Τα χαριτωμένα και φιλοπρόοδα γομαρόπαιδα των φωτογραφιών δεν έχουν καμία σχέση με ηθική ή φυσική αυτουργία πράξεων βίας. Απλά φυλάνε όλο το βιός της “ελληνικός χρυσός”. Αντίθετα, είναι λαγωνικά στο να βρίσκουν τους ηθικούς αυτουργούς ζημιάρικων πράξεων σε βάρος της επένδυσης. Εμμ - “για το μεροκάματο” είναι και οι βόθροι...

ο χρυσοθήρας - και ο σκύλος του

για ένα γαμημένο μεροκάματο

Οι εργαζόμενοι θα πάρουμε το νόμο στα χέρια μας. Έως εδώ. Αφού δεν μπορεί το κράτος να περιφρουρήσει την επένδυση, θα το κάνουμε εμείς. Θα ξεκινήσει εμφύλιος. Θα γίνει μεγάλο κακό αν μας κόψουν το μεροκάματο!

Πόσο χαμηλά μπορεί να πέσει κανείς για ένα (γαμημένο) μεροκάματο; Πολύ χαμηλά, πάρα πολύ χαμηλά. Τόσο χαμηλά ώστε να απειλεί ότι “θα πάρει το νόμο στα χέρια του” και ότι “θα ξεκινήσει εμφύλιο” για να προστατέψει μια (οποιαδήποτε) “επένδυση”. Δηλαδή το αφεντικό του. Δηλαδή την κερδοφορία του αφεντικού του. Δηλαδή την άγρια εκμετάλλευσή του από το αφεντικό του. Κι όταν κάποιος πέφτει τόσο πολύ χαμηλά, τότε μια μονάχα μοίρα θα έχει, αναπόφευκτη, αργά ή γρήγορα: το αφεντικό του θα του ρίξει μια κλωτσιά (όταν δεν θα τον χρειάζεται άλλο) λέγοντάς του άντε ρε μαλάκα ψόφα πιο κει... Γιατί οι ”επενδύσεις” και οι “επενδυτές” ποτέ δεν κρύβουν τι θέλουν και πως θα το πάρουν. Και τους “σκύλους” τους, σα σκύλους τους αντιμετωπίζουν.
Η αρχική δήλωση ανήκει στο πρόεδρο του σωματείου μεταλλωρύχων “μαύρη πέτρα” (Άγγελος Δεληγιόβας με τ’ όνομα). Και έγινε, μ’ όλη της ιερή αγανάκτηση, μετά την εμπρηστική νυχτερινή επίθεση μερικών δεκάδων ατόμων σε μηχανήματα (των υπεργολάβων) της καναδικής εταιρείας eldorado, η οποία μαζί με ένα 5% του (πανταχού παρόντα...) Μπόμπολα είναι οι ιδιοκτήτες της “ελληνικός χρυσός α.ε.”. Η οποία ετοιμάζεται να καταστρέψει ό,τι καταστρέφεται στα δάση της Χαλκιδικής, για να βγάλει ένα κολοσσιαίο ποσό (σαν κέρδος) κυριολεκτικά και μεταφορικά σε χρυσάφι (αλλά και σε χαλκό και άλλα μέταλλα).
Και “νοιώθει να τον πνίγει το δίκιο του” ο πρόεδρος της “μαύρης πέτρας” και τα μέλη του σωματείου (όλα;), κι αυτά τα 200 που δουλεύουν ήδη σ’ ένα απ’ τα χρυσωρυχεία της περιοχής (στο Στρατώνι) και τα υπόλοιπα που περιμένουν να δουλέψουν στις Σκουριές, στην Ολυμπιάδα και όπου αλλού ανοίξει τα νταμάρια της η eldorado, όχι μόνο εναντίον όσων έβαλαν φωτιά σε φορτηγά και εκσκαφείς και εναντίον όλων όσων αντιδρούν στην “επένδυση”, γιατί; Επειδή ταυτίζει το γαμημένο μεροκάματο, δηλαδή την υλική πλευρά της καθημερινής του ζωής, με την ίδια την επιχειρήση.

Έχουν, άραγε, αυτές οι λίγες εκατοντάδες τωρινών ή μελλοντικών μεταλλωρύχων, κάποια έστω και ελάχιστη ένδειξη ότι η “εταιρεία” νοιάζεται έστω και στο ελάχιστο για τα μεροκάματα χοντροκέφαλων εργατών; Έχουν, νομίζουν, μια τέτοια: την υπόσχεσή της ότι όταν ανοίξουν οι δουλειές (δηλαδή όταν καταστραφούν τα δάση, το νερό, και ό,τι άλλο αγγίξει το χέρι - του - Μήδα) θα τους έχει στη δούλεψή της. Ίσως, ακόμα και για 27 χρόνια... Θα μπορούσαν, φυσικά, όλοι αυτοί οι εργάτες να έχουν στο υψηλότερο σημείο των αξιολογήσεών τους την αξιοπρέπειά τους· και άρα να μην εκδηλώνουν την γεμάτη αγάπη - προς - τους - εργοδότες τους προσμονή του μεροκάματου. Δεν χρειάζονται αισθήματα σ’ αυτές τις γαμημένες σχέσεις εκμετάλλευσης· και τα αφεντικά, όντως, δεν έχουν τέτοια. Ούτε είναι μυστικό ότι κανένα αφεντικό και κανένας “επενδυτής” δεν νοιάζεται για οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ τα κέρδη.
Πως προκύπτουν τα κέρδη μιας εταιρείας εξόρυξης χρυσού; Από δυο μεριές: απ’ την καταστροφή που προκαλεί στα φυσικά υποθέματα· και, όπως παντού στον καπιταλισμό, απ’ την εκμετάλλευση της εργασίας. Η eldorado, που δουλεύει χρυσωρυχεία και σε άλλα μέρη του κόσμου, δίνει για ορισμένα απ’ αυτά στοιχεία για το πόσο της κοστίζει (πλήρες κόστος) κάθε καθαρή ουγγιά χρυσού που “παράγει”. Στα 3 (μεγάλα) ορυχεία της eldorado στην κίνα, της έρχεται από 290 έως 480 δολάρια η ουγγιά - και σ’ αυτό το κόστος περιλαμβάνονται τα πάντα: εργατικά, μηχανήματα, χημικά και διαδικασίας καθαρισμού των μιγμάτων, κλπ. Με μέση τιμή της ουγγιάς του χρυσού πάνω από 1700 δολάρια, η eldorado βγάζει, απλά, τα κέρατά της. Κι ας μην μιλήσει κανείς για “κινέζικα μεροκάματα”: οι διεθνείς μελέτες υποστηρίζουν ότι αν, στην παραγωγή, η ουγγιά “κοστίζει” στους σύγχρονους χρυσοθήρες πάνω από 550 - 600 δολάρια, η “επένδυση” δεν συμφέρει· όχι, τουλάχιστον, με εμπορική τιμή του χρυσού γύρω στα 1750 δολάρια η ουγγιά. Εν πάσει περιπτώσει πρόκειται για μπίζνες που δουλεύουν με κέρδος 250% ή 300% (και άνω)· και, άρα, ποσώς ενδιαφέρονται τα αφεντικά τους για την μαλακία που έχει στο κεφάλι του κάθε πρόεδρος “μαύρης πέτρας”, και κάθε μέλος που συμφωνεί μαζί του. Για την ακρίβεια: ενδιαφέρονται μόνο να γαυγίζουν οι εργάτες (της eldorado και κάθε παρόμοιας) όσους διαφωνούν με τέτοιες καταστροφικές μπίζνες.

Αυτοί οι μεταλλωρύχοι (και, δυστυχώς, πολλοί ακόμα μέσα στην τάξη μας...) έχουν - νομίζουν - ένα ακλόνητο επιχειρήμα: αν δεν υπάρχει χρυσωρυχείο πως θα βγάζω το μεροκάματο; Αυτό, σε απλά, plain ελληνικά σημαίνει ότι το “συμφέρον του εργάτη μεταλλωρύχου” είναι να υπάρχουν ορυχεία (κι ας πεθάνουν οι υπόλοιποι...). Έστω. Κατά πλήρη και απόλυτη αντιστοιχία, το έτσι εννοημένο συμφέρον των γιατρών (αλλά και των νοσοκόμων, των τραυματιοφορέων, των μαγείρων στα μαγειρία των νοσοκομείων, των καθαριστριών που δουλεύουν εκεί, των φαρμακοβιομήχανων αλλά και όλων των εργατών σ’ αυτές...) είναι να υπάρχει αρρώστια στον κόσμο. Πολύ αρρώστια - για να έχουν οι μεν κέρδη και οι δε μεροκάματο. Κοινωνίες υγιών ανθρώπων θα ήταν θανάσιμη απειλή γι’ αυτούς όλους, και - σίγουρα - θα ήταν μια επιμέρους απειλή (αλλά απειλή!) μεταλλωρύχοι υγιείς, που δεν αρρωσταίνουν από φυματίωση και πνευμονοκοκίαση, κι ούτε σακατεύονται στις στοές. Επίσης, κατά πλήρη και απόλυτη αντιστοιχία, το ανάλογα εννοημένο συμφέρον των φαναρτζήδικων (αλλά και των μαστόρων και εργατών που δουλεύουν στα συνεργεία, των ιδιοκτήτων αλλά και των εργατών στις αντιπροσωπείες ανταλλακτικών, των αυτοκινητοβιομήχανων αλλά και των εργατών σ’ αυτές...) θα ήταν να γίνονται τροχαία “ατυχήματα” στους δρόμους. Πολλά τροχαία - για να έχουν οι μεν κέρδη και οι δε μεροκάματο. Σωστά φτιαγμένοι δρόμοι με λογικούς και προσεκτικούς οδηγούς θα ήταν θανάσιμη απειλή γι’ αυτούς, και - σίγουρα - θα ήταν μια επιμέρους απειλή εάν οι μεταλλωρύχοι δεν έχουν κι αυτοί το δικό τους μερίδιο στα τροχαία. (Τι πάει να πει; Κάθε δεκαπέντε μέρες να στουκάρει κι ένας....). Επιπλέον, όσοι δουλεύουν σε πυρηνικά εργοστάσια έχουν ανάλογα συμφέρον να γίνονται διαρκώς όλο και περισσότερα τέτοια πυρηνικά εργοστάσια. Τέλος (τα παραδείγματα μπορούν να συνεχίζονται επ’ άπειρον...) οι κατασκευαστικές εταιρείες, οι εργολάβοι (αλλά και οι οικοδόμοι εργάτες) έχουν εύλογο συμφέρον να σκεπαστεί όλος ο πλανήτης από μια φλούδα τσιμέντου πάχους 100 μέτρων.
Εν τέλει, ο κόσμος σύμφωνα με την “λογική” είμαι εργάτης τάδε ειδικότητας - ζήτω τα αντίστοιχα αφεντικά (ο κόσμος στον οποίο οι μεταλλωρύχοι της Χαλκιδικής δεν θα χρειαζόταν να πάρουν - το - νόμο - στα - χέρια - τους αφού ο “νόμος θα είχε αποκατασταθεί”) θα ήταν κάπως έτσι: ενώ αυτοί θα δούλευαν χωμένοι στις γαλαρίες, κάποιοι άλλοι “διαφορετικών ειδικοτήτων” θα φρόντιζαν ν’ αρρωσταίνουν (οι μεταλλωρύχοι), να φεύγουν τα αμάξια τους (των μεταλλωρύχων) απ’ τους δρόμους (με την οικογένεια μέσα - προτιμότερο “για να βγαίνει το μεροκάματο για περισσότερους”...), θα έβαζαν μια πυρηνική σχάση δίπλα απ’ τα σπίτια τους και, στο τέλος, θα τους σκέπαζαν με μερικές χιλιάδες κυβικά τσιμέντο. Κάπως έτσι θα έβγαιναν πολλά και διαφορετικά (γαμημένα) μεροκάματα... Μόνο που δεν θα τα “χαιρόταν” κανείς (εκτός απ’ τα αφεντικά).
Πρόκειται για παράνοια. Είναι η καπιταλιστική παράνοια· κι αν σκάει στο στόμα εργατών, σα “συμφέρον” τους, δεν είναι λιγότερο παράνοια, κι ούτε λιγότερο καπιταλιστική.

Αγάπα το αφεντικό σου, τρώγε το φαΐ σου, και δούλευε πολύ: εντάξει, δεν είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε, και δεν μας εντυπωσιάζει. Όμως η γελοιότητα μπορεί να ανέβει ψηλά, ειδικά για όποιον έχει φίλο το “πρώτο θέμα” και τον “μαύρο τρύπα”... Ο τίτλος παραπέμπει στους “πυρήνες της φωτιάς”, απ’ την ανάποδη. Η λεζάντα γράφει: “εργαζόμενοι στα μεταλλεία αποφασισμένοι να στηρίξουν την επένδυση”. Ειδική φωτογράφιση και, ενδεχομένως, έξτρα 20αρικάκι στο κεφάλι... Για το styling φυσικά...

σκέφτομαι σαν εργάτης

Τα μάγια τα έλυσε (προς όφελος αυτού που γράφει αυτές τις γραμμές) πριν πολλά πολλά χρόνια ένας εργάτης, ένας αυθεντικός προλετάριος. Είπε: Κοίτα, δουλεύω χρόνια οικοδόμος....

Λοιπόν, άμα σκέφτομαι σαν οικοδόμος, τότε το συμφέρον μου είναι “τσιμέντο παντού”. Για να ‘χω δουλειά. Αλλά όχι, δεν σκέφτομαι σαν οικοδόμος. Σκέφτομαι και νοιώθω τον εαυτό μου εργάτη. Εργάτης γενικά είμαι. Όχι σ’ αυτή την ειδικότητα ή στην άλλη. Οπότε το συμφέρον μου είναι να πληρώνομαι καλά, να δουλεύω όσο γίνεται λιγότερο, να μην προσβάλλουν την αξιοπρέπειά μου, και να έχω όσο περισσότερο χρόνο γίνεται για τους φίλους μου, για τη γυναίκα μου, και για να τους πολεμάω.

Με την απλότητα και μαζί την αυστηρότητα και την ευστοχία που μόνο ο συνδυασμός της εργατικής εμπειρίας και της εργατικής συνείδησης μπορεί να έχει, εκείνος ο άνθρωπος είπε πολύ περισσότερα απ’ αυτά που τον αφορούσαν προσωπικά. Κυρίως - και για το θέμα που έχουμε πιάσει εδώ, πριν οι μεταλλωρύχοι της Χαλκιδικής “πάρουν το νόμο στα χέρια τους” - έδειξε την αβυσσαλέα διαφορά, την απόλυτη αντίθεση, ανάμεσα στο εργάτης (και εργασία) απ’ την μια, και το προτεσταντικό επάγγελμα (και επαγγελματίας) απ’ την άλλη· που, χάρη στις μικροαστικές “φυσικότητες” συνυπάρχουν στην τάξη μας. Είναι, δυστυχώς, συνηθισμένο οι ειδικευμένοι (ή αυτοί που για κάποιο διάστημα πληρώνονται σαν τέτοιοι) να ταυτίζονται με την ειδικότητά τους. Ύστερα είναι “φυσιολογικό” να φτάνουν να γλύφουν τ’ αρχίδια (συνήθως αφεντικών· αλλά και πελατών) που τους “προσφέρουν δουλειά” στην “ειδικότητά ΤΟΥΣ”. Η απόσταση ως την ταύτιση με τα συμφέροντα του αφεντικού (τουλάχιστον για όσο “προσφέρει δουλειά”) είναι μικρή, ελάχιστη. Και το αποτέλεσμα συντριπτικό.
Όμως όλα ξεκινούν απ’ την αόρατη ιεράρχηση. Τι είναι σημαντικότερο; Η (κοινωνικά / ταξικά) προσδιορισμένη σχέση εργοδότη / εργάτη ή η “κατοχή κάποιων γνώσεων” σα πιστοποίηση δικαιωματικής υπεροχής απέναντι σε άλλους που δεν τις έχουν, ή έχουν άλλες; Όποιος απαντήσει το δεύτερο έχει βραχεί ήδη παιρνώντας τον Ρουβικώνα (αν μας επιτρέπεται η παρομοίωση) της ταξικής προδοσίας: σαν “επαγγελματίας” (ακόμα και μεροκαματιάρης...) θα έχει φτιάξει για πάρτη του όλες τις βασικές προϋποθέσεις να αντιμετωπίζει οποιονδήποτε “απειλεί το επάγγελμα” σαν εχθρό. Ό,τι σκατά κι αν είναι αυτό το “επάγγελμα”. Από δούλος κωπηλάτης σε γαλέρα, μέχρι μισθωτός εργάτης σε ορυχείο. Σ’ αυτό το σημείο έχει γίνει κιόλας σκύλος.

Σαν επιβεβαίωση του ότι τέτοιοι σκύλοι καλώς είναι τέτοιοι, υπάρχει μια μεγάλη φιλολογία, απ’ την δεκαετία του 1970 και μετά, που υποστηρίζει ότι τα εργατικά συμφέροντα και τα οικολογικά συμφέροντα δύσκολα συμβιβάζονται. Είναι η κωδικοποιημένη (δήθεν) αντίθεση περί “κόκκινου” (τα εργατικά συμφέροντα) και “πράσινου” (τα οικολογικά). Βέβαια, αν το καλοσκεφτεί κανείς, αυτή η διάκριση (ή και πόλωση) είναι εσκεμμένη, και δίνει δίκιο (τελικά) ακόμα και στους μπάτσους, και κάθε λογής φύλακα των συμφερόντων των αφεντικών. Για παράδειγμα, από τότε που εργάτες και εργάτριες πολεμούσαν κατά της φυσικής τους εξόντωσης (ενάντια στα κτηνώδη ωράρια, την κτηνώδη εντατικοποίηση, κλπ), υπερασπιζόμενοι / ες την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των κορμιών και των συναισθημάτων τους, με έναν βασικό τρόπο ήταν και “οικολόγοι”, έστω κι αυτή η ορολογία δεν υπήρχε τότε. Οι γηγενείς και οι αυτόχθονες που υπερασπίζονται εδάφη, δάση, και μια ορισμένη κουλτούρα και αντίληψη ζωής και κοινωνικότητας στα δάση του Αμαζονίου δεν είναι “οικολόγοι” με την δυτική, post70s έννοια· είναι (απέναντι στις καπιταλιστικές νόρμες) μια παραλλαγή των εργατών και εργατριών των πρώτων καπιταλιστικών συγκεντρώσεων, εργοστασίων, λιμανιών ή ορυχείων, που έκαναν το ίδιο, χωρίς την “περιβαλλοντική φύση” σαν επιχείρημα, αλλά με την “ανθρώπινη φύση” τους κατευθείαν.
Με αυτήν την έννοια, ούτε στις Σκουριές της Χαλκιδικής ούτε και πουθενά στον κόσμο η υπεράσπιση του φυσικού περιβάλλοντος δεν είναι αντίθετη στην υπεράσπιση της αξιοπρέπειας και της δημιουργικότητας της εργασίας, και αντίστροφα. Μπορούν όμως να αντιπαρατεθούν, με τον ίδιο μηχανισμό που μπορεί να αντιπαρατεθεί η δουλειά των αντρών εργατών με εκείνη των γυναικών εργατριών, ή των ντόπιων με τους μετανάστες: χρειάζεται (για να στηθεί αυτή η αντιπαράθεση) κάποιοι να θεωρήσουν εαυτούς σαν ιδιοκτήτες ενός “δικαιώματος” του οποίου η άσκηση επιβάλλει στους υπόλοιπους να βγάλουν τον σκασμό. Αλλά μόλις εργάτες ή εργάτριες θεωρήσουν ότι είναι προνομιούχοι ιδιοκτήτες (της εργατικής τους δύναμης) έχουν τελειώσει! Γιατί κανένας άλλος δεν μπορεί να τους “εγγυηθεί” ένα τέτοιο “προνόμιο” εκτός από το πονηρό κλείσιμο του ματιού του αφεντικού. Κανένα αφεντικό δεν κλείνει πονηρά το μάτι στους εργάτες (του) παρά μόνο εάν πρόκειται να κάνουν τον δικό του νόμο δικό τους. Και κανένα αφεντικό δεν χαλαλίζει ούτε δευτερόλεπτο απορίας για το τι θα κάνει με τέτοιους λακέδες όταν δεν τους χρειάζεται: αφού ο νόμος του αφεντικού έγινε δικός τους νόμος, είναι καταδικασμένοι για τα μπάζα, ακόμα κι αν ενδιάμεσα “νιώσουν κάποιοι” χάρη στην εύνοιά του. Πρόκειται, ακριβώς, γι’ αυτό που έχει συμβεί πάμπολλες φορές με τους στρατιώτες στους στρατούς των αφεντικών: γεμάτοι περηφάνεια πολεμούν για τα συμφέροντα των κυρίων· ώσπου να γίνουν μια άμορφη μάζα κρέατος, πράγμα που είναι η “φυσική” κατάληξη του πατριωτισμού τους και της ταύτισής τους με τον πραγματικό τους εχθρό.

Η eldorado έχει βρει τσάμπα στρατιώτες στους μεταλλωρύχους των πρώην μαντεμοχωριών. Όσο κι αν τους πληρώνει, είτε δουλεύουν είτε είναι απλά κλακαδόροι, της είναι εντελώς τσάμπα. Τσάμπα θα τους ρίξει στις γαλαρίες. Τσάμπα θα τους έχει να αργοπεθαίνουν για μερικά γαμημένα μεροκάματα. Και τσάμπα θα ρίξει πάνω τους άλλους τσάμπα σκύλους (μπράβους...) αν και εφόσον κάποτε οι μεταλλωρύχοι τολμήσουν να κουνηθούν “ενάντια στην επένδυση”. Μόνοι τους υπέγραψαν το συμβόλαιο του ηθικού, του συνειδησιακού τους θανάτου, υπερασπιζόμενοι αυτήν την “επένδυση”. Ε, ο φυσικός θάνατος, είναι απλά μια παράγωγη λεπτομέρεια του συμβολαίου.