βασικές ανάγκες (ξανά) α λα ιρλανδία

Όχι λίγες φορές όσοι / όσες συμμετέχουν στη συνέλευση του πλάνου 30/900 έχουν ερωτηθεί (συνήθως, αν και όχι πάντα, καλοπροαίρετα) με βάση ποια κριτήρια έχει προσδιοριστεί το ποσό των 900 ευρώ σαν το κάτωτατο όριο για τον βασικό (καθαρό) μισθό του ανειδίκευτου, σήμερα, στην ελλάδα. Η απάντηση είναι σαφής: αφού πρώτα προσδιορίστηκε ο 19χρονος / η 19χρονη “απόφοιτος/η λυκείου”, που πιάνει για πρώτη φορα δουλειά στη ζωή του/της, χωρίς να έχει οποιοδήποτε “χαρτί ειδικότητας”, σαν η κοινωνική φιγούρα εκείνη που, έχοντας τις μικρότερες “υποχρεώσεις” σε τρίτους (χωρίς παιδιά, χωρίς φροντίδα άρρωστου γονιού), θα έπρεπε να καλύπτει με αξιοπρέπεια, μέσω του μισθού, τις βασικές ανάγκες της, στη συνέχεια προσδιορίστηκαν αυτές οι βασικές ανάγκες και (χοντρικά) το σε χρήμα ανάλογό τους. Σαν τέτοιες βασικές ανάγκες (ενδεικτικά) ονομάστηκαν η χωριστή κατοικία (μακριά απ’ τους γονείς), η διατροφή και το ντύσιμο, η ψυχαγωγία, ένα ταξίδι τον χρόνο εκτός συνόρων, οι καλοκαιρινές διακοπές, και άλλα που η συνέλευση του πλάνου έχει δημοσιοποιήσει.
Ήταν αναμενόμενο ότι στην “υπερϋλιστική” σύγχυση στην οποία ζουν πολλοί (πάντα με καλυμένες τις βασικές ανάγκες τους από τρίτους, συνήθως τους γονείς...) η κουβέντα περί βασικών αναγκών (και άρα βασικού μισθού) φέρνει - το λιγότερο - αμηχανία. Τα θέλουμε όλα, και τα θέλουμε τώρα (συμφωνούμε απόλυτα!) - αλλά στην πράξη όσοι / όσες ζουν δουλεύοντας (μετανάστες αλλά και ντόπιοι νέοι εργάτες και εργάτριες) παίρνουν... ξέρετε τι. Και δεν έχει ωριμάσει ακόμα καθόλου η θυμωμένη εργατική βεβαιότητα ότι “δεν είμαστε για τα γεννητικά όργανα των εργοδοτών”, και οι αντίστοιχες συλλογικές στάσεις· συνεπώς το “900 ευρώ κατώτατος βασικός μισθός του ‘ανειδίκευτου’”, μαζί με το “30 ώρες την βδομάδα δουλειά” αιωρούνται μπροστά σαν εξωτικά πτηνά.

Μπορεί, τώρα, οι υποτελείς (μόνον οι έλληνες; δεν ξέρουμε) να εμφορούνται από τόσο σπουδαίες ιδέες για τους εαυτούς τους ώστε το θεωρούν υπερβολικά ταπεινό το να οργανωθούν πολεμικά για να υπερασπιστούν στοιχειώδη της καθημερινότητάς τους (αρχίζοντας απ’ τις βασικές ανάγκες τους), ενώ (φυσικά) την ίδια ώρα, με την μύτη ψηλά, ξεπέφτουν παριστάνοντας ότι δεν τρέχει και τίποτα τελικά, όμως τα αφεντικά (όχι τα ντόπια) μας παίρνουν μέτρα. Πολυ συγκεκριμένα και “μετρήσιμα”.
Το ιρλανδικό κοινοβούλιο ενέκρινε τον περασμένο Δεκέμβρη νόμο για τις ατομικές χρεωκοπίες (personal insolvency act). Υποτίθεται (και λέμε “υποτίθεται” επειδή δεν ασχοληθήκαμε να το διαπιστώσουμε) ότι μ’ αυτή τη νομοθεσία θεσμοποιείται κάποιου είδους “χρυσή τομή” μεταξύ των συμφερόντων των τραπεζών και των συμφερόντων των ιδιωτών οφειλετών, έτσι ώστε κάτα κάποιον τρόπο αυτοί οι τελευταίοι να προστατεύονται απ’ το να κατασχεθούν οι ίδιοι, αυτοπροσώπως, ή να ζουν σε άθλιες συνθήκες προσπαθώντας να ξεχρεώσουν.
Το ενδιαφέρον (για το θέμα μας) είναι ότι το ιρλανδικό κράτος, χρησιμοποιώντας διάφορες στατιστικές, προσδιόρισε (και χρηματικά) ένα ελάχιστο όριο, το οποίο ονόμασε “εύλογο επίπεδο ζωής” (reasonable standard of living) [1] για τους υπηκόους του, το οποίο (μέσα απ’ τον p.i.a.) θεσμοποιείται σαν “ανέγγιχτο”: δεν επιτρέπεται δηλαδή, κάποιος ή κάποια, να “πέφτει πιο χαμηλά” για να ξεπληρώνει τα ρυθμισμένα χρέη του. Παρότι το ζήτημα στην μακρινή ιρλανδία έχει προκύψει απ’ την κρατική νομοθεσία (και την “φροντίδα” για κάποια μίνιμουμ προστασία των οφειλετών), προσφέρεται για συγκρίσεις. 
Λοιπόν, το ιρλανδικό κράτος υπολογίζει σαν χρηματικό ανάλογο του (ελάχιστου) εύλογου επιπέδου ζωής για ένα ενήλικο άτομο, το ποσό των 1029,83 (χιλιών είκοσι εννέα ευρώ και ογδοντατριών σέντς) τον μήνα. Και αναλύει ως εξής τον (μηνιαίο) λογαριασμό:
- για φαγητό 247,04 ευρώ·
- για ένδυση 35,73 ευρώ·
- για προσωπική φροντίδα 33,40 ευρώ·
- για υγεία 31,09 ευρώ·
- για αγαθά οικιακής χρήσης 31,47 ευρώ·
- για υπηρεσίες οικιακής χρήσης 28,61 ευρώ·
- για επικοινωνίες 43,45 ευρώ·
- για κοινωνικότητα 125,97 ευρώ·
- για εκπαίδευση 24,50 ευρώ·
- για (ιδιωτικές) μεταφορές 240,13 ευρώ·
- για οικιακό ρεύμα 48,87 ευρώ·
- για οικιακή θέρμανση 57,31 ευρώ·
- για διάφορα προσωπικά έξοδα 0,79 ευρώ·
- για ασφάλιση κατοικίας 12,22 ευρώ·
- για ασφάλιση ιδιωτικού αυτοκινήτου 25,91 ευρώ·
- για αποταμίευση και κάλυψη απρόοπτων εξόδων 43,33 ευρώ.
Αυτά (αν τα προσθέσετε) διαμορφώνουν το ποσό των 1029,83 ευρώ τον μήνα, ποσό που (ας το επαναλάβουμε) θεωρείται το κατώτατο όριο για την αξιοπρεπή διαβίωση ενός ενηλίκου ατόμου (στην “υπό μνημόνιο”  ιρλανδία). Εάν πρόκειται για νοικοκυριό 2 ατόμων, χωρίς παιδιά αλλά με ένα ι.χ., το ποσό (συνολικά) ανεβαίνει στα 1431,58 ευρώ τον μήνα. Επιπλέον αυτού του ποσού, προστίθενται τα εξής (πάντα μηνιαία): 372,49 ευρώ τον μήνα για κάθε παιδί βρεφικής ηλικίας· 163,67 ευρώ τον μήνα για κάθε παιδί προσχολικής ηλικίας· 294,71 ευρώ για κάθε παιδί δημοτικού· 497,32 ευρώ για κάθε παιδί ηλικίας γυμνασίου / λυκείου. Σε σχέση μ’ αυτά τα ποσά ο p.i.a. προβλέπει ρητά ότι:

... η ρύθμιση (αποπληρωμής) χρεών δεν μπορεί να περιλαμβάνει οποιονδήποτε όρο που θα συνεπάγεται ότι ο οφειλέτης κάνει πληρωμές τέτοιου ύψους ώστε δεν του απομένει ικανοποιητικό εισόδημα ώστε να έχει ένα εύλογο επίπεδο διαβίωσης αυτός ή αυτή και τα άτομα που εξαρτώνται από αυτόν ή αυτήν.

Θα προσέξατε ότι στον πιο πάνω κατάλογο δεν περιλαμβάνεται ενοίκιο κατοικίας. Έχουν όλοι οι ιρλανδοί μισθωτοί δικά τους σπίτια; Όχι. Απλά ο υπολογισμός έχει γίνει χωρίς αυτό το έξοδο (για όσους το έχουν) - όμως το ενοίκιο λαμβάνεται υπ’ όψη σε μια άλλη ρύθμιση του p.i.a., που προβλέπει την υπό ορισμένους όρους διαγραφή χρέους έως 20.000 ευρώ μετά από 3 χρόνια “αδυναμίας πληρωμής”. Ο ένας απ’ τους δύο όρους για να δικαιούται κανείς αυτήν την διαγραφή χρέους, είναι να έχει μηνιαίο διαθέσιμο εισόδημα μικρότερο των 60 ευρώ. Αυτό, δε, το “μηνιαίο διαθέσιμο εισόδημα” προκύπτει αφαιρώντας απ’ τον μισθό το ποσό του “εύλογου επίπεδου διαβίωσης” και το ποσό του μηνιαίου ενοικίου. Έτσι, για παράδειγμα, κάποιος / κάποια που βγάζει (στην ιρλανδία...) 1500 ευρώ τον μήνα και πληρώνει νοίκι 450 ευρώ έχει “μηνιαίο διαθέσιμα εισόδημα” 1500 - (1029,83 + 450) = 20,87 ευρώ. Επειδή αυτό είναι μικρότερο από 60 ευρώ, έχει δικαίωμα να ζητήσει (και να πετύχει) την διαγραφή χρεών του προς τις τράπεζες έως και 20.000 ευρώ.

Δεν θα μπούμε τώρα σε κουβέντα περί κρατικών πολιτικών. Όμως αυτό που στην ιρλανδία ονομάζεται “εύλογο επίπεδο διαβίωσης” θα μπορούσε να είναι συνώνυμο με τον “βασικό καθαρό μισθό του ανειδίκευτου”: η ιρλανδική λίστα περιλαμβάνει (εκτιμημένα σαν ποσά εξόδων για την ικανοποίησή τους) “βασικές ανάγκες”...
Σε ότι αφορά τον κατώτατο μισθό στην ιρλανδία, τα μεγέθη (με νόμο του 2011) είναι τα εξής:
- ο γενικός ελάχιστος (βασικός) μισθός για ανειδίκευτους κάτω των 18 χρόνων, για 40 ώρες δουλειά την εβδομάδα είναι 1066,56 ευρώ·
- ο γενικός ελάχιστος (βασικός) μισθός για τον πρώτο χρόνο εργασίας άνω των 18 είναι 1217,92 ευρώ·
- ο γενικός ελάχιστος (βασικός) μισθός για τον δεύτερο χρόνο εργασίας άνω των 18 είναι 1371,04 ευρώ·
- ο γενικός ελάχιστος (βασικός) μισθός από εκεί και πέρα είναι 1522,4 ευρώ. Μετά τα δύο πρώτα χρόνια εργασίας στην ιρλανδία δεν ισχύει ο χαρακτηριστισμός “ανειδίκευτος”.
Επιπλέον, ο ίδιος νόμος (του 2011), δίνει διάφορες δυνατότητες στους εργάτες να καταφύγουν στα δικαστήρια εάν οι εργοδότες τους πληρώνουν λιγότερο απ’ αυτά τα ποσά.
Οι (κρατικές) ρυθμίσεις των κατώτατων μισθών σημαίνουν πως τα 1029,83 ευρώ που αποτελούν, έναντι των χρεών προς τις τράπεζες, το “εγγυημένο ποσό εύλογου επιπέδου ζωής”, είναι χαμηλότερο στην ιρλανδία απ’ τον πιο ελάχιστο βασικό μισθό (για εργάτες κάτω των 18). Αλλά με την προσθήκη ενός ενοικίου έρχεται περίπου στα επίπεδα του γενικού ελάχιστου βασικού μισθού απ’ τον 3ο χρόνο εργασίας και μετά.

Εντάξει, συμβαίνει να το ξεχνάμε: εδώ δεν είναι ιρλανδία, εδώ είναι “γαμώ το κράτος και την Μέρκελ”. Έστω. Ακόμα και με μαζικό κύμα καταλήψεων στέγης όμως εμείς θα επιμέναμε και πάλι ότι ο βασικός καθαρός μισθός του ανειδίκευτου πρέπει να γίνει χτες 900 ευρώ τον μήνα: πρώτον, επειδή τα κατειλλημένα κτίρια συνήθως χρειάζονται έναν περίδρομο επισκευών, και δεύτερον επειδή οι αφίσες, οι προκηρύξεις και τα υπόλοιπα προπαγανδιστικά μέσα του όποιου κινήματος έχουν κι αυτά κάποιο (όχι αμελητέο) κόστος.
Με άλλα λόγια, είτε “γαμάει το κράτος και το κεφάλαιο” ο καθένας, είτε συμβαίνει το ανάποδο (σπάνιο το δεύτερο, αλλά λέμε...), πάλι οι βασικές ανάγκες και η κάλυψή τους είναι σημαντικό μέρος της ζωής μας... [2]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Στο θέμα αναφέρθηκε δημοσίευμα της “εφημερίδας των συντακτών”, στις 22/4ου (“υπό το απόλυτο κράτος της φτώχειας”), αλλά λέγοντας μισές αλήθειες, που εν τέλει δημιουργούσαν εντελώς λαθεμένη εντύπωση για το θέμα.
Θα επιμείνουμε, έχει σημασία. Ο συντάκτης της “εφ. συν.” (αρχισυντάκτης διεθνούς ρεπορτάζ) γράφει επι λέξει (σύνταξη και ορθογραφία του πρωτότυπου):

(...) Στην ουσία το ιρλανδικό κράτος ορίζει αυθαίρετα ένα “λογικό βιοτικό επίπεδο” για τους (εκατοντάδες χιλιάδες) πτωχευμένους πολίτες του, το οποίο όμως τους οδηγεί οριστικά στην απόλυτη φτώχεια. Ενδεικτικά αναφέρεται πως, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της Υπηρεσίας Πτωχεύσεων, κάθε άτομο δικαιούται να ξοδεύει πλέον μόλις 247 ευρώ τον μήνα για την διατροφή του, 57 ευρώ για θέρμανση και 126 ευρώ για “κοινωνική συμμετοχή” - χρήματα με τα οποία μπορεί, ας πούμε, να πάει σε μια παμπ ή να αγοράσει εισητήρια για ποδοσφαιρικά ματς, θέατρο ή σινεμά. Όλα τ’ άλλα έξοδα ... κομμένα (...)

Αυτή η περιγραφή δημιουργεί λάθος εντύπωση: ότι το “εύλογο επίπεδο ζωής” νομοθετήθηκε στην ιρλανδία στα (247 + 57 + 126 =) 430 ευρώ. Το θέμα δεν είναι ποσοτικό. Μια τέτοια “διεθνής είδηση” αναπαράγει την ιδεολογία των “θυμάτων”, που στην ελλάδα πουλιέται και αγοράζεται πολύ. Θυμάτων που μόνες διεξόδους έχουν το να ψηφίζουν το ένα ή το άλλο κόμμα, και να κάνουν βαριεστημένες διαδηλώσεις / παρελάσεις, που δεν φοβίζουν και δεν απειλούν κανέναν.
Εάν η είδηση (για τη νομοθεσία περί ατομικών χρεωκοπιών στην ιρλανδία) μεταφερόταν στο σωστό της περιεχόμενο, θα είχε ένα ενδιαφέρον σε ότι αφορά την διαχείριση (απ’ το ιρλανδικό κράτος) του ζητήματος των ποσών που θα πληρώνουν στις τράπεζες οι οφειλέτες. Με τον διαστρεβλωτικό τρόπο που μεταφέρθηκε, το θέμα πήγε εντελώς αλλού. Αυτό λέγεται παραπληροφόρηση. Το γεγονός ότι μια τέτοια δουλειά γίνεται μέσα απ’ τις σελίδες της “αυτοδιαχειριζόμενης” και θεωρούμενης “αριστερής” εφημερίδας των συντακτών, δεν μας εντυπωσιάζει.
[ επιστροφή ]

2 - Και επειδή οι καλοθελητές δεν ξέρουν απλή αριθμητική, και θα βρουν την ευκαιρία να πουν “900; τι 900; αυτό είναι ξεκάθαρη αυτοϋποτίμηση σε σχέση με τους ιρλανδούς”, να θυμίσουμε πως επειδή πουθενά δεν ισχύει το 30/900, η αναλογία χρόνου εργασίας προς καθαρό βασικό μισθό είναι ίδια με το 40/1200. Και επειδή περιγράφουμε σαν “τυπικό ανειδίκευτο” τον 19χρονο / την 19χρονη, θα έπρεπε να απολογηθούμε μόνο για -17,92 ευρώ - σε σχέση με την “μνημονιακή” ιρλανδία.
Καλά. Θα το κάνουμε όταν επιτευχθούν τα υπόλοιπα.
[ επιστροφή ]