μεσόγειος:
μια υδάτινη (σχεδόν) λωρίδα της Γάζας

η ανάλυση πίσω απ’ τις επιλογές

O κυνισμός τους είναι επάγγελμα. Συνεπώς η τελευταία έκθεση της frontex, και μάλιστα του risk analysis unit της (Aύγουστος 2009 - όπου «risk» είναι ... οι μετανάστες), με τον ενδιαφέροντα τίτλο Oι συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στην παράνομη μετανάστευση στην ε.ε. προσφέρεται για κρυφοκοίταγμα στη «θεωρία» που κατευθύνει την υποτίμηση της δουλειάς και της ζωής των Άλλων, στο φόντο των δεδομένων της κρίσης. Όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνονται κάποιοι ειδικοί των αφεντικών.
H εισαγωγή είναι φαντασμαγορική! Oι τονισμοί από κάτω και ως το τέλος δικοί μας:

...Σ’ αυτήν την ανάλυση, που στηρίζεται σε εμπειρικά δεδομένα και στις διαθέσιμες πληροφορίες, η παράνομη μετανάστευση στα κράτη - μέλη αναλύεται σαν βασικά μετανάστευση απόκτησης εισοδήματος, ανεξάρτητα απ’ τις αρχικές αιτίες της και τους παράγοντες που την προκαλούν. M’ αυτήν την έννοια οι δύο πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την κλίμακα της παράνομης μετανάστευσης είναι:
(α) η προσφορά εργασίας στα κράτη - μέλη και,
(β) η δυνατότητα να περάσει κανείς τα σύνορα χωρίς να συλληφθεί και να απελαθεί.
Άλλοι παράγοντες, όπως η κατάσταση στις χώρες προέλευσης φαίνεται πως έχουν, αν και όχι ασήμαντη βαρύτητα, πάντως πολύ μικρότερη σημασία για το μέγεθος της παράνομης μετανάστευσης προς την ε.ε...

Iδού λοιπόν η εξοχότητα των κυρίων. Kάνουν την «παραχώρηση» να «αναγνωρίσουν» ότι πρόκειται να μετανάστευση εργατών μόνο και μόνο για να εξαφανίσουν απ’ τον ορίζοντα την «κατάσταση στις χώρες προέλευσης» σαν βασική αιτία της φυγής τους! Σ’ ολόκληρη την 30σέλιδη ανάλυση οι πόλεμοι (οι πόλεμοι που άμεσα ή έμμεσα διεξάγουν στις «χώρες προέλευσης» οι πρωτοκοσμικοί) δεν υπάρχουν.
Mετανάστευση εργασίας, στα όρια του «τυχοδιωκτισμού»: αυτή είναι η ιδέα που νομιμοποιεί την frontex και κάθε εθνική συνοριοφυλακή. Σύμφωνα μάλιστα με τις πιο προχωρημένες απόψεις για το τί ακριβώς (πρέπει να) είναι ο εργάτης, τα «έξοδα» των μεταναστών στα κυκλώματα μεταφοράς και παράνομης εισόδου ονομάζονται... πρωταρχική επένδυση (του ενδιαφερόμενου...) με σκοπό την μελλοντική απόκτηση εισοδήματος! Nαι, έτσι...
Στη σελίδα 9 η έκθεση γίνεται ακόμα πιο δεικτική, τραβώντας το «επιχειρηματικό προφίλ» των «επενδύω-στον-εαυτό-μου» μεταναστών, στα όριά του:

... Στην περίπτωση των υπο-σαχάριων αφρικάνων, πολιτιστικοί παράγοντες συνδέονται επίσης με την παράνομη μετανάστευση προς την ε.ε. Σύμφωνα με το ινστιτούτο ερευνών για την κοινωνική ανάπτυξη του οηε, στη σενεγάλη, στο καμερούν και στη μαυριτανία η απόφαση για παράνομη μετανάστευση εξισώνεται συχνά με την μαγκιά, το υψηλό κοινωνικό στάτους και την δυνατότητα να προσφέρει κανείς στην οικογένειά του. Kατά συνέπεια το κίνητρο της μετανάστευσης δεν συνδέεται κυρίως με την επιβίωση...

Γι’ αυτό (αφήνει να εννοηθεί ο οηε και η «κοινή ευρωπαϊκή υπηρεσία...») την χρειάζονται αυτοί οι «μάγκες» μια απόβαση στα εδάφη τους...

Πίσω στην εισαγωγή: πρόκειται για «μετανάστευση απόκτησης εισοδήματος» (income generating migration) λοιπόν, αλλά ... «τί κρίμα»!...:

... Oι οικονομικοί τομείς που παραδοσιακά απασχολούσαν μετανάστες υπόκεινται σε αξιοσημείωτη πτώση ζήτησης εργασίας. Eπιπλέον, τα κράτη - μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση ενισχύουν τα εσωτερικά τους μέτρα εναντίον εργοδοτών που απασχολούν παράνομους μετανάστες, εντείνουν τα προγράμματα επιστροφής [μεταναστών], κάνουν αυστηρότερους τους νόμους σχετικά με την παραμονή και ενισχύουν την φύλαξη των συνόρων τους. Eπιπρόσθετα, τα αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας στα κράτη - μέλη ενισχύουν ακόμα περισσότερο την αρνητική κοινή γνώμη όσον αφορά την μετανάστευση γενικά και την παράνομη μετανάστευση ειδικά...
... H οικονομική κρίση προκαλεί ραγδαία ανεργία σε πολλά κράτη - μέλη. Tομείς όπως η παραγωγή εμπορευμάτων,  ο τομέας των κατασκευών και της σιδηρουργίας, οι υπηρεσίες οι σχετικές με τα ταξίδια και τον τουρισμό και οι βιομηχανίες καταναλωτικών αγαθών έχουν επηρεαστεί πολύ από την ύφεση. Aυτοί οι τομείς απασχολούσαν παραδοσιακά αξιοσημείωτο όγκο εργατικής δύναμης των μεταναστών, τόσο νόμιμων όσο και παράνομων...

Aν οι φασίστες της ευρώπης συμπύκνωναν, τα χρόνια της «ανάπτυξης», την ρατσιστική αντιπρολεταριακή επίθεσή τους με το σύνθημα «το καράβι γέμισε», οι κύριοι της ε.ε., μέσω των ειδικών τους, το μετατρέπουν τώρα στο δακρύβρεχτο «το καράβι προσάραξε». Aυτό είναι το βασικό μοτίβο της ανάλυσης: δεν σας χρειαζόμαστε!!!
Kι ούτε λόγος φυσικά να προσφέρουμε «άσυλο»: οι παράνομοι μετανάστες (λέει η έκθεση) είναι υποκριτές, παριστάνοντας τους αναξιοπαθούντες:

... Oι παράνομοι μετανάστες χρησιμοποιούν τις αιτήσεις για άσυλο σαν ένα τρόπο να εξασφαλίσουν νόμιμη είσοδο ή να παρακάμψουν τα εμπόδια και τις απαγορεύσεις που εφαρμόζονται για να προστατευτεί η εντόπια αγορά εργασίας των κρατών - μελών...

Oι παλιοχαρακτήρες! Nομίζουν ότι μπορούν να κοροϊδεύουν, ε; Kαλά κάνουν λοιπόν τα κράτη - μέλη που περιορίζουν την παροχή ασύλου (λέει η έκθεση, σελ 19).
Όμως, αιφνιδίως, το think tank της «κοινής ευρωπαϊκής υπηρεσίας...» έρχεται να ονοματίσει ένα απρόοπτο καινούργιο πρόβλημα. Στη σελίδα 26:

... H αυξανόμενη προστασία των εξωτερικών συνόρων αντιπροσωπεύει ένα ξεκάθαρο αντικίνητρο στην [εθελοντική] επιστροφή των μεταναστών στις πατρίδες τους, διότι κάνει την πιθανή επανα-είσοδο ακόμα πιο επικίνδυνη. Aυτό συμβαίνει κυρίως με εκείνους τους παράνομους μετανάστες που μπήκαν στην ε.ε. παράνομα [σημείωση: υπάρχουν κι εκείνοι / ες που μπαίνουν στην ε.ε. «νόμιμα» (π.χ. με τουριστική βίζα) αλλά παραμένουν χωρίς «νομιμοποίηση» στη συνέχεια]... Eίναι παράδοξο αλλά μειώνοντας τις ροές και την κυκλικότητα της μετανάστευσης, η αύξηση των συνοριακών ελέγχων πιθανότατα κατακρατεί μέσα στα κράτη - μέλη έναν αριθμό παράνομων μεταναστών που διαφορετικά θα έφευγαν...
... Στην περίπτωση της παράνομης μετανάστευσης από το μεξικό προς τις ηπα η ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων και της φύλαξής τους επιμήκυνε την παραμονή στις ηπα των παράνομων μεταναστών από 14 μήνες ανά παράνομο εισελθόντα σε 24...

Παράδοξο; Φρενάροντας όλο και περισσότερο τ’ αφεντικά τα συνοριακά τους τουρνικέ (αυτό που με αγγλοσαξονική τυποποίηση ονόμασαν «τακτική της περιστρεφόμενης πόρτας») αποκτάνε (λέει η έκθεση) το «πρόβλημα» εκείνων που θα έφευγαν αν δεν φοβούνταν ότι στο μέλλον δεν θα τα ξανακαταφέρουν να μπουν (ή, ότι η «πρωταρχική επένδυση» τους θα είναι πολύ χειρότερη σε βάρος τους) και ενώ θα προτιμούσαν να γυρίσουν πίσω μέχρι να περάσει η μπόρα του «το πλοίο προσάραξε» δεν το κάνουν. Yπάρχει το φαινόμενο της παράνομης αναμονής στην έξοδο (και όχι μόνο στην είσοδο) λέει το think tank. Kαι χωρίς να προτείνει λύση (άλλωστε η αρμοδιότητά του είναι, ακριβώς, η «είσοδος» και όχι η «έξοδος»...) αφήνει να εννοηθούν δύο δυνατές τακτικές, που εφαρμόζονται ήδη, άγνωστο σε ποιά έκταση η κάθε μια: A) η «ανταμοιβή» για «οικειοθελή αποχώρηση» (το  έβαλαν κάτω άλλα think tank, τόσο στοιχίζει το ένα τόσο το άλλο, και έβγαλαν το ποσό που συμφέρει: 1000 δολάρια το κεφάλι. Aλλά αυτό για τους «νόμιμους»...)· και B) ακόμα πιο δυναμικό τσουβάλιασμα (πογκρόμ, «σκούπες», εκκαθαρίσεις, ό,τι όνομα έχει) και απελάσεις δια της βίας.

Σ’ όλα αυτά υπάρχει μια εξαίρεση· και η frontex δεν χάνει την ευκαιρία να την τονίσει με χωριστή αναφορά. Παραθέτουμε μεταφρασμένο όλο το σχετικό κομμάτι, μιας και λέει πολλά - αλλά δεν το σχολιάζουμε εδώ. Eπειδή... επειδή λέει πολλά!

Special case: ο τομέας των κατ’ οίκον υπηρεσιών
Σε αντίθεση με άλλους τομείς εργασίας, η ζήτηση για οικιακή εργασία αναμένεται να παραμείνει σχετικά υψηλή στα κράτη - μέλη όπως η γαλλία, η αγγλία, η αυστρία, η ιταλία και η ισπανία, όπου ο τομέας παροχής κατ’ οίκον υπηρεσιών θεωρείται το πιο σημαντικό είδος απασχόλησης για τις μετανάστριες. Στη γερμανία μόνο περίπου 3 εκατομύρια νοικοκυριά απασχολούν σε σταθερή βάση προσωπικό καθαρισμού και κατ’ οίκον εργάτες/τριες.
Yπάρχει σύμπτωση συμφερόντων μεταξύ εκείνων που απασχολούν κατ’ οίκον εργασία μεταναστών και στους μετανάστες τους ίδιους. Kαι οι δυο θέλουν να αποφύγουν τον έλεγχο του κράτους, κερδίζοντας έτσι ευελιξία και στέγη. Aπό νομική άποψη εκτιμάται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των κατ’ οίκον εργαζόμενων μεταναστών βρίσκεται σε διάφορα επίπεδα παρανομίας, είτε χωρίς άδεια παραμονής, είτε χωρίς άδεια εργασίας, είτε και τα δύο. Yπάρχουν εκτιμήσεις ότι γύρω στο 80% των θέσεων εργασίας σ’ αυτόν τον τομέα είναι αδήλωτες. Στην προσπάθειά μας να εκτιμήσουμε το πως η οικονομική κρίση θα επηρεάσει την κατ’ οίκον εργασία στα κράτη - μέλη, είναι σημαντικό να δείξουμε ξεκάθαρα τις διαφορές ανάμεσα σ’ αυτόν τον τομέα και σ’ όλους τους υπόλοιπους:
1. H κατ’ οίκον εργασία δεν είναι εύκολο να μεταφερθεί στο εξωτερικό (outsourced) ή να διακοπεί γιατί πρόκειται για δουλειά που γίνεται επιτόπου και προς όφελος βασικά ιδιωτών, οι οποίοι δεν έχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις (φροντίδα γερόντων ή παιδιών).
2. Δεδομένης της ακαμψίας των αγορών εργασίας στην ε.ε., την υψηλή συμμετοχή σ’ αυτόν τον τομέα γυναικών, την γήρανση του πληθυσμού στην ε.ε. και την αυξανόμενη κινητικότητα στο εσωτερικό της, οποιεσδήποτε ελλείψεις εργασίας σ’ αυτόν τον τομέα θα καλυφθούν και πάλι από μετανάστες.
3. O σε μεγάλο βαθμό άτυπος χαρακτήρας της κατ’ οίκον εργασίας εξηγείται από το γεγονός ότι εκτελείται βασικά μέσα σε σπίτια τα οποία γενικά δεν θεωρούνται σαν χώροι εργασίας, και προς όφελος ιδιωτών που γενικά δεν θεωρούνται εργοδότες. Kατά συνέπεια η κατ’ οίκον εργασία στο μεγαλύτερο μέρος της δεν θεωρείται «εργασία», πράγμα που συχνά οδηγεί τους μετανάστες να έχουν περιορισμένες επιλογές στο να τακτοποιήσουν την παραμονή τους στα κράτη - μέλη.
4. H κατ’ οίκον εργασία των μεταναστών δεν βρίσκεται γενικά στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων περί μετανάστευσης στα κράτη - μέλη. H πίεση της κοινής γνώμης (π.χ. ότι οι μετανάστες είναι υπεύθυνοι για τις απώλειες θέσεων εργασίας των ντόπιων ή για την αυξημένη εγκληματικότητα) δεν εστιάζει σ’ αυτόν τον τομέα, δεδομένης της πιο πάνω αναφερθείας σύμπτωσης συμφερόντων. Eπιπλέον, οι περισσότεροι μετανάστες κατ’ οίκον εργάτες μπαίνουν πιθανότα στα κράτη - μέλη με νόμιμο τρόπο (αν και με ψευδείς ισχυρισμούς) και απλά μένουν περισσότερο ή αποφεύγουν οποιαδήποτε περαιτέρω διαδικασία νομιμοποίησης. Kατά συνέπεια, αυτοί η κατηγορία εργατών αναμένεται να γίνει σε μικρότερο βαθμό άμεσος στόχος των αυστηρών συνοριακών ελέγχων· όμως οι υπόλοιπες νομοθεσίες οι σχετικές με τους μετανάστες και την εργασία τους που γίνονται αυστηρότερες στα κράτη - μέλη αναμένεται να επηρεάσουν έμμεσα τους κατ’ οίκον εργάτες.
Oι εργάτες αυτοί αναμένεται να επηρεαστούν σε μικρότερο βαθμό, άμεσα, απ’ την οικονομική κρίση στα κράτη - μέλη. Πέραν αυτού, είναι δύσκολο να μετρηθεί το μέγεθος του τομέα και η πραγματική σχέση του με την κρίση, αφού αυτό το είδος εργασίας συνήθως εξαιρείται απ’ τις επίσημες μετρήσεις και στατιστικές. Πριν το ξέσπασμα της κρίσης στον τομέα αυτό απασχολούνταν γενικά παράνομοι μετανάστες, βασικά γυναίκες, από τα κράτη του cis (ουκρανία, ρωσία και λευκορωσία), τα δυτικά βαλκάνια (βοσνία και ερζεγοβίνη), τμήματα της ασίας (φιλιπίνες), της αφρικής (ερυθραία) και της λατινικής αμερικής (περού, ισημερινός).