“Λοιπόν, αυτό με τον Βορίδη και τους ταρίφες ήταν..., Τί να σας πω;”

μια νίκη με γεύση ξινή

Από την δικιά μας θέση το πράγμα θα περιγραφόταν “μία η άλλη”: τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν (θα) είναι αξιοσημείωτα λιγότερο ιδιωτικοποιημένα μετά το βραχυκύκλωμα της εκλογής “συμβουλίων διοίκησης” στα αει. Απ’ την θέση των άμεσα ενδιαφερόμενων πρόκειται ωστόσο για αξιοσημείωτη επιτυχία: με την διοίκηση των ιδρυμάτων στα χέρια των πανεπιστημιακών μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι αυτά παραμένουν δημόσια...
Θα ήταν αφέλεια να το πιστέψει κανείς - και δεν αποκλείουμε να υπάρχουν πάμπολλοι εύπιστοι. Η τελευταία νομοθετική αναδιάρθρωση της λειτουργίας των ελληνικών πανεπιστημίων αφορούσε πολύ περισσότερα απ’ τα διοικητικά σχήματα, και όχι λιγότερο σημαντικά. Όχι λιγότερο σημαντικά υπέρ της συστηματικότερης ιδιωτικοποίησής τους. Θα είναι φάρσα λοιπόν εάν υποστηριχτεί ότι “ανατράπηκε ο νόμος Διαμαντοπούλου”! Τίποτα αναληθέστερο: έχει μπλοκαριστεί ένα μικρό (αν και σημαντικό) τμήμα του. Άλλα, όμως, δουλεύουν μια χαρά - επειδή συμφέρουν αυτούς ακριβώς που φρέναραν (και “καλώς” αν πρέπει να το πούμε...) το θέμα με τους χορηγούς / διοικητές των ιδρυμάτων.
Για παράδειγμα, στα τέλη του περασμένου Φλεβάρη, πανηγυρίστηκε δεόντως η αναγγελία δημιουργίας του πρώτου παραρτήματος ελληνικού πανεπιστημίου εκτός συνόρων. Αυτό δεν είναι ακριβές, μιας και με την μορφή “κολεγίων” τα ελληνικά ιδρύματα ήδη δραστηριοποιούνται σε κράτη των βαλκανίων: όταν τα “κολέγια” εξάγονται είναι καλά, όταν εισάγονται είναι κτύπημα στην “δημόσια εκπαίδευση”.... Εν πάσει περιπτώσει η περίπτωση του Γεωπονικού πανεπιστημίου, και του deal που έκανε στο Ντουμπάι, φαίνεται να είναι όντως “ένα κλικ πιο ψηλά” απ’ τα κολέγια, επειδή το παράρτημα θα δίνει πτυχία υπογραμμένα απ’ το Agricultural University of Athens in Dubai.
Για να αυξηθεί ο ενθουσιασμός σας (και για να ξεκαθαριστεί πόσο “υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα των πανεπιστημίων” είναι το μπλοκάρισμα των δ.σ. των ιδρυμάτων), πρέπει να πούμε ότι το Γεωπονικό πανεπιστήμιο θα συνεργαστεί για την δημιουργία του παραρτήματός του, με μια σαουδαραβική βιομηχανία τροφίμων, την Hail Agriculture Development co., που έχει θυγατρική και στο Ντουμπάι. Η βιομηχανία Hail Agriculture είναι ένας υπερ-γαιοκτήμονας στη σαουδική αραβία, κατέχοντας και εκμεταλλευόμενη 350 τετραγωνικά χιλιόμετρα [1] καλλιεργήσιμης γης. Κι όχι μόνον αυτό. Πρόσφατα “νοίκιασε” για 49 χρόνια 22.900 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης στο βόρειο σουδάν (σε επενδυτική συνεργασία με μια κρατική εταιρεία της σαουδαραβικής δικτατορίας), με προοπτική να επεκτείνει την συμφωνία για άλλα 80.000 στρέμματα. Διαθέτοντας αρκετό ρευστό (με τους τρόπους που μπορούν ορισμένες κατηγορίες αφεντικών να έχουν ρευστό την σήμερον ημέρα...) η Hail Agriculture έχει μεγάλα όνειρα και αχόρταγες βλέψεις για παρόμοιες αγρο-βιομηχανικές επενδύσεις στην τουρκία, στο καζακστάν, και αλλού. Μ’ άλλα λόγια ο επιχειρηματικός και “εκπαιδευτικός” χρηματοδότης της θυγατρικής του Γεωπονικού πανεπιστημίου στο Ντουμπάι, και συνεταίρος της άνθησης του ελληνικού εκπαιδευτικού trademark στη χερσόνησο των πετρελαίων και των πλυντηρίων, είναι ένας απ’ τους τυράννους της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων, για τους οποίους σας έχουμε ενημερώσει ήδη (δες Sarajevo νο 35, Δεκέμβρης 2009, Latifundia: μερικές ακόμα κατακτήσεις). Ο οποίος τύραννος θέλει να αυξήσει την παραγωγή μεσαίων στελεχών (γεωπόνων διαφόρων ειδικοτήτων, τεχνικών παραγωγής, επιτηρητών εργασίας, κλπ) εξ ου και η συνεργασία με το ελληνικό (“δημόσιο”) εκπαιδευτικό σύστημα.
Αφού, λοιπόν, το deal του Γεωπονικού δεν καταγγέλθηκε από πουθενά σαν αποικιοκρατικό και σαν παράδοση της εκπαίδευσης στα χέρια των επιχειρήσεων, χάρη στην εθνικά υπερήφανη τύχη ότι αυτό συμβαίνει εκτός ελληνικών συνόρων, μας είναι αδύνατο να φανταστούμε το πως οι ακαδημαϊκοί και μη “φίλοι της δημόσιας εκπαίδευσης” θα εμπόδιζαν έναν παρόμοιο επιχειρηματικό συνδυασμό πανεπιστημίου - εταιρειών εντός ελλαδιστάν. Το πιθανότερο είναι ότι ψάχνουν όλοι (των ελληνικών ιδρυμάτων) παρόμοιες “εξαγωγές”, με τους ίδιους προσοδοφόρους όρους φυσικά. [2] Συνεπώς, αν το Χ ή το Ψ πανεπιστημιακό μαγαζί του εξωτερικού θέλει να φτιάξει παράρτημα στην ελλάδα, με τις συνεργασίες του και τα δ.σ. του τα επιχειρηματικά, οι ντόπιοι θα βγάλουν τον σκασμό. Διαφορετικά οι “ξένοι” θα τους τρίψουν στα μούτρα τα ίδια τους τα εθνικά κατορθώματα. Να γιατί, λοιπόν, ο “νόμος Διαμαντοπούλου” και, κυρίως, το πνεύμα του, χαίρουν άκρας υγείας.
Τελικά, ο τρόπος με τον οποίο επιτεύχθηκε η αναστολή ή η ματαίωση των δ.σ. στα ελληνικά ιδρύματα, είναι εκείνου ακριβώς του είδους που αφήνει πολλά αποσιωπητικά. Δεν μοιάζει καθόλου με το ηρωϊκό “κίνημα κατά του άρθρου 16”, αλλά έχει πολλά κοινά με την μέθοδο της επιτυχίας του “αγώνα των ταξιτζήδων”: ομάδες πίεσης, λόμπυ, πείτε το όπως θέλετε, καταφέρνουν να βάλουν τον “πιο δικό” τους άνθρωπο στην κορυφή του υπουργείου, κι έτσι το πράγμα μπαίνει σ’ έναν δρόμο. Το ότι αρκετοί φοιτητές έβαλαν πλάτη σ’ αυτό το κόλπο άλλες εποχές δεν θα γινόταν· και οπωσδήποτε δεν τους τιμά ιδιαίτερα. Ωστόσο, η ενσωμάτωση των στελεχών του “φοιτητικού κινήματος” στους μηχανισμούς και τα κυκλώματα των ιδρυμάτων είναι τόσο ώριμη πια, που κανένας δεν παραξενεύεται. Όλοι νικητές λοιπόν, και η ζωή συνεχίζεται.

Υπάρχει όμως κι ένα άλλο θεματάκι, το οποίο (παράδοξο;) έχει μια διαγώνια σχέση με την νίκη - κατά - των - πανεπιστημιακών - δ.σ. Είναι σχεδόν μυστικό, αλλά οι πιο έντιμοι μεταξύ των πανεπιστημιακών τουλάχιστον το παραδέχονται. Στις παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις γύρω από θέματα στα οποία έχει προκληθεί ένταση μεταξύ πανεπιστημιακών και κυβέρνησης, άρα στο επίμαχο θέμα των δ.σ. (όπως και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν), δεν συμμετέχουν μόνο τα ιδρύματα και το υπουργείο παιδείας και θρησκευμάτων. Συμμετέχει και το υπουργείο δημόσιας τάξης. Το γενικό σχήμα είναι: “σας δίνουμε αυτό (σαν υπουργείο παιδείας) - μας δίνετε εκείνο (σαν υπουργείο δημόσιας τάξης)”. Αυτό, στην αργκώ, λέγεται “μας πιέζουν” (απ’ την Κατεχάκη).
Η τοις μετρητοίς υλοποίηση των παρασκηνιακών νταραβεριών αυτού του είδους έγινε ως τώρα απ’ τους πανεπιστημιακούς της Νομικής και της Ασοεε· και, φυσικά, έγινε σιωπηλά δεκτή απ’ όλο το συνάφι. Το σημείο περιστροφής ήταν οι μικροπωλητές. Τι έγινε δηλαδή; Χάρη στο ενδιαφέρον διάφορων ριζοσπαστικών φοιτητικών μειοψηφιών τα πεζοδρόμια γύρω από διάφορα πανεπιστημιακά κτήρια του κέντρου της Αθήνας είχαν γίνει ένας σχετικά (το τονίζουμε: σχετικά) ασφαλής χώρος για τους μικροπωλητές, από τότε που κρατικοί και παρακρατικοί άρχισαν να τους κυνηγάνε σε άλλα κεντρικά σημεία της πόλης. Κατά κάποιον τρόπο είχε επεκταθεί πρακτικά και χωροτακτικά η έννοια του “ασύλου”. Η μεθόδευση της συνεργασίας πανεπιστημιακών και δημόσιας τάξης κινήθηκε στην ακριβώς αντίθετη τροχιά - ενώ, επί της αρχής, κάτι τέτοιο ήταν περιττό. Αυτά τα γλοιώδη υποκείμενα που λέγονται διδάσκοντες των δύο ιδρυμάτων (Νομικής και Ασοεε) κάλεσαν την αστυνομία να “καθαρίσει” την εκτός ιδρυμάτων περίμετρο απ’ τους μικροπωλητές, κάλεσαν την αστυνομία σε περιοχές που τυπικά και ουσιαστικά δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητά τους, περιοχές και δρόμους για τους οποίους τυπικά και ουσιαστικά η αστυνομία δεν χρειαζόταν το γλείψιμο / έκκληση κανενός πανεπιστημιακού. Αυτό όμως που κατ’ αρχήν δεν χρειαζόταν να γίνει έγινε. Και (έχουμε την γνώμη πως) έγινε επειδή είναι τμήμα μιας ευρύτερης συνεργασίας και όχι μια μεμονωμένη στιγμή.
Αυτό που είναι ο κρίκος της φανερής (η κρυφή πάει πολύ μακρύτερα) συνεργασίας μεταξύ επιχειρηματικού πανεπιστημίου (αλλά χωρίς δ.σ.!) και μηχανισμών δημόσιας τάξης είναι ορισμένα φαινόμενα “αταξίας” που έχουν απομείνει εντός των ιδρυμάτων. Η πιο χειροπιαστή μορφή αυτής της “αταξίας” είναι διάφορα φοιτητικά στέκια / καταλήψεις που, σε γενικές γραμμές, χρησιμοποιούνται από ομάδες και παρέες φοιτητών και φοιτητριών που κινούνται πολιτικά και ιδεολογικά έξω απ’ τα όρια της (γενικής) νομιμότητας όπως αυτά επαναχαράσονται επ’ ευκαιρία της κρίσης και της διαχείρισής της. Αν και είναι αδύνατο να χρεωθεί σ’ αυτά τα μορφώματα η παρακμή της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η διαδικασία “αναβάθμισης - μέσω - της - ιδιωτικοποίησης” βρίσκει σ’ αυτά έναν βολικό στόχο για να ξεδιπλώσει την μυθολογία της ευταξίας, την οποία χρειάζεται για εντελώς διαφορετικούς σκοπούς.
Η συνεργασία, λοιπόν, αστυνομίας και πανεπιστημιακών σ’ ένα θέμα που οι δεύτεροι απλά περίσσευαν (στο κυνήγι των μικροπωλητών γύρω απ’ τη Νομική και την Ασοεε) έγινε σαν μαφιόζικη προκαταβολή για την συνεργασία σ’ ένα θέμα που χρειάζονται και οι δύο: τον νόμο και την τάξη εντός των ιδρυμάτων, και όχι μόνο των συγκεκριμένων δύο. Αυτό περιγράφτηκε πολύ καθαρά στα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ του μηντιακού βραχίονα αυτής της συνεργασίας: οι μικροπωλητές επωφελούνται απ’ την συμπάθεια και την βοήθεια εξτρεμιστών εντός πανεπιστημίων ήταν (με δικά μας λόγια) η γενική “καταγγελία” του γραφείου τύπου του συμπλέγματος της ασφάλειας. Είναι τόσος και τέτοιος ο “αέρας” αυτών των πολεμικών αναγγελιών, που δεν ασχολούνται καν να “αποδείξουν” ποιά ακριβώς είναι η “επικινδυνότητα” των μικροπωλητών, και άρα των “εξτρεμιστών συνεργατών” τους μέσα στα πανεπιστήμια. Αφήνεται να αιωρείται μια ασαφής ιδέα· ίσως αυτοί οι εξτρεμιστές να κάνουν λαθρεμπόριο χοντρικής, των απομιμήσεων που πουλάνε οι μικροπωλητές...
Το ζουμί (κατά την ταπεινή μας άποψη) είναι ότι οι θιασώτες και οι υπηρέτες του επιχειρηματικού πανεπιστημίου (αλλά χωρίς δ.σ.!) νοιώθουν έντονο τον πειρασμό να (ξανα)δουλέψουν για το υπουργείο δημόσιας τάξης “καθαρίζοντας” τα ιδρύματα από ό,τι περισσεύει ή δεν χωράει ή δεν θέλει να χωρέσει είτε στην επιχειρηματικότητα είτε στην πολεοδομική (και μαφιόζικη) ομαλότητα. Αλλά δεν μπορούν να το πετύχουν οι ίδιοι· μπορούν όμως να προσφέρουν την θεσμική και ιδεολογική κάλυψη στον αστυνομικό βραχίονα, να δράσει αν χρειαστεί. Αυτό ακριβώς έκαναν όταν έγιναν το ιδεολογικό τμήμα της αστυνομίας και της μαφίας των ακινήτων στο κέντρο της Αθήνας, καλώντας και ξανακαλώντας όλο αγανάκτηση και παράπονο για την εκκαθάριση των μικροπωλητών. Αν η θέση τους εκτός ιδρυμάτων ήταν από περιττή ως γελοία, η θέση τους εντός ιδρυμάτων είναι εκτός από αναγκαία και ενισχυμένη χάρη στο “νόμο Διαμαντοπούλου” (που εξακολουθεί να ισχύει...) σε ότι αφορά τα αδικήματα “καταλήψεων” και την ερμηνεία του “ασύλου”. Μπορεί να χρειαστεί και καμιά προβοκάτσια - χρήσιμοι ηλίθιοι πάντα βρίσκονται. Μπορεί και όχι. Αλλά (λέμε...) το μυαλό τους είναι εκεί!

Υπάρχει ένα ατσάλινος δεσμός μεταξύ εξελίξεων που (οι πρωταταγωνιστές τους θέλουν να) εμφανίζονται άσχετες μεταξύ τους, δεσμός που δείχνει την πραγματική ξεφτίλα των ντόπιων πανεπιστημιακών, αν όχι καθολικά σίγουρα στη συντριπτικά μεγάλη πλειονότητά τους. Απ’ την μια μεριά πετυχαίνουν να μπλοκάρουν το κεφάλαιο “διοικητικά συμβούλια με συμμετοχή χορηγών”, ενώ προωθούν κανονικά άλλα κεφάλαια της ιδιωτικοποίησης, στο βαθμό που επωφελούνται. Απ’ την άλλη μεριά, για να έχει καλό εμπορικό όνομα το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, πρέπει να “απολυμάνει” το εσωτερικό του, οπότε τα αφεντικά του, είτε είναι ιδιώτες είτε δημόσιοι υπάλληλοι, έχουν κοινά συμφέροντα με τους μηχανισμούς δημόσιας τάξης. Ο συνδυασμός των δύο εξελίξεων είναι οργανικός, και λέγεται “νεοφιλελευθερισμός”.
Το πράγμα (θεωρούμε πως) είναι σοβαρό, και καθόλου δεν σηκώνει εκείνο το είδος δήθεν εξεγερσιακών, μεγαλόστομων, και δήθεν αυθόρμητων (αλλά πάντα απελπιστικά τυφλών) αντιδράσεων που είναι ο κανόνας στις νεαρές ηλικίες εντός ιδρυμάτων. Ο ριζοσπαστικός επανακαθορισμός του τι σημαίνει “δημόσιο πανεπιστήμιο”, και η ανάδειξη σαν βασικής προϋπόθεσης της μέγιστης κοινωνικότητάς του απέναντι σε κάθε είδους αδύναμο ή/και αποκλεισμένο κοινωνικό υποκείμενο, ξεπερνάει κατά πολύ τα λομπίστικα και συντεχνιακά κόλπα των προφεσσόρων. Όμως απ’ την εποχή των 300 μεταναστών στη Νομική είχαμε προειδοποιήσει για την ουσιαστική παράδοση των υπολειμμάτων κοινωνικότητας των ιδρυμάτων στο σύμπλεγμα της ασφάλειας και τα συμφέροντά του. Το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο είναι αντικοινωνικό (και, φυσικά, αντιπρολεταριακό), και θα γίνει ακόμα περισσότερο τέτοιο. Ακολουθεί το χρήμα εδώ και πολύ καιρό, και δεν φαίνεται να συναντάει αντίπαλους της προκοπής.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 - Ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο είναι χίλια στρέμματα...
[ επιστροφή ]

2 - Στις 28 Απρίλη η καθεστωτική “καθημερινή” διαφήμισε την εμπορική πρόοδο του τει Σερρών, το οποίο (όπως και άλλα) εξέλεξε το δ.σ. του σύμφωνα με το νόμο, και έχει για πρόεδρο έναν ντόπιο επιχειρηματία της “πράσινης ενέργειας”, τον Αντώνη Γερασίμου (ιδιοκτήτη διάφορων εταιρειών). Η εμπορική αυτή πρόοδος, προς το παρόν, εκδηλώνεται σαν “μεταπτυχιακά στα αγγλικά”, με τιμολόγιο από 2.500 έως 4.000 ευρώ.
Αλλά, μια απλή σύγκριση του εμπορικού κατορθώματος του Γεωπονικού με το αντίστοιχο του τει Σερρών, δείχνει το γιατί οι πανεπιστημιακοί των αει που μπλόκαραν τις εκλογές δ.σ. για τα ιδρύματά τους, έχουν το δίκιο τους: μπορούν να κάνουν θαυμάσια τις δουλειές της ιδιωτικοποίησης χωρίς επιχειρηματίες στα πόδια τους.
[ επιστροφή ]