οι τράπεζες ήταν - απ’ την αρχή!

Και, στα ξαφνικά υποτίθεται, μια τεράστια “σαν ανθρωποειδές ρομπότ” [1] μύγα, τσίμπισε την ελληνική αριστερά. Ο Όλι Ρεν. Ο οποίος, απαντώντας σε μια επιτροπή του ευρωκοινοβουλίου που ερευνά την δράση της “τρόικας” σε όλες τις ευρωκρατικές περιπτώσεις όπου επιβλήθηκαν έξωθεν “μέτρα λιτότητας” (και αναδιάρθρωσης), στα μέσα Γενάρη,  είπε (απευθυνόμενος στον ευρωβουλευτή του συ.ριζ.α. Ν. Χουντή):

“... Την άνοιξη του 2010 και κάποιο διάστημα μετά, αν είχε άμεσα αναδιαρθρωθεί το ελληνικό χρέος, θα είχαμε αντιμετωπίσει δραματικές συνέπειες μετάδοσης τόσο σε άλλα κράτη - μέλη όσο και μέσω του τραπεζικού διαύλου στην Ευρώπη...”

Περσινά ξινά σταφύλια, χρήσιμα όμως στην ευρωπαϊκή προεκλογική εκστρατεία του προέδρου της κυβερνοαριστεράς. Το τραγικό (για τη νοημοσύνη) είναι ότι η ίδια εφημερίδα (η “εφ. συν”), ο ίδιος ρεπόρτερ, στο ίδιο κείμενο, την ίδια ημέρα, κάτω απ’ τους βαρύγδουπους τίτλους “άφησαν το χρέος να πνίγει την ελλάδα - δια στόματος Όλι Ρεν επιβεβαιώνεται ότι οι ευρωπαίοι θυσίασαν την ελλάδα για να σώσουν τις τράπεζες και τις οικονομίες τους”, γράφει μεταξύ άλλων αγανακτισμένων πατριωτικών και τα εξής:

...
Ο Μάριο Ντράγκι, ως επικεφαλής της ΕΚΤ, είχε δηλώσει τον περασμένο Ιούνιο ότι “δεν πρέπει να παραβλέπει κανείς το κακό κλίμα και τους φόβους ‘μόλυνσης’ που κυριαρχούσαν πριν από τέσσερα χρόνια”, αναγνωρίζοντας ουσιαστικά ότι οι Ευρωπαίοι ήταν αρνητικοί απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο κουρέματος.
“Αν γινόταν κάτι τέτοιο θα κινδύνενευε με αποσταθεροποίηση το σύνολο της ευρωζώνης” είχε δηλώσει το ίδιο διάστημα ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Σάιμον Ο’ Κόνορ, απαντώντας σε έκθεση του ΔΝΤ.
...

Πριν 6 μήνες, λοιπόν, άλλοι (καταραμένοι) αξιωματούχοι, άλλα “ανθρωποειδή ρομπότ”, είχαν πει τα ίδια πράγματα. Κι όχι μόνο πριν 6 μήνες. Αλλά πριν και 10, και 15, και 20 και 30. Και μάλιστα καθόλου υποχρεωτικά σε σχέση με το “ελληνικό χρέος”. Αλλά, κυρίως, σε σχέση με την κατάσταση των τραπεζών στην ε.ε.
Να θυμίσουμε μερικά πράγματα;

Υπάρχει ένα παλιό γνωμικό που λέει: αν χρωστάς ένα χιλιάρικο σε μια τράπεζα έχεις πρόβλημα· αν χρωστάς ένα εκατομμύριο το πρόβλημα το έχει η τράπεζα. Ισχύει. Δεν πρόκειται, όμως, για λεκτικό σόφισμα. Και στις δύο περιπτώσεις, και του ενός χιλιάρικου και του ενός εκατομμυρίου υπάρχει ένα “χρέος”. Υπάρχουν, επίσης, ο πιστωτής και ο οφειλέτης. Το ζήτημα είναι ότι ανάλογα με το μέγεθος αυτού του χρέους, το κέντρο βάρος του προβλήματος μετακινείται: όσο μεγαλύτερο είναι το χρέος τόσο περισσότερο το πρόβλημα πηγαίνει στη μεριά του πιστωτή.
Σ’ αυτές εδώ τις σελίδες έχουμε αφιερώσει άφθονο μελάνι στο ζήτημα τράπεζες. Τόσο για τις ελληνικές όσο και για το σύνολο του χρηματοπιστωτισμού, ευρωπαϊκού ή παγκόσμιου. Όταν το περιβόητο “ελληνικό δημόσιο χρέος” μπήκε στο μυαλό και στο στόμα της συντριπτικής πλειοψηφίας των υπηκόων (και, το χειρότερο, στο μυαλό και στο στόμα της συντριπτικής πλειοψηφίας της τάξης μας) λυσσάξαμε. Μάταια. Άσχετα με την ποικιλία των απόψεων - περί - χρέους, υπήρχε ένας κοινός τόπος: σχεδόν όλες συνέκλιναν στο ότι το πρόβλημα είναι του οφειλέτη - εν προκειμένω του ελληνικού κράτους. Που μπορούσε να πληρώσει, να μην πληρώσει, να μισοπληρώσει· να πληρώσει κάνοντας το ένα ή το άλλο, να μην πληρώσει κάνοντας το ένα ή το άλλο, κ.ο.κ. Ωστόσο, το ουσιαστικό πρόβλημα του “οφειλέτη” (ελληνικού κράτους / κεφάλαιου) ήταν όχι το “χρέος” αυτό καθ’ αυτό αλλά πολύ σοβαρότερο: η ξεπερασμένη ιστορικά “παραγωγική συγκρότησή” του σαν καπιταλισμός. Απο ‘κει και πέρα το (υπόλοιπο...) πρόβλημα ήταν των πιστωτών. Όλων των πιστωτών. Συμπεριλαμβανόμενων, και μάλιστα στην πρώτη γραμμή, των ελληνικών τραπεζών. Συνεπώς η κυβερνοαριστερή άποψη ότι “οι ευρωπαίοι θυσίασαν την ελλάδα για να σώσουν τις τράπεζες και τις οικονομίες τους” είναι μια ακόμα ανερμάτιστη έως ηλίθια εθνικιστική κορώνα.

Ωστόσο (είναι παράξενο;) απ’ το 2009 (ή, κατ’ άλλους, απ’ το 2007) έως τώρα ούτε οι ευρωπαϊκές, ούτε οι αμερικανικές, ούτε (βέβαια!) οι ελληνικές τράπεζες “έχουν σωθεί”, παρά τα κάθε είδους “μέτρα” και “τεστ” που έχουν εφευρεθεί και ληφθεί για την καλή τους υγεία. Υποτίθεται πως το βασικότερο πρόβλημα του χρηματοπιστωτισμού, αμερικανικού, αγγλικού και πολλών ακόμα εθνικοτήτων, ήταν το τεράστιο ύψος της “μόχλευσης” κεφαλαίων. Της αναλογίας, δηλαδή, μεταξύ “πραγματικών” αξιών και “προσδοκόμενων” οφελών, που είχαν (και έχουν) στα κιτάπια τους.  Αρκεί να φανταστεί κανείς το εξής απλό, που χρειάζεται για να αντιληφθεί τι σημαίνει “πρόβλημα” για τους πιστωτές (τις τράπεζες) όταν τα προς αυτές “χρέη” ξεφεύγουν: μπορεί οποιαδήποτε τράπεζα να γράφει στους λογαριασμούς της ότι έχει λαμβάνειν τα Χ ή Ψ ποσά από δάνεια που έχει δώσει. Εάν όμως αυτά τα δάνεια δεν πληρώνονται, κι αν οι “υποθήκες” που τα καλύπτουν είναι σημαντικά μικρότερης αξίας απ’ αυτά τα δάνεια, τότε η τράπεζα κατέχει, απλά, αέρα κοπανιστό.
Η μόχλευση ήταν διεθνώς τεράστια πριν την κατάρρευση της Lehman Brothers. Είπαν (τα διεθνή αφεντικά) πως πρέπει να μικρύνει· η αναλογία, δηλαδή, μεταξύ “πραγματικού” και “αναμενόμενου” να επανέλθει σε “πιο λογικά” επίπεδα. Αυτά τα “πιο λογικά” επίπεδα δεν αντιστοιχούν βέβαια στην απλή λογική: είναι μεταξύ 1:20 και 1:30... Όμως ακόμα κι έτσι οι ευρωπαϊκές τράπεζες (ανάμεσά τους και διάφορες too big) απέχουν απ’ αυτήν την χρηματοπιστωτική “λογική”.
Η προσπάθεια προσέγγισης αυτής της υποτίθεται προσγειωμένης χρηματοπιστωτικής αναλογίας, περιλαμβάνει τις αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων και τις πωλήσεις διάφορων περιουσιακών στοιχείων (το να μπει, δηλαδή, στα ταμεία “ζεστό χρήμα” στη θέση των λογιστικών αποτιμήσεων), καθώς και περιορισμούς στις “χορηγήσεις”, δηλαδή στα δάνεια. Περιλαμβάνει επίσης και κατασχέσεις (έναντι απλήρωτων δανείων). Ωστόσο το να μεγαλώνει το “χαρτοφυλάκιο” των τραπεζών με τέτοιο τρόπο (κατασχέσεις), το να γίνει δηλαδή το γενικό λογιστήριο του κεφάλαιου (οι τράπεζες) πραγματικός ιδιοκτήτης περιουσιών συζητήσιμης αξίας (ακινήτων σε βουλιαγμένες αγορές αλλά και επιχειρήσεων που δεν τα πάνε καλά ώστε να πληρώνουν τα χρέη τους) ξαναβάζει το ερώτημα της πραγματικής αξίας της περιουσίας των τραπεζών απ’ την πίσω πόρτα. Αν συνυπολογίσει κανείς ότι σε μια σειρά ευρωπαϊκών κρατών (όχι μόνο το ελλαδιστάν, αλλά και την ιταλία και την ισπανία) η παρατεινόμενη ύφεση μειώνει τις καταθέσεις (... “ζεστό χρήμα”...) για διάφορους λόγους, έχει, σε αδρές γραμμές, την εικόνα ενός σοβαρού προβλήματος που παραμένει τέτοιο, παρά τις διάφορες θεραπευτικές αγωγές.

Πως, όμως, θα μπορούσε να ειναι αλλιώς; Ο πραγματικός λόγος εξ αιτίας του οποίου ο χρηματοπιστωτισμός έγινε ο μοναδικός αυτοκράτορας, ο πραγματικός λόγος εξ αιτίας του οποίου τα δάνεια (και οι μοχλεύσεις) ξέφυγαν διεθνώς στη στρατόσφαιρα της φαντασίας, παραμένει πάντα στη θέση του. Η βασική καπιταλιστική αντινομία μεταξύ της ραγδαία αυξημένης παραγωγικότητας της εργασίας και της εξίσου ραγδαίας υποτίμησής της όχι μόνο δεν έχει “γεφυρωθεί”, αλλά έχει ενταθεί ακόμα περισσότερο - κι όχι μόνο στην ευρώπη. Υποτίθεται ότι η βασική δουλειά των τραπεζών στον καπιταλισμό είναι να μαζεύουν τον περισσευάμενο πλούτο (με την μορφή των καταθέσεων ή άλλες συγγενείς από λειτουργική άποψη μορφές) και να τον διοχετεύουν, σαν χρήμα, προς εκείνες τις “παραγωγικές επενδύσεις” που θα αυξήσουν κι άλλο τον πλούτο· κι όχι μόνο των αφεντικών. Το γεγονός ότι σπουδαιότερη “παραγωγική επένδυση” εδώ και πάνω από 20 χρόνια έγινε η λογιστική αλχημεία του “το χρήμα - γεννάει - χρήμα” προφανώς οφείλεται στο ότι πολλές άλλες (πραγματικές) “παραγωγικές επενδύσεις” έπαψαν να είναι κερδοφόρες σε ικανοποιητικό βαθμό. Το να περιορίζουν, κατά συνέπεια, οι τράπεζες την βασική τους δουλειά σαν μέθοδο “σωτηρίας” μπορεί να μοιάζει με χριστιανική μεταμέλεια, αλλά δεν αλλάζει τα βασικά καπιταλιστικά δεδομένα.

Το Βερολίνο, που “ακούει” διάφορα (και διαφορετικά μεταξύ τους...) έχει ένα σαφές καπιταλιστικό σχέδιο για την ευρωζώνη: θέλει να την κάνει, στο σύνολό της, “εξαγωγική μηχανή” - προς τρίτους. Η “εσωτερική ευρωπαϊκή αγορά” είναι μεν παράγοντας κερδοφορίας (και κοινωνικών ισορροπιών), αλλά όχι ο κεντρικός. Οι ανταγωνιστές είναι ο στόχος. Είναι ένα φιλόδοξο ιμπεριαλιστικό σχέδιο, που σημαδεύει οτιδήποτε μπορεί να ονομαστεί αμερικανικές (ή και ιαπωνικές) εξαγωγές. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί “ορθόδοξο”, από καπιταλιστική άποψη: ο μεν δευτερογενής θα πρέπει να είναι επιθετικά προσανατολισμένος (και η καλύτερη εκδοχή αυτού του προσανατολισμού είναι εκτός ευρωσυνόρων· εντός η ευρωζώνη θα πρέπει να λειτουργεί σαν ενιαίο παραγωγικό / καταναλωτικό σχέδιο, “αποκρούοντας” όσο μπορεί τις ανταγωνιστικές εισαγωγές), οι δε τράπεζες να υποστηρίζουν αυτόν τον προσανατολισμό. [2] Η δημιουργία ενός ωκεανού φτηνής εργασίας εντός ευρωζώνης (φτηνής κατά κύριο λόγο σε σχέση με τις ηπα και την ιαπωνία) είναι οργανικό τμήμα αυτού του σχεδιασμού· άλλωστε το Βερολίνο τον εφάρμοσε πρώτα εντός των δικών του συνόρων. Εάν αυτό το σχέδιο πετύχαινε στην κλίμακα της ευρωζώνης, εμείς μεν, σαν το μεγαλύτερο μέρος της εργατικής τάξης στην ευρώπη, θα παραμέναμε για πολλές γενιές “εργαζόμενοι φτωχοί” (“φτωχοί” σίγουρα σε σχέση με την παραγωγικότητα της δουλειάς μας...) - όμως οι κυριότερες ευρωπαϊκές τράπεζες θα αποκαθιστούσαν την βασική λειτουργία τους (και την ορθόδοξη κερδοφορία τους).
Επαναλαμβάνουμε: αυτό είναι το μόνο “ευρωπαϊκό” καπιταλιστικό σχέδιο που έχει συνοχή, σε σχέση με την κρίση / αναδιάρθρωση. [3] Μπορεί κανείς να καταλάβει το πόσο φτηνά, στα όρια της γελοιότητας, είναι τα διάφορα περί “εθνικής ανάπτυξης”. Καταλαβαίνει όμως κανείς, επιπλέον, ότι η εξέλιξη του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού (το να γίνει, δηλαδή, η ευρωζώνη μια πραγματικά “παγκόσμια ηγεμονική δύναμη” από όλες τις απόψεις) περιλαμβάνει αργά ή γρήγορα και την μεγάλης έκτασης και έντασης καταστροφή· το “ξεμπούκωμα της παγκόσμιας αγοράς” και την σημαντική οπισθοχώρηση κάποιων απ’ τους “μεγάλους ανταγωνιστές”.

Είναι ξεκάθαρο ότι η “σωτηρία” των τραπεζών στην ευρώπη (και πάντως όχι όλων) είναι ένα άλλο όνομα για την εκτεταμένη παραγωγική / καπιταλιστική αναδιάρθρωση στην “ευρωζώνη”. Προς το παρόν αυτό που συμβαίνει είναι μάλλον απλό: η “δημιουργική ύφεση” που αποτελεί την τρέχουσα διατήρηση της κρίσης, εκτός απ’ το να υποτιμάει άγρια μεγάλα τμήματα της εργασίας, κτυπάει και αρκετές από εκείνες τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις που ήταν στραμμένες στις εθνοκρατικές εσωτερικές αγορές, συμβάλλοντας σε μια ορισμένη “συγκεντροποίηση κεφαλαίου”. Αυτό, με την σειρά του, μετατρέπεται σε διόγκωση των “μη εξυπηρετούμενων δανείων” (είτε ατομικών είτε επιχειρηματικών), και άρα σε πρόβλημα των τραπεζών. Και, ας το επαναλάβουμε, παρότι παντού οι τραπεζίτες (και τα κράτη) κρατούν την ρομφαία των κατασχέσεων, η πραγματική ανάγκη δεν είναι για συζητήσιμης αξίας “περιουσιακά στοιχεία” αλλά για ρευστό. Τέτοιες “προβληματικές” τράπεζες εξακολουθούν να είναι πολλές στην ισπανία, στην ιταλία, οι τοπικές τράπεζες στη γερμανία - και, βέβαια, οι “συστημικές” ελληνικές. [4] Το πρόβλημα είναι ότι η απαραίτητη “εξαγωγική” αναδιάρθρωση κινείται πολύ αργά (και σε ορισμένες περιπτώσεις, σαν την ελληνική, καθόλου) ενώ το “πρόβλημα” των τραπεζών παραμένει διαρκώς οξυμένο· άρα θα πρέπει να βρεθούν ενδιάμεσες λύσεις για δαύτο. [5]
Κυκλοφορούν ιδιαίτερα τολμηρές ιδέες επ’ αυτού. Το δντ, για παράδειγμα, έχει προτείνει την γενική “παρακράτηση” του 10% όλων των καταθέσεων σ’ όλα τα κράτη μέλη της ευρωζώνης, μια κι έξω. [6] Υπάρχουν και πιο συντηρητικές προσεγγίσεις, γεμάτες με κρίσιμα “αν”: αν το 2014 δεν επιδεινωθεί η ύφεση σε διάφορα ευρωκράτη, ή (ακόμα καλύτερα) υπάρξει κάποια αύξηση στα αντίστοιχα αεπ, έστω και αναιμική· αν τα “προβληματικά” κράτη αρχίσουν να ξαναδανείζονται στη διεθνή αγορά με λογικά επιτόκια· τότε οι σημαντικότερες ευρωπαϊκές τράπεζες πιθανόν να σταθεροποιήσουν την κατάστασή τους και με την βοήθεια (πάντα) της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας, να παραμείνουν στον αφρό - χωρίς άγρια bail in.

Οι ονομαζόμενες “συστημικές” big4 τράπεζες του ελλαδιστάν μπορεί να είναι κρίσιμες για τον ελληνικό καπιταλισμό, αλλά με ευρωπαϊκά κριτήρια ανήκουν (στην καλύτερη των περιπτώσεων) στις “μικρομεσαίες”. Και περιλαμβάνονται πάντα στον όμιλο των χρηματοπιστωτικών zombie.
Όλα αυτά τα χρόνια έχουν κρυφτεί για τα καλά πίσω απ’ το “δημόσιο χρέος”. Μία απ’ τις πιο μεγάλες πολιτικές και ιδεολογικές επιτυχίες των ντόπιων τραπεζιτών είναι ότι έχουν “πείσει” ότι τα προβλήματα των μαγαζιών τους οφείλονται στο περιβόητο PSI· ενώ η αλήθεια είναι ότι διάφορων ειδών κρατικές βοήθειες με πολλά μηδενικά δίνονταν στις ελληνικές τράπεζες ήδη επί υπουργίας Αλογοσκούφη, δηλαδή απ’ τα τέλη του 2008, τρία και πάνω χρόνια πριν το PSI. Πράγμα που σημαίνει ότι το ντόπιο τραπεζικό σύστημα βούλιαζε από τότε, και βούλιαζε για τον ίδιο λόγο που βούλιαζαν και άλλα, διεθνώς: μεγάλη έκθεση στα χρηματοπιστωτικά κόλπα, τα “σύνθετα προϊόντα”, κλπ.
Το aristeroblog.gr, υπό τον τίτλο πεθαίνοντας για τις τράπεζες και το κεφάλαιο, έχει ένα καλά τεκμηριωμένο άρθρο για την χρεωκοπία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος ήδη το 2008· και για το γεγονός ότι μεγάλο (και αυξανόμενο) μέρος απ’ το περιβόητο “δημόσιο χρέος” στο ελλαδιστάν είναι το σωσίβιο που κρατάει ακόμα τις ελληνικές τράπεζες να επιπλέουν. Αναδημοσιεύουμε ενδεικτικά λίγα αποσπάσματα:

... Η κρατική συνδρομή [σ.σ.: με το νόμο 3723, 2 Δεκέμβρη 2008, κυβέρνηση Καραμανλή του Β] συνίστατο επομένως στη χορήγηση 5 δισ. ευρώ σε ρευστό μέσω της αγοράς από το ελληνικό δημόσιο προνομιούχων τραπεζικών μετοχών· 15 δισ. ευρώ σε εγγυήσεις· και 8 δισ. ευρώ σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Το ελληνικό δημόσιο αύξησε το χρέος του το 2008 κατά 13 δισ. ευρώ για τη διάσωση των τραπεζών. Το 2009 ... το δημόσιο χρέος ανερχόταν στα 295 δισ. ευρώ. Το 4,5% του χρέους το 2010 ήταν αποτέλεσμα ... του νόμου 3723.
...
Αλλά τα πράγματα δεν σταμάτησαν εκεί. Με το νόμο 3845 [6 Μάη 2010, πρώτη κυβέρνηση Παπαντρέου του Γ] ... οι εγγυήσεις του δημοσίου αυξήθηκαν κατά 15 δισ. ευρώ [πήγαν στα 30 δισ.]
...
Αλλά ούτε κι εδώ σταμάτησε [η υποστήριξη]. Το 2010 φάνηκε ότι οι τράπεζες ήθελαν κι άλλα χρήματα. Γι’ αυτό το σκοπό με το νόμο 3864 [21 Ιούλη 2010]ιδρύεται το “ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας” με σκοπό την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών και αρχικό κεφάλαιο 10 δισ. ευρώ.
Αυτά τα 10 δισ. είναι δανεικά, άρα συνυπολογίζονται στο “δημόσιο χρέος”. Και οι νόμοι υποστήριξης των ελληνικών τραπεζών ακολουθούν βροχή:
...
Με το νόμο 3872 [3 Σεπτέμβρη 2010] οι εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου αυξήθηκαν κατά 25 δισ. ακόμη! Μέσω των παραπάνω η συνολική ενίσχυση των τραπεζών από το ελληνικό δημόσιο μέχρι το τέλος ανερχόταν στα 73,3 δισ. ευρώ.
...
Με το νόμο 3965 [18 Μάη 2011] οι εγγυήσεις αυξάνονται κατά 30 δισ. ευρώ “προκειμένου να αποτραπούν προβλήματα ρευστότητας της πραγματικής οικονομίας”.
...

Για να μην κουράζουμε. Σύμφωνα με τραπεζική έκθεση (πάντα απ’ τα στοιχεία του aristeroblog.gr) την άνοιξη του 2012:

... το συνολικό ύψος της ενίσχυσης που έχουν λάβει οι τράπεζες από το Δημόσιο ανέρχεται περίπου σε 145 δισ. ευρώ, με το 90% να αφορά εγγυήσεις.

Και κάπως συγκεντρωτικά:

... Από τα στοιχεία που παρουσιάσαμε το ελληνικό κράτος έχει δώσει στις τράπεζες ρευστό 60 δισ. ευρώ το οποίο έχει εγγραφεί φυσικά στο δημόσιο χρέος... το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 18,7% του δημόσιου χρέους όπως αυτό είχε διαμορφωθεί στο καλοκαίρι του 2013.
Αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Το ελληνικό δημόσιο έχει αναλάβει και το χρέος των τραπεζών μέσω των εγγυήσεών του.... Το σύνολο των εγγυήσεων θα πληρωθεί από το δημόσιο· οι τράπεζες είναι απολύτως αδύνατο να πληρώσουν οτιδήποτε. Σύμφωνα με τους πλέον μετριοπαθείς υπολογισμούς, τα εγγυημένα (τραπεζικά) ομόλογα που βρίσκονται στο εξωτερικό ανέρχονται το ελάχιστο στα 100 δισ. ευρώ, ενώ άλλα 50 δισ. ευρώ είναι το χρέος της τράπεζας της ελλάδας για τη χρηματοδότηση μέσω ela.
...

Κι ενώ η σταθερή μείωση των καταθέσεων και η σταθερή αύξηση των ανεξόφλητων δανείων είναι ένα διαρκές πραγματικό πρόβλημα, εκείνο που έχουν αποφύγει ως τώρα οι διοικήσεις των τραπεζών (ειδικά των big4) είναι το να δώσουν λογαριασμό για το τι έκαναν με τα λεφτά των καταθετών πριν τις αρχές του 2012, ειδικά μάλιστα την εποχή της ευδαιμονίας. Και πόσο βούλιαξαν τα μαγαζιά (τους) οι ίδιοι. Οι τραπεζικές πρακτικές του Λαυρεντιάδη στην proton bank (βρίσκεται προφυλακισμένος, αλλά υπάρχουν κάμποσοι που υποστηρίζουν ότι ο Λαυρεντιάδης ήταν απλά “βιτρίνα”), του Βγενόπουλου στη marfin και στην τράπεζα κύπρου (ακόμα καταφέρνει να είναι εκτός φυλακής) ή της διοίκησης του ταχυδρομικού ταμιευτηρίου δεν ήταν καθόλου “περιθωριακή έμπνευση”. Ούτε, φυσικά, το “πρόβλημα” ήταν η κομματική προέλευση και διασύνδεση του ενός ή του άλλου τραπεζικού δ.σ. Όσο περισσότερο ήταν το συγκεντρωμένο χρήμα (δηλαδή όσο μεγαλύτερη η τράπεζα) τόσο χοντρύτερα ήταν τα κόλπα - σε σχέση, φυσικά, με τους έλληνες επιχειρηματίες, το ξέπλυμα, τις καταχρήσεις και τα υπόλοιπα ωραία.
Υποτίθεται ότι οι έρευνες της blackrock έχουν βρει διάφορα, που μένουν μακριά από οποιονδήποτε δημόσιο (και ποινικό) έλεγχο. Αλλά είναι επίσης αρκετά πιθανό ότι οι έλληνες τραπεζίτες κατάφεραν να κρύψουν διάφορα ντουλάπια με σκελετούς στις θυγατρικές τους εκτός συνόρων· σίγουρα το προσπάθησαν! Το γεγονός ότι εξακολουθούν να απολαμβάνουν τους χοντρούς μισθούς των διοικητών, ειδικά στις big4, είναι μια έμμεση αλλά σαφής ένδειξη ότι δεν κινδυνεύουν. Και, με τον τρόπο τους, συνεχίζουν να κερδίζουν απ’ το δημόσιο χρέος αυξάνοντάς το: το ελληνικό κράτος, που όλα αυτά τα χρόνια δεν μπορεί να δανειστεί με πολυετή ομόλογα, δανείζεται σταθερά απ’ τις ελληνικές τράπεζες με έντοκα γραμμάτια που έχουν επιτόκιο μεγαλύτερο απ’ αυτό που ισχύει για τα διεθνή δανειά του απ’ τα ευρωπαϊκά κράτη και το δντ, και τουλάχιστον τριπλάσιο απ’ το επιτόκιο που οι ίδιες αυτές τράπεζες δανείζονται απ’ την ευρωκεντρική. Έτσι οι μεν ελληνικές τράπεζες γράφουν κάποια κέρδη, το δε υπ.οικ. αυξάνει το “δημόσιο χρέος”.

Η απόδοση δικαιοσύνης ανάλογα με τα (οικονομικά) εγκλήματα των ελλήνων τραπεζιτών, και ceo, και golden boys, δεν θα αναιρούσε φυσικά την χρεωκοπία των τραπεζών - θα ήταν όμως μια πράξη τυπικής αναγνώρισης της μαζικής ιδεολογικής εξαπάτησης σε ότι αφορά την “κρίση”, το “δημόσιο χρέος”, κλπ. Πέραν αυτού η κατάσταση των τραπεζών δεν είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει με “πατέντες”. Ο wegonnabe συ.ριζ.α., για παράδειγμα, που στα λόγια επιμένει στην “κρατικοποίησή” τους, έχει προσθέσει ένα ακόμα μαγικό: την δημιουργία μιας (κρατικής) bad bank, όπου θα μεταφερθούν όλα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των εμπορικών τραπεζών, για να εξυγιανθούν οι δικοί τους προϋπολογισμοί. Κάτι τέτοιο έχει σαν προϋπόθεση το να μην αυξάνονται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και άλλες πηγές “ζημιάς” των τραπεζών. Πέρα απ’ αυτό, όπου έχει δοκιμαστεί το κόλπο, συνεπάγεται επιπλέον κρατική χρηματοδότηση για ό,τι απομείνει σαν “good banks”, γιατί μένουν με μικρό “good stuff” στα κιτάπια τους. Κι αυτό σημαίνει λεφτά, λεφτά, λεφτά.
Από τότε που οι ελληνικές τράπεζες άρχισαν να εκπέμπουν (μακριά απ’ τα αυτιά των καταθετών...) τα s.o.s. τους, οι διάφοροι διεθνείς “σύμβουλοι” τους προτείνουν σταθερά το ίδιο: να πουλήσουν θυγατρικές τους στα βαλκάνια, μπας και βελτιώσουν την “ρευστότητά” τους. Οι σπουδαίοι έλληνες τραπεζίτες το έχουν αποκλείσει ως τώρα, και ο λόγος είναι προφανής: ο ελληνικός χρηματοπιστωτικός ιμπεριαλισμός υπήρξε το κορυφαίο κατόρθωμα των προηγούμενων δεκαετιών, και θα το κρατήσουν με νύχια και με δόντια (τα δικά μας νύχια και δόντια...).

Τι μπορούν, λοιπόν, να περιμένουν οι ελληνικές τράπεζες (και όχι μόνο); Η καπιταλιστική πραγματικότητα είναι γνωστή: το χρήμα είναι ο ενδιάμεσος, το γενικό ισοδύναμο των αξιών· αξίες όμως (δηλαδή πραγματικός πλούτος) παράγονται μόνο απ’ την εργασία.
Όλες οι φαεινές ιδέες, δεξιές κι αριστερές, κινούνται πρακτικά από “ασύμπτωτα” έως πολύ μακριά απ’ την εργασία. Οπότε οι όποιες “λύσεις” (στα προβλήματα των τραπεζών) είναι αργά ή γρήγορα χρηματικές: ρευστότητα, ρευστότητα, ρευστότητα.
Υπάρχει στα πέριξ ένα θαύμα: το bitcoin. Πρόκειται για τον ορισμό του νομίσματος που είναι μεσολαβητής του εαυτού του και μόνο. Το 2011 η “ισο(α)τιμία” του ήταν 1 bitcoin προς 0,3 του δολαρίου. Κάποια στιγμή μέσα στο Νοέμβρη του 2013 η “ισο(α)τιμία” του έφτασε 1 bitcoin προς 900 δολάρια, και την ίδια ημέρα ειδικά στην κίνα έφτασε στο 1 bitcoin προς 1100 δολάρια. Θα έλεγε κανείς ότι το αμερικανικό νόμισμα είναι χρησιμοποιημένο κωλόχαρτο μπροστά στο φανταστικό, ιντερνετικό bitcoin· ή ότι η κρίση έχει φτάσει στο σημείο να γεννάει κωμικά νομισματικά τέρατα, κατάλληλα για τους καπάτσους του χρηματοπιστωτισμού.
Αλλά είναι μέρος της πραγματικότητας. Συνεπώς ένα ανάλογο εικονικό grecoin μπορεί να είναι η ευκαιρία. Δεν χρειάζεται τύπωμα και τυπογραφεία, και μπορεί να ικανοποιήσει τις πιο τρελλές φαντασιώσεις κάθε Λαπαβίτσα: το “ισχυρό” ελληνικό εθνικό νόμισμα, που τσακίζει ευρώ και δολάριο, μηδενίζει ουσιαστικά το χρέος, και κάνει την τράπεζα Πειραιώς goldman sucks επί 1000....
Just do it!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Αυτός είναι ο πατριωτικός χαρακτηρισμός που απέδωσε ένας απ’ τους συντάκτες της “εφ. συν” στον φινλανδό επίτροπο. Όλα τα στερεότυπα στην πίστα...
[ επιστροφή ]

2 - Στο εμπόριο μεταξύ ηπα και ε.ε. (συνολικά η ευρωπαϊκή ένωση, όχι μόνο η ευρωζώνη) οι ηπα έχουν διαρκώς έλλειμμα, και αντίστοιχα η ε.ε. πλεόνασμα. Ενδεικτικά,
το 2003 αυτό το υπέρ της ε.ε. εμπορικό πλεόνασμα ήταν 97,8 δισ. δολάρια,
το 2004 110,7 δισ. δολ.,
το 2005 124,4 δισ. δολ.,
το 2006 118,6 δισ. δολ.,
το 2007 110,2 δισ. δολ.,
το 2008 95,8 δισ. δολ.
Το 2009 υπήρξε μεγάλη πτώση στις ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ηπα, αλλά το ισοζύγιο παρέμεινε πλεονασματικό (61,2 δισ. δολ.). Το 2010 υπήρξε μια σχετικά μικρή βελτίωση του εμπορικού πλεονάσματος (79,7 δισ. δολ.) και από το 2011 επανήλθε στα “προ κρίσης” επίπεδα:
2011: 100 δισ. δολ.,
2012: 115,8 δισ. δολ.,
2013: 113,7 δισ. δολ.
Σε 11 χρόνια το συνολικό εμπορικό πλεόνασμα της ευρωζώνης έναντι των ηπα ήταν 1,13 τρισ. δολ. με την γνωστή ισοτιμία μεταξύ δολαρίου και ευρώ, δηλαδή με “ακριβό” ευρώ.
Τα γαλλικά αφεντικά θα ήθελαν μια ισοτιμία 1:1, γιατί (θεωρούν ότι) έτσι θα εκτοξευτούν οι εκτός ευρωζώνης εξαγωγές τους. Μια τέτοια ισοτιμία (που μπορεί να θεωρηθεί και κήρυξη πολέμου της ε.ε. προς τις ηπα) την βλέπουν θετικά πολλοί στην ε.ε., αλλά φαίνεται οτι ως τώρα το πρώτο μέλημα είναι να μην ξεφύγει απ’ το όριο του 1 ευρώ προς 1,4 δολάρια (κάτι που θα ήταν εύκολο εξαιτίας της μαζικής εκτύπωσης δολαρίων απ’ την Ουάσιγκτον).
Σε παγκόσμια κλίμακα η ευρωζώνη είναι σταθερά πλεονασματική, και το 2013 κατάφερε να αυξήσει τις εξαγωγές της και να μειώσει τις εισαγωγές της (σε σχέση με το 2012). Αυτή η “μείωση των εισαγωγών” οφείλεται, εν μέρει, στην αύξηση των εργαζόμενων φτωχών στη νότια ευρώπη...
[ επιστροφή ]

3 - Υπάρχει άλλο ένα: η μερική ή ολική διάλυση της ευρωζώνης. Σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι διάφοροι επιμέρους εθνοκρατικοί ιμπεριαλισμοί της ευρώπης θα γίνουν δορυφόροι είτε της Ουάσιγκτον, είτε της Μόσχας (μάλλον απίθανο του Πεκίνου).
[ επιστροφή ]

4 - Μια πρόσφατη έρευνα (στην οποία αναφέρθηκε η deutsche welle στις 21/1ου) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 109 απ’ τις συνολικά 124 τράπεζες της ευρωζώνης έχουν, όλες μαζί, μια τρύπα μεγέθους 770 δισ. ευρώ. Οι γαλλικές μόνες τους χρειάζονται 285 δισ. ευρώ, και η επόμενη μεγάλη παρτίδα είναι οι τοπικές γερμανικές landesbanken.
[ επιστροφή ]

5 - Ο όρος zombie banks χρησιμοποιείται ιδιαίτερα για διάφορα ευρωπαϊκά μαγαζιά.
[ επιστροφή ]

6 - Το ενδιαφέρον είναι ότι το δντ επιχειρηματολόγησε στα τέλη του 2013 υπέρ μιας τέτοιας λύσης επειδή (υποστηρίζουν τα τσακάλια του) εάν επιχειρηθεί bail in περίπτωση - την - περίπτωση θα προκληθούν μεγάλες κοινωνικές αναστατώσεις και εντάσεις, ενώ εάν εφαρμοστεί καθολικά θα είναι δυνατόν να πουληθεί σαν “δίκαιη”. Αλλά για να είναι πανευρωζωνιακό ένα τέτοιο μέτρο θα πρέπει να εφαρμοστεί και στον ευρωζωνικό βορρά, που έχει τις καλύτερες δυνατότητες διαχείρισής τους. Πράγμα εξαιρετικά απίθανο.
[ επιστροφή ]