεταξύ των ουκρανών και των ρώσων εθνικιστών. Αλλά πολλοί απ’ αυτούς που ήταν εναντίον του καθεστώτος Yanukovych θα απογοητευτούν τόσο απ’ τις αρπακτικές πολιτικές του batkivshchyba, που θα κτυπήσουν τις τσέπες των εργατών, όσο και από την “εθνική επανάσταση” του “δεξιού τομέα” και του svoboda, που θα προσπαθήσουν να εξαφανίσουν τα υπολείμματα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Είναι αυτός ο κόσμος που είναι αδιάφορος για την άκρα δεξιά και αντίθετος με την καταπίεση του συστήματος, οι “δυσαρεστημένοι της Maidan”, που σύντομα θα πυκνώσουν τις γραμμές της αριστεράς και των αναρχικών.

AWU - Κίεβο, 24 /2/ 2014

ΣΗΜΕΙΩΣΗ