Εισιτήριο

Μετά το 5ευρω (για εξετάσεις) το 25ευρω (για νοσηλεία) και το μονόευρω (για κάθε συνταγή): και το υπουργείο υγείας έχει γίνει σκέτο λογιστήριο, όπως και τα περισσότερα (όχι όμως το δημόσιας τάξης!) - πράγμα που, πάντως, είναι έντεχνα παραπλανητικό. Ο πλασιέ παίρνει το αθώο του ύφος μπροστά στην κατακραυγή, και λέει “ωραία, πείτε μου εσείς που θα βρούμε 110 εκατομμύρια”. Είναι ένα πολύ νοικοκυρεμένο ερώτημα / επιχείρημα, της κατηγορίας “δούναι και λαβείν”. Έχει ακουστεί και χρησιμοποιηθεί (επιτυχημένα δυστυχώς) σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις εδώ και 3 χρόνια, αφού κάνει λιανά τι ακριβώς σημαίνει ο εκβιασμός του “δημόσιου χρέους”.
Κι ενώ η κατακραυγή είναι δικαιολογημένη, φοβούμαστε ότι χρησιμοποιεί λάθος επιχείρημα. Τέτοια που θα επιτρέψουν, άλλη μια φορά, στα λογιστήρια (εν προκειμένω του υπ. υγείας) να κάνουν τους απαραίτητους ελιγμούς, δείχνοντας “κατανόηση στους αναξιοπαθούντες”. Ας πούμε με το μοντέλο της τιμής του ρεύματος: αυξάνει σταθερά, αλλά υπάρχουν και τα “κοινωνικά τιμολόγια” για τους φουκαράδες... ‘Η, ακόμα, να αναστείλουν προσωρινά την εφαρμογή του μέτρου.
Το λάθος επιχείρημα αφορά το ποσό (των 25 ευρώ) και το μέγεθος του. Είναι μεγάλο; Είναι μικρό; Τόχεις; Δεν τόχεις; Γιατί δεν τόχεις; Πόσα δίνεις; - πόσα θες;...
Απ’ την δική μας μεριά, την εργατική (όπως καταλαβαίνουμε τα πράγματα) το ύψος των εισιτηρίων (και όχι μόνο στα νοσοκομεία...) είναι ένα θέμα· αλλά το σημαντικότερο είναι η αλλαγή της σχέσης. Της σχέσης μεταξύ υπηκόου και, υποτιθέμενα, “δημόσιων παροχών”. Είναι λάθος (αν και πολυχρησιμοποιημένο) ότι το “δημόσιο σύστημα υγείας” είναι δωρεάν. Δεν είναι! Είναι πληρωμένο!! Είναι πληρωμένο απ’ τους μισθωτούς των τωρινών και των προηγούμενων γενεών, και από τις κρατήσεις στους μισθούς τους υπέρ των ασφαλιστικών τους ταμείων· είναι πληρωμένο απ’ τους φόρους τους, άμεσους και έμμεσους. Τίποτα απ’ αυτά που έχουν ονομαστεί “δημόσια συστήματα” στο πάλαι ποτέ κράτος πρόνοιας δεν ήταν “δωρεάν”!
Τέτοια ήταν η σχέση: υπήρχε “έμμεση” πληρωμή απ’ την μεριά των μισθωτών (και των άλλων κοινωνικών τάξεων, εντάξει...) για όλες τις “δημόσιες υπηρεσίες” έτσι ώστε να μην προσωποποιείται η παροχή αυτών των υπηρεσιών, στη βάση του “αυτός έχει - ο άλλος δεν έχει”. Ήταν έμμεση και όχι άμεση η πληρωμή επειδή μεταξύ κάθε ατόμου χωριστά και της παροχής της τάδε ή της δείνα υπηρεσίας (υγείας, παιδείας, αστικών μεταφορών, πρόνοιας, κλπ) τοποθετούνταν και αναγνωριζόταν σαν τέτοιο ένα επίπεδο γενικού κοινωνικού συμφέροντος. Η αντίληψη ότι υπάρχει όντως ένα τέτοιο “γενικό κοινωνικό συμφέρον” που καλύπτει κρίσιμα πεδία των σχέσεων και των αναγκών, δεν είχε προκύψει με επιφοίτηση! Είχε προκύψει (και) απ’ τον ταξικό ανταγωνισμό, αλλά και από μια εύκολα αποδείξιμη αλήθεια, ότι δηλαδή οι κοινωνίες (ειδικά οι καπιταλιστικές) έχουν τέτοιο βαθμό συνθετότητας ώστε η μη ικανοποίηση των βασικών αναγκών ακόμα και λίγων επηρεάζει πολύ περισσότερους.
Αυτή ήταν (και εξακολουθεί να είναι) η σχέση. Η αόρατη αλλά και πολύ συγκεκριμένη σχέση μπροστά στην πύλη του νοσοκομείου: αυτά εδώ (κτίρια, μηχανήματα, υλικά, μισθοί) είναι πληρωμένα και πληρώνονται γενικά κι απρόσωπα ακριβώς για να είναι διαθέσιμα σε όλους και όλες... δεν χρειάζεται να κρατάς το πορτοφόλι σου εδώ! Αντίστροφα, το εισιτήριο, ακόμα και το πιο μηδαμινό, αλλάζει εντελώς αυτήν την σχέση.

Πάρτε για παράδειγμα τα αστικά λεωφορεία. Έχουν εισιτήριο. Είναι ακριβό; Είναι φτηνό; Μπορείς να το πληρώσεις; Δεν μπορείς; Γιατί δεν μπορείς; Όλες οι υπονοούμενες ερωτήσεις είναι ατομικές / προσωπικές. Παρακάμπτουν εντελώς οποιοδήποτε γενικό και απρόσωπο ζήτημα σε ότι αφορά τις μετακινήσεις στις πόλεις. Οι ατομικές / προσωπικές ερωτήσεις, που μορφοποιούνται στο εισιτήριο του λεωφορείου, υπονοούν κάποια πράγματα: μπορείς (αν “δεν έχεις”...) να πας με τα πόδια (στο περπάτημα δεν υπάρχει ακόμα εισιτήριο)... είναι δικιά σου η επιλογή... μόνος / η σου αποφασίζεις πόση ώρα “διαθέτεις” για να πας στη δουλειά, ή στο φροντιστήριο, ή για χάζι, ή για ψώνια... ή για διασκέδαση... μόνος /η σου αποφασίζεις καν και καν αν θα πας για δουλειά... όμως αν βιάζεσαι πρέπει να πληρώσεις εισιτήριο...
Το εισιτήριο του λεωφορείου, εξατομικευμένη πληρωμή, υπονοεί “ατομική επιλογή” στη μετακίνηση. Η υπηρεσία / λεωφορείο (υπονοεί το εισιτήριο) δεν είναι υποχρεωτικό παράγωγο της urban συγκέντρωσης, της ραγδαίας απομάκρυνσης των τόπων κατοικίας απ’ όλους τους άλλους (πρώτα και κύρια απ’ τον τόπο δουλειάς)· δεν είναι, λοιπόν, η υπηρεσία / λεωφορείο υποχρεωτικό χαρακτηριστικό μιας συγκεκριμένης φάσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Είναι μόνο μια “επιπλέον” υπηρεσία, όχι βασική, όχι απαραίτητη, την οποία υπηρεσία (αφού δεν είναι αναγκαία) αν θες την αγοράζεις. Επί τόπου.
Όμως και αυτή είναι προπληρωμένη! Με τον ίδιο (γενεαλογικό και όχι μόνο) τρόπο που είναι προπληρωμένες (και πληρώνονται διαρκώς) όλες οι υπηρεσίες και παροχές που αφορούν αποδεδειγμένα γενικά κοινωνικά συμφέροντα. Υποτίθεται ότι η διαφορά των φόρων που εισέπραταν οι βασιλιάδες απ’ τους φόρους που εισπράτουν τα καπιταλιστικά κράτη, δεν είναι απλά το μέγεθός τους, αλλά η στρατηγική τους λειτουργία και δικαιολόγηση. Οι βασιλιάδες εισέπραταν φόρους για την δική τους (απεριόριστη) καλοπέραση και για να θησαυρίζουν· τα κράτη εισπράτουν φόρους για να παρέχουν ό,τι απαιτούν τα γενικά κοινωνικά συμφέροντα.

Υποστηρίζουμε ότι από εργατική σκοπιά αυτό είναι το πιο σημαντικό. Σχηματικά μιλώντας κάποιος “πλούσιος” θα μπορούσε να αμφισβητήσει αν όχι την ύπαρξη τέτοιων γενικών κοινωνικών συμφερόντων σίγουρα το αν υπάγεται ο ίδιος σ’ αυτά. Ο πλούσιος δεν θα χρησιμοποιήσει το λεωφορείο, ούτε θα πάει σε δημόσιο νοσοκομείο - άρα (λέει ή μπορεί να πει) γιατί να πληρώνω μέσω φόρων για υπηρεσίες που δεν χρειάζομαι;... Ο “πλούσιος” θα προχωρήσει τον συλλογισμό του ένα βήμα πιο πέρα, και θα πει: ... ας τις πληρώνουν αυτοί που τις χρειάζονται... Για να δείξει, μάλιστα, πόσο δίκαιος είναι, και ότι δεν θέλει να σφετεριστεί κάτι, θα τελειώσει την σκέψη του: ... ας τις πληρώνουν ΟΤΑΝ τις χρειάζονται... Αυτό, ακριβώς, είναι το εισίτηριο· που δεν είναι καθόλου ξένο με την “λογική” πληρώνει όποιος και όταν χρειάζεται... Δεν είναι ξένο καν και καν σε μια ορισμένη μικροαστική “λογική”: αφού εγώ δεν είμαι ηρωϊνοεξαρτημένος γιατί να πληρώνω (φόρους...) για τους ηρωϊνοεξαρτημένους; - αφού εγώ είμαι υγιής γιατί να πληρώνω για τους άρρωστους; - όταν αρρωστήσω βλέπουμε...
Απ’ την εργατική σκοπιά όχι μόνο υπάρχουν γενικά κοινωνικά συμφέροντα, αλλά υπάρχει και κάτι άλλο, ακόμα πιο έντονα αντίθετο απ’ τα πιο πάνω: οι υπηρεσίες που αφορούν τα γενικά κοινωνικά συμφέροντα θα προπληρώνονται (μέσω κρατήσεων και φόρων) απ’ όλους· όμως τα περισσότερα θα τα πληρώνουν οι πλούσιοι! Δεν υπονοείται εδώ καθόλου ότι η θεραπεία του καρκίνου του αστού είναι πιο ακριβή απ’ την θεραπεία του καρκίνου του εργάτη· ούτε ότι ο αστός πιάνει δυο θέσεις στο λεωφορείο (αν αποφασίσει να το χρησιμοποιήσει) ενώ ο εργάτης μισή, οπότε η (προ)πληρωμή είναι ανάλογη των εξατομικευμένων εξόδων σε κάθε περίπτωση. ‘Οχι. Υπονοεί (μάλλον το εννοεί κατηγορηματικά...) ότι η συνεισφορά στην εξυπηρέτηση των γενικών κοινωνικών συμφερόντων είναι ανάλογη των “οικονομικών δυνατοτήτων” κάθε μέλους της κοινωνίας και όχι ανάλογη του “πόσες φορές χρειάζεται ή χρησιμοποιεί ο καθένας ποια υπηρεσία”! Κι αυτό (το θρασύτατο!!!) μόνο από εργατική θέση μπορεί να γίνει κατανοητό και να επιβληθεί. Γιατί; Επειδή μόνο απ’ αυτήν την θέση, την θέση του παραγωγού του πλούτου ο οποίος κλέβεται, υπάρχει η γνώση ότι οι διαφορές στις “οικονομικές δυνατότητες” δεν είναι καθόλου φυσικό φαινόμενο ή κληρονομικό δικαίωμα αλλά συνέπεια σχέσεων δύναμης· όπως άλλωστε δεν είναι “φυσικό φαινόμενο” τα γενικά κοινωνικά συμφέροντα στις κάθε φορά συγκεκριμένες ιστορικές εκδοχές τους. Συνεπώς οι “πλούσιοι” πρέπει να επιστρέψουν στις γενικές σχέσεις ένα μέρος απ’ αυτό που κλέβουν στις ιδιωτικές (εργοδοσίας, γεωπροσόδου, τοκισμού χρήματος, κλπ) - μέχρι να ξεμπερδέψουμε με δαύτους...
Γιατί τα γράφουμε αυτά; Για να θυμίσουμε (;) αυτό που θεωρούμε ουσιαστικό. Το ζήτημα ΔΕΝ είναι εάν “μπορούμε” ή δεν “μπορούμε” (από οικονομική άποψη) να πληρώνουμε το ένα ή το άλλο εισίτηριο. Δεν μπαίνουμε σε παζάρια. Στην τελική, εάν το εισιτήριο στα νοσοκομεία ήταν μισό ευρώ, ναι, φυσικά και θα “μπορούσαμε”... Το ζήτημα είναι ότι ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ να πληρώνουμε οποιοδήποτε εισιτήριο για υπηρεσίες που σχετίζονται με βασικές ανάγκες· σίγουρα βασικές ανάγκες της τάξης μας, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί στον καπιταλιστικό 21ο αιώνα.
ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ! Δεν θέλουμε γιατί ξέρουμε ότι αυτές τις υπηρεσίες τις έχουμε πληρώσει ξανά και ξανά ήδη. Δεν θέλουμε, επίσης, γιατί εξακολουθούμε να απαιτούμε αυτή η γενική και απρόσωπη προπληρωμή να γίνεται ανάλογα με τις “οικονομικές δυνατότητες” όλων των μελών όλων των κοινωνικών τάξεων. Κι αν ο πλασιέ υπουργός δεν ξέρει ο καϋμένος που να βρει τα 110 ή τα 40 ή τα όσα εκατομμύρια του “λείπουν”, ας πάει να τα πάρει απ’ τον φίλο του τον Ξινή. Και σ’ όποιον άλλον λογιστή του κράτους υπάρχουν “τρύπες”, ας πάει να τις κλείσει απ’ τους αθώους των χρηματιστηριακών κόλπων ή απ’ τους λαθρέμπορους “φίλους του κράτους”. (Αμαρτήσαμε: γίναμε “λαϊκιστές”!!!)