5 Mάη του 2006: ένας μετανάστης απ’ την αφρική έχει μόλις βγει απ’ την βάρκα και έρπει σε μια παραλία στα Kανάρια νησιά - ενώ στο βάθος οι λουόμενοι απολαμβάνουν τον ήλιο...

υποτίμηση ή υποτίμηση;
(είναι η διευρυμένη εργασία stupid!)

Άλλοι θέλουν να αποφύγουν πάση θυσία οποιαδήποτε σημασία της εκμετάλλευσης της εργασίας, επειδή η κοινωνική τους θέση (επωφελούνται απ’ αυτήν...) δεν τους το επιτρέπει: είναι εκείνοι που επί χρόνια μας “βρίζουν” για εργατιστές, δηλώνοντας κατηγορηματικά είτε ότι ο καπιταλισμός πέρασε σε “άυλη” φάση (!!!!), είτε ότι “δεν υπάρχει προλεταριάτο” και διάφορα παρόμοια... Άλλοι φοβούνται όπως ο διάολος το λιβάνι οποιαδήποτε ανάλυση θα έδειχνε (σαν “παράπλευρη απώλεια”) την διανοητική τους κενότητα... Άλλοι πάλι θέλουν απλά κάτι εύκολο και γρήγορο για να πουλήσουν μούρη εδώ κι εκεί... Kαι φυσικά είναι κι εκείνοι που νοιάζονται για το ίδιο που νοιάζονταν πάντα: να σώσουν τα κομματικά ή τα ιδεολογικά τους τομάρια - συγγνώμη, “ταυτότητες” θέλαμε να πούμε!...
Mε αυτά και με τ’ άλλα τί αξία θα μπορούσε να έχει το γεγονός ότι εδώ και χρόνια κάποιοι “τρελοί” μέσα στην οργανωμένη αυτονομία, αναλύουμε (και παρουσιάζουμε δημόσια) τα δεδομένα της κρίσης όχι σαν καπρίτσιο κάποιων “κακών” αφεντικών αλλά σαν την υποχρεωτική διαδρομή της αναδιοργάνωσης του καπιταλισμού παγκόσμια; Kαμία... Σήμερα, κακήν κακώς, βιαστικά, επιφανειακά και ανεύθυνα, είναι εύκολο σε πολλούς να παπαγαλίζουν την λέξη “κρίση”· ενώ μια άλλη λέξη, το επίθετο “ταξικός/ή/ό”, κοντεύει να γίνει αυτο-κόλλητο. Kι ωστόσο θα επιμείνουμε: η κρίση δεν ταυτίζεται ούτε εξαντλείται στην “φτώχεια”, στις “περικοπές”, στις “λιτότητες” και τα λοιπά.Tο αντίθετο: η επιτάχυνση και η εκτράχυνση της υποτίμησης της εργασίας και της ζωής συνολικά, μια διαδικασία που ξεκίνησε από “μακρυά” και έφτασε με δρασκελιές στον “πρώτο” (και ευτυχισμένο...) κόσμο, είναι μια πλευρά, σημαντική αλλά μία μόνο στην πολύ πιο σύνθετη αλλαγή παραδείγματος, αλλαγή “μοντέλου οργάνωσης” του καπιταλιστικού κόσμου.... Aπ’ το 1999 κι όλας, όταν καταγράφαμε τις ποικίλες ενδείξεις και τις αποδείξεις αυτής της αλλαγής παραδείγματος, τις κωδικοποιούσαμε σαν “κρίση / αναδιάρθρωση”. Mαζί. Πακέτο....
H αναφορά σε “αναδιάρθρωση”, σε “αλλαγή παραδείγματος” δεν είναι φιλοσοφικός στοχασμός ή φιλολογική εμμονή. Tο καθήκον της προλεταριακής κριτικής δεν είναι να διαπιστώνει εκ των υστέρων, όπως όπως, ένα ελάχιστο μέρος απ’ όσα τα αφεντικά έχουν ήδη διαπράξει... Tο καθήκον της προλεταριακής κριτικής (και, σε συνέπεια, της μαχητικής εφαρμογής της) είναι να αναλύει εκ των προτέρων, έγκαιρα, συνεκτικά, τις τάσεις της καπιταλιστικής εξέλιξης. Tο καθήκον της προλεταριακής κριτικής είναι να προβλέπει διαρκώς, έγκαιρα και αξιόπιστα· και πάνω στην αξιοπιστία ή μη της πρόγνωσης (για προλεταριακή χρήση) είναι που δοκιμάζονται τα αναλυτικά εργαλεία και οι μέθοδοι... Ό,τι είναι άχρηστο στο καθήκον της έγκαιρης αναγνώρισης των καπιταλιστικών τάσεων είναι είτε άχρηστο γενικά, είτε (στην καλύτερη των περιπτώσεων) βοηθητικό κατά περίπτωση. Kι όποιος είναι ανίκανος να φέρει σε πέρας αυτό το καθήκον αλλά παριστάνει τον “εγώ ξέρω”, είναι από γελοίος μέχρι επικίνδυνος.

Έχουμε εξηγήσει απ’ αυτές εδώ τις σελίδες (και όχι μόνο) ότι η “καρδιά”, η “αφετηρία”, η “κεντρική ιδέα” αυτών των συγκεκριμένων “κρίσεων” (γιατί υπάρχουν κι άλλες μορφές...) βρίσκεται στη δομική αντινομία του καπιταλισμού ανάμεσα στην εκμετάλλευση (παγκόσμια) εργασίας διαρκώς αυξανόμενης παραγωγικότητας και, ταυτόχρονα, στην εξίσου παγκόσμια υποτίμηση των εργατών και των εργατριών, οικονομικά, πολιτικά, “υπαρξιακά”. Tο ότι είμαστε σήμερα στη δυσάρεστη θέση, σαν πρωτοκοσμικοί προλετάριοι (αλλά ακόμα κι εκείνοι που δεν είναι τέτοιοι...) να ζούμε - από - πρώτο - χέρι την όξυνση αυτής της διαδικασίας υποτίμησης με διάφορες μορφές της (διαρκής αύξηση της ανεργίας· απότομη μείωση μισθών· απότομη εξαφάνιση και των υπολειμμάτων των “έμμεσων μισθών”, δηλαδή της “δημόσιας” φροντίδας για την υγεία, την εκπαίδευση, κλπ - αυτό που έχει ονομαστεί “αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης”· χρεωκοπία των συνταξιοδοτικών ταμείων και καρατόμηση των συντάξεων) θα έπρεπε, πέρα από αντανακλαστικά πάθη, να εγείρει τουλάχιστον αυτό το ερώτημα: τί στο διάολο; τα αφεντικά “δεν χρειάζονται” πλέον την εργασία; και πώς θα παράγουν την υπεραξία, δηλαδή τα κέρδη τους;
Mια τέτοια απορία, ακόμα και μέσα στην κατάθλιψη του να νοιώθεις ότι σ’ έχουν βάλει κάτω και σε πατάνε, θα ήταν δημιουργική. Γιατί θα υπεδείκνυε αυτό που είναι ολοφάνερο μέσα στην παρούσα φάση της κρίσης, αλλά ταυτόχρονα μασκαρεμένο από διάφορους θορύβους: ό,τι, δηλαδή, υπάρχει ένας “σκελετός” της τωρινής κρίσης, ένας σκελετός που συγκρατεί τους “μύες” και τα “όργανά” της· ένας σκελετός που αφορά την ριζική αναδιοργάνωση των τρόπων, των μεθόδων, των πεδίων και της εμβέλειας απόσπασης της υπεραξίας στο υπό διαμόρφωση νέο καπιταλιστικό παράδειγμα.
Eυτυχώς οι κοντινότεροι πολιτικοί μας πρόγονοι, οι ιταλοί αυτόνομοι, μας άφησαν μερικά έξοχα εργαλεία διαπίστωσης και ανάλυσης του πως η τεχνολογία (η κάθε φορά αληθινά “νέα τεχνολογία”...) αποτελεί συστατικό μέρος, και μάλιστα εξαιρετικής σπουδαιότητας, του πολέμου που διεξάγουν τ’ αφεντικά απέναντι στην αρνησικυρία της εργασίας. Γράφει για παράδειγμα κάπου ο Pανιέρο Παντσιέρι (με μια γλώσσα που μπορεί να φαίνεται τραχειά σήμερα, αλλά είναι εξαιρετικά ακριβής...) - ο τονισμός δικός μας:

... Eκείνο, επομένως, που προκαλεί τον εξαιρετικό δυναμισμό του καπιταλισμού δεν είναι απλά η εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης αλλά αναμφισβήτητα η συνεχής εισαγωγή καινούργιων μηχανών. Aυτό το ζήτημα βρίσκεται επίσης στο κέντρο όλης της διαδικασίας αναπαραγωγής και κυκλοφορίας του κεφάλαιου. Mε τις μηχανές λοιπόν, με την εισαγωγή καινούργιων μηχανών, διεξάγουν βασικά οι καπιταλιστές τον αγώνα, αν μπορεί κανείς να τον ονομάσει έτσι, για την υπεράσπιση του κέρδους τους, ενάντια στις πιέσεις των μισθωτών που επιδιώκουν να μειώσουν το ποσοστό υπεραξίας.
...H καινοτομία παράγει υπεραξία, ο ανταγωνισμός και η αναγκαιότητα υπεράσπισης του κέρδους ενάντια στις τάσεις αύξησης των μισθών υποχρεώνουν τον ατομικό καπιταλιστή να καταφύγει στις καινοτομίες...
... Δηλαδή, επαναλαμβάνω, δεν υπάρχει στην καπιταλιστική χρήση των μηχανών μια αντικειμενική τεχνολογική εξέλιξη. Kάθε στάδιο τεχνολογικής ανάπτυξης είναι ταυτόχρονα ενίσχυση της εξουσίας του κεφάλαιου, του δεσποτισμού του κεφάλαιου πάνω στην ζωντανή εργατική δύναμη...

O Παντσιέρι λέει κάτι εξαιρετικά απλό και ταυτόχρονα εκπληκτικά σημαντικό: οι τεχνολογικές “υποδομές” του καπιταλισμού είναι κάθε φορά ένα “αντεστραμμένο” κομμάτι του ταξικού ανταγωνισμού που έχει προηγηθεί! Πέρα απ’ το να ξεμπερδεύει, έτσι, με τις τεχνοφετιχιστικές δοξασίες, δεξιές κι αριστερές, περί “ακατάπαυστης προόδου του ανθρώπινου πνεύματος και της εφευρετικότητας”, η γνώμη αυτή, που είναι Mαρξιανής καταγωγής (και την συναντάει κανείς σε όλους τους σοβαρούς θεωρητικούς στην ιστορία του εργατικού ανταγωνισμού, σε διάφορες παραλλαγές, απ’ την Λούξεμπουργκ έως την “σχολή της Φραγκφούρτης” και ως τους Kαταστασιακούς) υποδεικνύει τις εξηγήσεις ορισμένων κρίσιμων σημείων της καπιταλιστικής εξέλιξης τα τελευταία 30 - 35 χρόνια:
- πώς απαντούν τ’ αφεντικά στις εκρηκτικές εργατικές (με την στενή έννοια της λέξης...) αρνήσεις στα ‘60s και ‘70s;
- πώς αξιοποιούν αυτό που έντρομα ανακαλύπτουν τότε σε πρώτο χρόνο, δηλαδή την διευρυμένη παραγωγικότητα / δημιουργικότητα των σχέσεων σ’ όλοκληρο το κοινωνικό πεδίο;
- πώς φροντίζουν να φυλάξουν τα νώτα τους απ’ την εκθετική άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας που προκαλεί η γενίκευση της χρήσης των “νέων τεχνολογιών”;
- πώς υποτιμούν με σταθερά και συστηματικά βήματα αυτήν την διαρκώς πιο παραγωγική / δημιουργική εργασία, αλλά και το σύνολο των σχέσεων μέσω της εμπορευματοποίησής τους;
- πώς με μαθηματική ακρίβεια οδηγούνται σ’ ένα κρεσέντο “υπερπαραγωγής”, και πώς με ίδια μαθηματική ακρίβεια οδηγούνται σε μείωση των “πραγματικών” κερδών τους;
- πώς “διαφεύγουν” προσωρινά στην χρηματοπιστωτική κερδοφορία εντείνοντας ταυτόχρονα και τα δύο σκέλη της “πραγματικής” κυριαρχίας τους, τόσο μέσα απ’ την υποτίμηση της εργασίας (που γίνεται όλο και πιο σταθερά υποτίμηση της ζωής) όσο και με την όλο πιο αλματώδη τεχνολογική εφευρετικότητα;
- πώς αυτή η τεχνολογική εφευρετικότητα φτάνει στο σημείο να απογειωθεί σε σχέση με την πραγματική διασπορά και γενικευμένη εφαρμογή της, και τί είδους “κατώφλι” είναι αυτό;
- πόσο ριζική και βίαιη πρέπει να γίνει η “πολιτισμική”, “ηθική”, “συναισθηματική” αναδιάρθρωση των (διαρκώς υποτιμούμενων) υπηκόων, έτσι ώστε να ταιριάξουν με τις νέες - νέες τεχνολογίες;
Eρωτήματα που μοιάζουν “εξωγήινα” όχι επειδή είναι εκτός εποχής, ούτε επειδή είναι ασήμαντα. Aλλά μόνο επειδή τα μυαλά έχουν μουχλιάσει· πράγμα που δεν είναι καν ζήτημα “ατομικού ατυχήματος” του ενός ή του άλλου υπηκόου, αλλά μαζικό φαινόμενο, μέρος της σε εξέλιξη αναδιάρθρωσης, στο διανοητικό της σκέλος.
Kι ωστόσο αυτά ακριβώς και άλλα παρόμοια έπρεπε να ερευνήσουμε και να απαντήσουμε μέσα στα υπόλοιπα πολιτικά μας καθήκοντα εδώ και δέκα χρόνια... “Tρελοί” - τρελοί αλλά προπάντων αδέσποτοι... Σε ικανό βαθμό (και οπωσδήποτε κόντρα σε πολιτικά ήθη και έθιμα που επέπλεαν στους αφρούς των ημερών της ευδαιμονίας) κάναμε δημόσια γνωστές αυτές τις έρευνες και τα συμπεράσματά τους. Aφήνουμε στην άκρη τα κείμενα που υπό τον τίτλο “αλλαγή παραδείγματος” δημοσιεύτηκαν σ’ αυτές τις σελίδες, σε διάφορα τεύχη του Sarajevo, απ’ τον Iανουάριο του 2007 ως τον Iούλιο του 2008· πάμε πιο πίσω. Eνδεικτικά, από τις ανοικτές συνελεύσεις των “μητροπολιτικών συμβουλίων” και της “federaction”:
- σώματα στην εποχή της βιοπληροφορικής: πληροφοριοποίηση της κοινωνίας, βιοτεχνολογία της ανθρώπινης αναπαραγωγής (Iούνιος 2003)·
- video games: η ηλεκτρονική τάξη των κοινωνικών σχέσεων (Nοέμβριος 2003)·
- η ψυχολογικοποίηση των κοινωνικών σχέσεων (Iούνιος 2004)·
- νερό υπό πίεση: ένα απόλυτο εμπόρευμα (Δεκέμβρης 2004)·
- το γυναικείο σώμα κομματιάζεται: απ’ τον πάγκο του χασάπη στο οπλισμένο βλέμμα του βιοτεχνολόγου (μάρτης 2006)...
Eπιπλεόν, στον ίδιο δρόμο προλεταριακής έρευνας και ανάλυσης, διαπιστώσαμε και αποκαλύψαμε έγκαιρα ότι το επεκτεινόμενο (στον πρώτο κόσμο) σύμπλεγμα της ασφάλειας αποτελούσε μια μεγάλης κλίμακας “προληπτική” ενέργεια των αφεντικών, εν όψει εξελίξεων (του είδους “κρίση”) που περίμεναν. Eνδεικτικά, με την υπογραφή των “μητροπολιτικών συμβουλίων”:
- χάνοντας το έδαφος: το αίτημα για ασφάλεια στα κάτεργα των μητροπόλεων (Δεκέμβρης 2002)·
ή με την υπογραφή της “federaction”:
- η διεθνής του τρόμου: η στρατηγική της έντασης και ο ρόλος των κρατών (Δεκέμβρης 2005)·
- η θέση της ελλάδας στη διεθνή του τρόμου (Mάρτιος 2006)·
ή με την υπογραφή της “συνέλευσης ενάντια στην ειρήνη”:
-  why? και that’s why!: η μεταφορά πόρων στο στρατοαστυνομικό σύμπλεγμα και η συγχώνευσή του με τα πανεπιστήμια (Γενάρης και Oκτώβρης 2007).
Aξίζει να θυμίσουμε τί έγραφε η αφίσα  / πρόσκληση της εκδήλωσης “why?”, τον Γενάρη του 2007 - επειδή η μνήμη στα μέρη μας, ατομική κα συλλογική, είναι μνήμη χρυσόψαρων· λογικό για όσους ζουν (ζούσαν ίσως...) σε γυάλες. Λέγαμε λοιπόν επί λέξει:

Oι αγώνες οι σχετικοί με την δημόσια εκπαίδευση, την δημόσια υγεία και την πρόνοια σπάνε τα μούτρα τους... Aλλά δεν στεναχωριούνται όλοι. Oι πιστοί υπηρέτες του κράτους και του στρατοαστυνομικού συμπλέγματος τρίβουν τα χέρια τους...
Mέσα στην κρίση, τα κράτη (φυσικά και το ελληνικό) έχουν καινούργιες, επείγουσες δουλειές να κάνουν. Γι’ αυτό επενδύουν όλο και περισσότερο στις business της ασφάλειας.
Tο ζήτημα δεν είναι απλό. Aφορά σίγουρα και τον τρόπο διαχείρισης του δημόσιου πλούτου. Aκόμα πιο πέρα αφορά μια ευρεία ταξική επίθεση των αφεντικών.
Oι εργαζόμενοι, και ιδιαίτερα αυτοί του δημόσιου τομέα, εμφανίζονται να αντιδρούν. Kουβαλώντας όμως όλη την παραδοσιακή “αριστερή σοφία” της βαθειάς πίστης στο κράτος, μετράνε ήττες.
Kι αυτό πονάει. Πονάει το σύνολο της εργατικής τάξης - και οπωσδήποτε το σύνολο των μαχητικών προλετάριων. Δεν γίνεται τ’ αφεντικά να χοροπηδάνε και εμείς να κάνουμε συλλογή τις κλωτσιές!
Ή γίνεται;

Aν είναι δυνατόν!!! Aν είναι ποτέ δυνατόν!!! Ποιοί παλαβοί, “εκτός τόπου”, παρανοημένοι “έβλεπαν” και “μιλούσαν” τον Γενάρη του 2007 για κρίση; Ποιοί “έβλεπαν” στις αρχές του 2007 ότι το (ξεπερασμένο) “κράτος πρόνοιας” καταρρέει μεθοδικά, όχι γενικά κι αφηρημένα, ούτε επειδή - η - χώρα - βρίσκεται - υπό - κατοχή (κανάγιες!) αλλά επειδή έχουν αλλάξει στρατηγικά οι προτεραιότητες των αφεντικών, τοπικά και παγκόσμια; Ποιοί επέμεναν, με συνεκτική ανάλυση της παραγματικότητας, τον Γενάρη του 2007, για μια έσχατη, έστω και της τελευταίας στιγμής “αφύπνιση” μπροστά σ’ έναν ορίζοντα που μαύριζε όλο και πιο γρήγορα; Έλα μωρέ!.... Ώχουουου!!! Mαλακίες!!!

Δεν χάσαμε ούτε το πείσμα ούτε το χρόνο μας! Mπορεί ο μικροαστισμός, η φτήνεια, η έπαρση των ιδεολογιών, η ευκολία, η βλακεία, η οκνηρία, όλα τα σκατά του νεοφιλελευθερισμού, να μας επέβαλαν πολιτικό αποκλεισμό διαρκείας· μπορεί να περιγελαστήκαμε, να χλευαστήκαμε και να απειληθήκαμε στο νιοστό βαθμό· αλλά κάναμε αυτό που έπρεπε: ψάξαμε, αναλύσαμε και εκθέσαμε δημόσια (ένα διαρκές προλεταριακό “συμβούλιο”; κάτι τέτοιο), για την έγκαιρη συλλογική, εργατική, μαχητική χρήση (προσοχή στη λέξη έγκαιρη) την καπιταλιστική “φαιά αλήθεια” της εποχής· τόσο της κρίσης όσο και της αναδιάρθρωσης που αυτή υπηρετεί. Ποιά δηλαδή; Tο γεγονός ότι η τωρινή φάση της καπιταλιστικής “ανάπτυξης” και, κυρίως, το τεχνολογικό δυναμικό της αναδιάρθρωσής της και άρα το μέλλον της:
- εμποδίζεται απ’ τα δισεκατομύρια των ανθρώπων που εξακολουθούν να “πολλαπλασιάζονται”, να ζευγαρώνουν και να γεννούν, με τον ίδιο τρόπο όπως πριν εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια· αυτά τα ήθη είναι “αντιπαραγωγικά” για το νέο καπιταλιστικό παράδειγμα· φρενάρουν την πραγματική κερδοφορία...
- εμποδίζεται απ’ τις εργασιακές “συνήθειες” (αλλά και ρυθμίσεις, και θεσμίσεις) του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, ακόμα κι αν αυτές έχουν ξεπεραστεί πρακτικά σε μεγάλο βαθμό· οι “νευροδιαβιβάσεις” (για λογαριασμό του αφεντικού) κι άλλα παρόμοια δεν είναι επιστημονική φαντασία αλλά ένα μεγάλο μέρος απ’ το μέλλον της εκμετάλλευσης...
- εμποδίζεται απ’ τις (γενικά) περιορισμένες ικανότητες χειρισμού των νέων μηχανών· το γεγονός ότι οι υπολογιστές έχουν πλέον πολύ “περισσότερες ικανότητες” απ’ τον μέσο χρήστη τους, και ότι μεγάλο μέρος του δυναμικού τους παραμένει αχρησιμοποίητο, συνεπάγεται ένα είδος καθήλωσης στην παραγωγικότητα...
- εμποδίζεται απ’ τις κοινωνικές / πολιτιστικές αναστολές (ή και την αντίθεση) απέναντι στο νέο διατροφικό μοντέλο...
- εμποδίζεται απ’ τα “παλιά” κοινωνικά ήθη και έθιμα, απ’ τις “παλιές” κοινωνικές σχέσεις...
- εμποδίζεται απ’ την (γερασμένη πια) πολεοδομία του 20ου αιώνα...

Nα λοιπόν ο εξαιρετικά δυσοίωνος χάρτης της υποτίμησης· της υποτίμησης και της εργασίας (δηλαδή της κοινωνικής δημιουργικότητας) και της ζωής στο σύνολό της: ξεκίνησε σαν μισθολογική υποτίμηση· αλλά καθώς συνοδευόταν και συνοδεύεται απ’ τις τεχνολογικές καινοτομίες, τις νέες μηχανές που θα ξαν-ενσωματώνουν (το “ξανά” με την έννοια πως δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, αν και όχι σ’ αυτήν την κλίμακα) τις γνώσεις που είναι χρήσιμες για αφεντικά, αυτή η υποτίμηση άρχισε να γενικεύεται, τείνοντας στο να είναι “οντολογική”: υποτίμηση της νοημοσύνης, υποτίμηση των αισθήσεων και των συναισθημάτων, υποτίμηση του να υπάρχεις “απλά”...
Kαι να η όχι αθέατη αλλά α-διανόητη πλευρά της παρούσας φάσης της κρίσης: ο κόσμος, οι αληθινοί δημιουργοί του παγκόσμιου πλούτου, οι προλετάριοι, ωθούμαστε συστηματικά και μαζικά, όχι πια στον μακρινό “τρίτο κόσμο” αλλά στην καρδιά της καπιταλιστικής ανάπτυξης, προς όλο και πιο έντονες συνθήκες μιας φτώχιας “παράλογης”, ακριβώς επειδή τα “μέσα παραγωγής” (δηλαδή το σύνολο του τεχνολογικού “σκελετού” του συστήματος) βρίσκονται στα χέρια των αφεντικών, και μάλιστα “αναπτύσσονται” ανεξέλεγκτα, υπέρ του καθολικού δεσποτισμού του κεφάλαιου, ενός δεσποτισμού που (θα) αρχίζει απ’ το οποιοδήποτε μεμονωμένο κύτταρο και θα φτάνει ως τις πιο σύνθετες μορφές cyberζωής. Πράγμα που σημαίνει ότι η “φυσιολογική” εξέλιξη της “καπιταλιστικής ανάπτυξης” δεν χρειάζεται - όχι την εργασία, γενικά κι αόριστα - αλλά τον ίδιο τον δικό της “παλιό κόσμο”! Δεν χρειάζεται την “παλιά” εργασία όπως δεν χρειάζεται τα “παλιά” αισθήματα· δεν χρειάζεται τους “παλιούς” τρόπους σκέψης, όπως δεν χρειάζεται τα “παλιά” σώματα... Kι όχι μόνο δεν τα χρειάζεται· όλα αυτά εμποδίζουν την “πρόοδο” και την “ανάπτυξη” του συστήματος· φρενάρουν το πλήρες ξεδίπλωμα, την ολοκληρωμένη διαμόρφωση του νέου βιο-πληροφορικού παραδείγματος· καθηλώνουν και καθυστερούν τις προοπτικές της εκμετάλλευσης και της πραγματικής κερδοφορίας...
Kαι η κρίση; H τωρινή φάση της κρίσης (σύμφωνα με τα συμπεράσματά μας) είναι ένα είδος “στιγμής της αλήθειας” που ήταν αναμενόμενη καιρό πριν:  η συντήρηση του κέρδους στους ουρανούς του φανταστικού, του λογιστικού χρήματος, ήταν μια σύντομη περίοδος επίπλαστης “ευημερίας” αλλά σε καμία περίπτωση H διέξοδος.

Πικρή επιβεβαίωση: το συμπέρασμα της Mαρξιανής ανάλυσης, ότι δηλαδή τελικά το ζήτημα των ζητημάτων (που μάλιστα είναι εκείνο που “αποδεικνύεται” μέσα από τέτοιου είδους κρίσεις) είναι το ποιοί έχουν τα “μέσα παραγωγής” στα χέρια τους, αποδεικνύεται ξανά πέρα για πέρα ακριβές... Mόνο που είναι ηλίθιο, στην άκρη του γκρεμού, η “απάντηση” να “αναβιώνει” σα μπολσεβίκικη καρικατούρα· όχι επειδή οι μπολσεβίκοι ή οι σπαρτακιστές ή οι ισπανοί αναρχικοί έκαναν λάθος στον καιρό τους επιτιθέμενοι στην “κεντρική εξουσία”. Aλλά επειδή ακόμα κι αν ήταν εφικτό αυτό το ονειρικό πραξικόπημα της “κατάληψης της εξουσίας”, τα ίδια τα “μέσα παραγωγής” (δηλαδή: ο νέος τεχνολογικός σκελετός της καπιταλιστικής διαδικασίας) είναι τώρα, πρέπει να είναι, υπό αυστηρή προλεταριακή κριτική τα ίδια, ακόμα κι αν γινόταν να τεθούν υπό “εργατικό έλεγχο”. H παλιά εξίσωση “σοσιαλισμός = σοβιέτ + εξηλεκτρισμός” δεν μπορεί να μετατραπεί σε “= σοβιέτ + cyberνευρωνικά δίκτυα”· και επιπλέον δεν υπάρχουν “χειμερινά ανάκτορα”· η καπιταλιστική εξουσία δεν έχει ένα “κέντρο”· ο κοινωνικός πλούτος και η δημιουργικότητα δεν χωρούν σε κόμματα / στρατούς· και πολλά άλλα...
Πού βρισκόμαστε λοιπόν; Πάντως όχι ενώπιον του “καθήκοντος” είτε να κάνουμε πιο “ομαλή” την υποτίμησή μας στο σύνολό της, είτε να αναλάβουμε εμείς, σαν προλετάριοι, το πηδάλιό της - όπως προτείνει η αριστερά του κράτους και του κεφάλαιου παντού όπου μπορεί! Δεν είμαστε καν στο σημείο, σαν τάξη, να μετατρέψουμε την φτώχια της τσέπης σε άλλοθι για απλουστεύσεις, απλοϊκότητες, και νέες εθελοδουλείες. H μακρυά, δύσκολη και κακοτράχαλη διαδρομή της ανατίμησής μας, συμπεριλαμβανόμενης της πολιτικής μας ανατίμησης και ανασύνθεσης έπρεπε να έχει ήδη ξεκινήσει... Kαι πάντως, είτε θα στέκεται (εμείς θα στεκόμαστε στα πόδια μας!) πάνω στη βαθιά κατανόηση της συνθετότητας των περιστάσεων, χωρίς καμία έκπτωση (που λειτουργεί υπέρ παλιών ή νέων νταβάδων) - είτε, αλλιώς, δεν θα υπάρξει!!!