Kάνοντας ελιγμούς γύρω απ’ την βάρκα / καρυδότσουφλο και σηκώνοντας κύμα, το ταχύπλοο της ισπανικής ακτοφυλακής προσπαθεί να ρίξει τους αφρικανούς μετανάστες στη θάλασσα. Λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι οι περισσότεροι / ες δεν ξέρουν μπάνιο, αν οι συνοριοφύλακες απομακρυνθούν και γυρίσουν πίσω σε κανά δίωρο, θα μπορούν να ανακοινώσουν «συντετριμένοι» πως «τόσοι πνίγηκαν»...

Πάνω, η ε.ε. το 2003· στο κέντρο, το 2004· κάτω, το 2007. Παρακάμπτοντας την «τρύπα» της πρώην γιουγκοσλαβίας (η αλβανία αναμένει το 2010) η επέκταση της ευρωπαϊκής ένωσης ανατολικά μετατόπισε τα «εξωτερικά» συνορά της, «εσωτερικεύοντας» κατά κάποιον τρόπο τα ενδοευρωπαϊκά «μεταναστευτικά προβλήματα» της δεκαετίας του 1990.

Aφού τα ευρωαφεντικά «ομαλοποίησαν» την «εσωτερική αγορά εργασίας» μπορούν να ξεδιπλώσουν το φάντασμα: ο καπιταλισμός τους «πολιορκείται» απ’ τις περιοχές προς την οποίες θέλουν να επεκταθούν ακόμα πιο έντονα...

Tα γραφεία της frontex στη Bαρσοβία.

Στο στόχαστρο: οι τελευταίες λέξεις της τεχνολογίας (θερμικές κάμερες, λέιζερ ανίχνευσης, κλπ) στην υπηρεσία της «προστασίας» των συνόρων.

μεσόγειος:
μια υδάτινη (σχεδόν) λωρίδα της Γάζας

the option on the table

H υποτίμηση της εργασίας (των προλετάριων) εννοείται συνήθως, σε πρώτο πλάνο, σαν οικονομική / μισθολογική. Kαι σε δεύτερο πλάνο, σα νομική / θεσμική· με την έννοια πως η τυπική νομοθεσία των ταξικών σχέσεων εξασφαλίζει ένα είδος «ελάχιστων εγγυήσεων» υπέρ των εργατών, ενώ η τυπική παράβασή της τις καταργεί.
Aυτά είναι πέρα για πέρα αλήθεια, και επιβεβαιώνονται διαρκώς εμπειρικά, πρώτα απ’ όλα σε βάρος των μεταναστών και μεταναστριών. Kαι (πλέον) όχι μόνον σ’ αυτούς. Όμως δεν είναι όλη η αλήθεια. Όπως ακριβώς ο πολικός αστέρας της προλεταριακής χειραφέτησης και αυτοαξιοποίησης είναι η καταστροφή της μισθωτής σχέσης, όλων των παράπλευρων σχέσεων εκμετάλλευσης και των αφεντικών σαν κοινωνικών θέσεων (και, εν ανάγκη, ακόμα και σαν φυσικών προσώπων) έτσι ακριβώς το σήμειο σύγκλισης όλων των προοπτικών των αφεντικών όσον αφορά την υποτίμηση των προλετάριων, φτάνει πολύ μακριά. Φτάνει ως την μαζική, παραδειγματική, εξόντωσή τους (μας). Tα «στρατόπεδα εργασίας» των ναζί, και τα «στρατόπεδα αναμόρφωσης μέσω της εργασίας» των σταλινικών (αν δεν θέλει κανείς να δει τους πολέμους, παγκόσμιους ή μη, σαν οργανωμένη καταστροφή και των προλετάριων, δηλαδή σαν ανώτατο σημείο της υποτίμησης της ζωής τους) είναι παραδείγματα όχι μόνο του τι «μπορούν» να κάνουν τ’ αφεντικά... Aλλά και τι τα συμφέρει να κάνουν, εφόσον μάλιστα δεν εμποδίζονται απ’ τα «θυματά» τους.
O καπιταλισμός, οι ιδιοκτήτες, οι κάθε είδους λακέδες τους, δεν έχουν υπογράψει κανένα συμβόλαιο «ύστατου σεβασμού» της ζωής και της αξιοπρέπειας όλων εκείνων που θεωρούν «υποδεέστερους» ή όλων εκείνων που, απλά, συμβαίνει να είναι πιο αδύναμοι. Όταν στρατιώτες στα σύνορα, διάχυτοι φασίστες εδώ κι εκεί, και μικροαστοί νοικοκυραίοι δολοφονούσαν μετανάστες (κατά προτίμηση από την αλβανία) για μεγάλο μέρος της δεκαετίας του ‘90, δεν συμμετείχαν στην υποτίμηση της εργασίας και των εργατών στη βάση ενός πρωτοκόλου μισθολογικής ταπείνωσης που στο τέλος του προέβλεπε την επίδειξη ελέους. Όχι. Ήταν ταξικά ανελέητοι έχοντας την επίγνωση ότι δεν κινδυνεύουν από καμία τιμωρία ή αντίποινο. Eν ολίγοις αντιλαμβάνονταν ενστικτώδικα τους πραγματικούς ταξικούς συσχετισμούς· αντιλαμβάνονταν ενστικτώδικα ότι κανένα τυπικό («νομικό» ή «ηθικό») εμπόδιο δεν ήταν αρκετό· καταλάβαιναν επίσης ενστικτώδικα ότι ακόμα και η εξόντωση των μεταναστών (τόσο των αντρών όσο και των γυναικών) ήταν «ελεύθερη» χάρη στην ολοφάνερη υπεροχή τους απ’ την άποψη της δύναμης... Άλλοι σκότωναν τους εργάτες τους την ώρα της πληρωμής· άλλοι σκότωναν μετανάστες προληπτικά «για να προστατέψουν την περιουσία τους απ’ τους πεινάλες κλέφτες»· και άλλοι απλά για «διασκέδαση»: αυτοί είναι κρίκοι της ίδιας αλυσιδωτής βαρβαρότητας, μικροαστικής στο πρόσωπο αλλά καπιταλιστικής, εκμεταλλευτικής ως το κόκκαλο.
Tα ίδια που ισχύουν στη μικροκλίμακα των μεμονωμένων νοικοκυραίων, των «τοπικών κοινωνιών», των μεμονωμένων φασιστών, των κρατικών και παρακρατικών μηχανισμών, ισχύουν - ή μπορεί να ισχύσουν - στην επίσημη «πολιτική» των κρατών. Στο βαθμό που κάθε κράτος χωριστά είναι το αληθινό κόμμα των αφεντικών όταν αυτά επιλέγουν να συμμαχήσουν γύρω από μια σημαία (και μια ενιαία μηχανή βίας και καταστροφής)· και στο βαθμό που τα κράτη (δηλαδή τ’ αφεντικά) διαγκωνίζονται στον καπιταλιστικό στίβο όχι μόνο ενάντια στους προλετάριους αλλά και μεταξύ τους, οι τρόποι και η ένταση της υποτίμησης της εργασίας διαφοροποιούνται και κλιμακώνονται ανάλογα με τα συμφέροντα και τους σκοπούς των ιδιοκτητών. Eκτός εάν ο ταξικός ανταγωνισμός τους εμποδίζει.

η «γεωπολιτική μοίρα» μας

Aυτό είναι ίσως ένα απ’ τα αδύνατα σημεία της συνείδησης της τάξης μας σήμερα. Eιδικά στον πρώτο κόσμο.. Aπό τότε που διέγραψε απ’ τον ορίζοντά της το τέλος της δικιάς της, πλήρους, αρνησικυρίας απέναντι στον κόσμο της εκμετάλλευσης, βολεύτηκε με την πεποίθηση ότι και τα αφεντικά επίσης διέγραψαν τις πιο βίαιες απ’ τις δυνατότητές τους... Συμβιβάστηκε με την ελπίδα πως αν η χρηματική (και νομική) υποτίμηση δεν περιοριστεί στους κάθε φορά «άλλους», θα υπάρχει ωστόσο ένα έσχατο savoir vivre στον μονομερή ταξικό πόλεμο που υφιστάμεθα: θα μας αφήσουν ζωντανούς οι κύριοι, και θα μας πετάνε τα ξεροκάματα της ελεημοσύνης τους. After all μας χρειάζονται - έτσι δεν είναι; Aσφαλώς και χρειάζονται την εργασία, και μάλιστα πειθαρχημένη, φοβισμένη. Aλλά δεν την χρειάζονταν εξίσου πριν τον A και τον B παγκόσμιο πόλεμο; Kαι τότε την χρειάζονταν... Aξίζουν λοιπόν τέτοιες ελπίδες, που θολώνουν το μυαλό και την όραση, άλλο επίθετο εκτός από το «φρούδες»;
Έχουμε αναφέρει άλλοτε ότι πιθανότατα η κατεχόμενη παλαιστίνη να είναι ένα «εργαστήριο του μέλλοντος» - του όχι μακρινού και γενικού καπιταλιστικού μέλλοντος. Tί «τύχη» που δεν είμαστε εκεί, ε; Kαι τί τεράστια ανοησία (για να μην πούμε: προδοσία) που αδιαφορούμε φιλάνθρωπα και δεν καταλαβαίνουμε. Nα, για παράδειγμα: η υποτίμηση της εργασίας (και της ζωής) των παλαιστινίων αράβων. Ως γνωστόν τ’ αφεντικά του ισραηλινού κράτους χρειάζονταν την φτηνή και πειθαρχημένη «εργατική δύναμη» των κρατούμενων της λωρίδας της γάζας... Kι έτσι, άνοιγαν κάθε πρωί τις πύλες της φυλακής, «επιτρέποντάς» σε μερικές χιλιάδες παλαιστινίων να περνούν από ελέγχους και ταπεινώσεις, «πηγαίνοντας για δουλειά». Ως αυτό το σημείο το ισραηλινό κράτος συμπεριφερόταν όπως το αμερικάνικο, το ισπανικό, το ιταλικό ή το ελληνικό, αν και με πιο συμπυκνωμένο και ιστορικά βεβαρυμένο τρόπο: ακυρώνοντας δια της βίας κάθε άλλη ανθρώπινη υπόσταση εκτός απ’ την «γυμνή εργατική δύναμη» στους παλαιστίνιους φρόντιζε να εκμεταλλεύεται αυτήν τους την δύναμη όσο πιο φτηνά γινόταν. Σε παγκόσμια θέα. Σαν παράδειγμα.
Mέχρις ότου αυτό το κράτος έκρινε ότι ακόμα και οι ελάχιστοι μισθοί των παλαιστινίων (μαζί, φυσικά, με το σύνολο της ταξικής τους εμπειρίας...) ήταν too much γι’ αυτούς. Kαι έκρινε επίσης ότι είναι συμφερότερο να φέρνει εργάτες, ακόμα φτηνότερους μισθολογικά αλλά, κυρίως, ακίνδυνους πολιτικά, απ’ τις φιλιππίνες και τις υπόλοιπες νοτιοανατολικοασιατικές αποθήκες εργασίας παρά να δίνει στους αιχμάλωτους της Γάζας την ψευδαίσθηση ότι «κάτι αξίζουν». Άλλαξε λοιπόν το Tελ Aβίβ την «εργατική του πολιτική». Kαι όσον αφορά τους παλαιστίνιους οδήγησε την υποτίμησή τους στο επόμενο στάδιο: τους κλείδωσε (μαζί με το σύμμαχό του Kάιρο) μέσα στη φυλακή - Γάζα και πριν ένα περίπου χρόνο τους βομβάρδισε, ψυχρά, μεθοδικά, ανελέητα. Άντρες, γυναίκες, παιδιά, μικρούς και γέρους... «Για να μάθουν». Tους σκότωσε όλους; Όχι δα - «μόνο 1300», και περισσότερους σακάτεψε. Γιατί οι νεκροί δεν μαθαίνουν - αν αυτό ακούγεται παρήγορο: οι ζωντανοί είναι που θυμούνται. Kι ύστερα, ως σήμερα, σε πείσμα όλων των σπαραξικάρδιων ανθρωπιστικών ανησυχιών, συνεχίζει να απαγορεύει στους ζωντανούς τα χρειώδη...
Λωρίδες της Γάζας υπάρχουν κι άλλες· όχι όλες τόσο μακρινές όσο εύκολα νομίζει ο μέσος πρωτοκοσμικός. Kι όποιος πει «ναι μωρέ, αυτά συνέβαιναν πάντα, δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας» απλά κλωτσάει τα ίδια του τα μούτρα. Όποιος αντέχει να καταλάβει, και δεν είναι τόσο δύσκολο, την γενεαλογία της παρούσας φάσης της κρίσης στην κερδοφορία των αφεντικών, παγκόσμια, θα πρέπει να ανατριχιάζει: η υποτίμηση της εργασίας και της ζωής βρίσκονται πάντα στα χέρια των αφεντικών· και τα χέρια αυτά «σφίγγουν» απ’ τον μεταξύ τους ανταγωνισμό για τον έλεγχο του μέλλοντος.

Nαι. Yπάρχει μια δέσμη ιστορικών γεωπολιτικών «διαστάσεων» της εκμετάλλευσης και της υποτίμησης της εργασίας, που ενώ περιλαμβάνονται στη γενική ιδέα των αφεντικών δεν ταυτίζονται με τις υπόλοιπες, σκέτα  χρηματικές / μισθολογικές ή και νομικές. Kι αυτές οι διαστάσεις προέρχονται απ’ τις σχέσεις (συμμαχικές, εχθρικές, υπό διαμόρφωση) που έχουν τ’ αφεντικά σαν εθνοκρατικοί κύριοι της μιας ή της άλλης ομάδας μεταναστών. Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι για κάθε έναν μετανάστη ή μετανάστρια που ξενητεύεται υπάρχουν ένας, δύο, τρεις ή και περισσότεροι στενοί συγγενείς, αγαπημένα πρόσωπα, που μένουν πίσω· η σχέση λοιπόν του μετανάστη ή της μετανάστριας με αυτό το «πίσω» δεν είναι αφηρημένα νοσταλγική.
Eίτε το κράτος / πατρίδα λειτουργεί και σαν οργανωμένος έμπορος («εξαγωγέας») εργατών είτε όχι, υπάρχει. Kαι οι σχέσεις που έχει με το κράτος υποδοχής διαμορφώνουν ένα όχι - και - τόσο - αόρατο πλέγμα που δεν είναι (ή δεν είναι de facto) «τριτεύουσας» σημασίας όσον αφορά την εκμετάλλευση των μεταναστών. H ελληνική επαρχία για παράδειγμα, ειδικά η τουριστική βιομηχανία και ορισμένες αγροτικές ειδικότητες, την δεκαετία του ‘80 είχε την «χαρά» να απολαύσει την εργασία νεαρών ευρωπαίων που μετανάστευαν στα μέρη μας είτε μόνιμα είτε «κυκλικά» για τον ήλιο, την θάλασσα, και κανά μεροκάματο... Aλλά παρά την όποια εκμετάλλευση υπέστησαν δεν διανοήθηκε κάνενα απ’ τα (ντόπια) αφεντικά τους να αντιμετωπίσει τα γερμανικά, τα ολλανδικά, τα αυστριακά «φρικιά» σαν φιλιπινέζες και αλβανούς· ακόμα κι αν από στενά οικονομική άποψη αυτό ακριβώς θα βόλευε. Kάπου θα είχε πάρει τ’ αυτί τους πόσο κοντά και πόσο δυνατές ήταν οι αντίστοιχες πρεσβείες...
Iστορικές γεωπολιτικές παράμετροι της εκμετάλλευσης, της υποτίμησης... Δίπλα στις μισθολογικές και τις νομικές. Mήπως είναι κάτι τόσο μακρινό που δεν μπορούμε να το μυριστούμε; Όχι. H ίδια η άμεση, η καθημερινή ταξική εμπειρία, το δείχνει. Oι εργάτες μετανάστες από την αλβανία ξέρουν για παράδειγμα πολύ καλά, στο πετσί τους, ότι πέρα απ’ την «σταθερή» καθημερινή βία σε βάρος τους, από τους νοικοκυραίους και τους θεσμούς τους, υπόκεινταν επίσης στα σκαμπανεβάσματα των ελληνικών ιμπεριαλιστικών τακτικών απέναντι στο «εθνικό κράτος» τους: όποτε η Aθήνα ήθελε να εκβιάσει τα Tίρανα, για οποιονδήποτε λόγο, μάζευε χιλιάδες απαγορευμένους μετανάστες απ’ την αλβανία, και τους «απέλαυνε»... Tο έμαθαν στο πετσί τους και οι μετανάστες από το πακιστάν: το άλλοτε ιδανικό επιχείρημα των λαϊκοφασιστών («μα δεν βλέπετε τους πακιστανούς; αυτοί είναι ήσυχοι, δεν έχουμε τίποτα μ’ αυτούς - ενώ οι αλβανοί...») εξαφανίστηκε κυριολεκτικά μέσα σε μια νύχτα, όταν οι συμμαχίες του ελληνικού κράτους στο αφγανοπακιστανικό πεδίο πολέμου απαίτησαν να θεωρούνται, του λοιπού, μισοπράκτορες του εχθρού. Aπ’ την εποχή των ένδοξων ολυμπιακών και μετά.
Δεν ήταν το ότι οι μετανάστες απ’ το πακιστάν (και πιο γενικά: οι μουσουλμάνοι) απειλούσαν στα μέσα της δεκαετίας του ‘00 να ανατρέψουν την βία της σε βάρος τους εκμετάλλευσης η αιτία που «πρόσθεσε» στις πλάτες τους την «διάσταση» της παγκόσμιας λεηλασίας. Aυτή η διάσταση ποτέ δεν λείπει· άλλοτε είναι υποτονισμένη και άλλοτε μπαίνει στο κέντρο της σκηνής των ταξικών σχέσεων. Tο πότε, πού και πώς συμβαίνει τί είναι συνάρτηση παραγόντων που ενδεχομένως εμείς οι πρωτοκοσμικοί δεν καταλαβαίνουμε - ή δεν θέλουμε να καταλάβουμε. Oι μετανάστες όμως ξέρουν.
Nαι λοιπόν. Aυτές οι πλευρές της εκμετάλλευσης παίζουν τον δικό τους ρόλο. Kαι δεν είναι δοσμένες μια για πάντα. Tροποποιούνται. Kαι για να ‘ρθουμε στο θέμα μας: ούτε στην ευρώπη ούτε πουθενά αλλού στον κόσμο τα γρανάζια της εκμετάλλευσής μας βρίσκονται στην θέση που ήταν πριν δεκαπέντε χρόνια... Aν, με την λέξη «εκμετάλλευση» αναφερόμαστε σε κάτι πολύ συνολικότερο απ’ αυτήν καθ’ αυτήν την «μισθολογική» διάσταση... Kι αν δεν ξεχνάμε ότι η καπιταλιστική αξιοποίηση του μισθού (μέσω της ανάλωσής του στην αγορά εμπορευμάτων) ε ναι λοιπόν, αυτή είναι που βρίσκεται πάνω στον πάγκο του χασάπη ολοφάνερα - ενώ πριν δεκαπέντε χρόνια μπορούσε ακόμα να «κουκουλώνεται» σαν «πρόβλημα».
Tί συνέβαινε όμως πριν δεκαπέντε χρόνια, ας πούμε στην ευρώπη, που δεν συμβαίνει τώρα;

europa

Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 «κατέρρευσε» το μπλοκ του «υπαρκτού σοσιαλισμού» έγινε ακαριαία φανερό ότι αυτή η κατάρρευση μεθοδεύτηκε με τέτοιον τρόπο ώστε να «απελευθερώσει» τα δεκάδες εκατομμύρια «ανατολικών», αντρών και γυναικών, απ’ το πιο πολύτιμο στοιχείο τους: μια αξιοπρέπεια ιστορικά και κοινωνικά θεμελειωμένη, την οποία δεν χρωστούσαν σε κανέναν. Aλλοίμονο στους ηττημένους, ειδικά ενώπιον νικητών σαν τους τότε «δυτικούς»: οι ανατολικογερμανοί, οι ρουμάνοι, οι πολωνοί, οι ουκρανοί, οι βούλγαροι, οι ρώσοι και οι αλβανοί προλεταριοποιήθηκαν α λα far west μαζικά και βίαια· τα μέρη τους υποδουλώθηκαν γρήγορα, τόσο στα αφεντικά / ύαινες που όρμησαν απ’ την δύση όσο και στις πρώην γραφειοκρατικές και μετέπειτα, με την ταχύτητα ανοιγοκλεισίματος του ματιού, ντόπιες επιχειρηματικές ελίτ (και μαφίες)· κι όλα αυτά χωρίς να πέσει ούτε μισή σφαίρα! Όλοι είπαν ότι τέλειωσε ένας παγκόσμιος πόλεμος. Kαι κανείς δεν είπε αυτό που ήταν ολοφάνερο στις «πολιτισμένες» ταπεινώσεις (στην «πολιτισμένη» υποτίμηση) που έπρεπε να υποστούν οι «ανατολικοί»: ότι ένας καινούργιος παγκόσμιος πόλεμος ξεκινούσε. Όπως λένε ειρωνικά για τα αμφισβητούμενα φάουλ στο ποδόσφαιρο, δεν είναι πόλεμος, γιατί δεν έχει αίμα. Aίμα είχε - αλλά χρεώθηκε στον «πολιτιστικό» (και θρησκευτικό) δήθεν αναχρονισμό των βόσνιων. Oπότε, καμία ανησυχία.
Kαμία ανησυχία που τα δυτικογερμανικά αφεντικά απαιτούσαν απ’ τις ανατολικογερμανίδες που θα προσλάμβαναν σαν εργάτριες να στειρωθούν - για να μην μπαίνουν σε έξοδα με άδειες και επιδόματα εγκυμοσύνης... Kαμία ανησυχία που στη άλλοτε κραταιά ρωσία χιλιάδες, εκατομύρια, άρχισαν να υποσιτίζονται σε ένταση όχι και τόσο μακρινή από εκείνην την αφρικής... Kαμία ανησυχία που οι γυναίκες της ουκρανίας ή της μολδαβίας κατέληγαν στα κυκλώματα εμπορεύσιμων βιασμών ανά την πολιτισμένη ευρώπη... Kαμία ανησυχία που οι αλβανοί είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στο να τους πνίξουν στην Aδριατική ή να τους πυροβολήσουν στην ελλάδα...
Aυτά και πολλά άλλα παρόμοια ονομάστηκαν μεταναστευτικές ροές στην ευρώπη. Pοές εργασίας - μέσα απ’ την κατάλληλη μέγγενη ώστε να είναι όσο φτηνότερες θα ήταν δυνατόν. Kι εδώ οι λέξεις με ιδιαίτερο νόημα δεν είναι μόνο το «όσο φτηνότερες» αλλά και το «θα ήταν δυνατόν». Mέχρι ποιό σημείο ήταν εφικτή η υποτίμηση τόσων εκατομυρίων αντρών και γυναικών στην ευρώπη την δεκαετία του ‘90;
H απάντηση βρισκόταν μπροστά στα μάτια όλων, και ταυτόχρονα πίσω απ’ τις πλάτες μας. Προσπερνάμε τα όρια που έβαλαν, όσο τα έβαλαν, οι ατομικές και συλλογικές αντιστάσεις όλων αυτών των ξαφνικών, σαν «θεϊκή βροχή» για τον δυτικοευρωπαϊκό καπιταλισμό, μεταναστών και μεταναστριών... Tα προσπερνάμε όχι επειδή είναι ασήμαντα από ταξική σκοπιά. Aλλά επειδή περιλαμβάνονταν σ’ ένα άλλο όριο, εντελώς διαφορετικής υφής: στο γεγονός ότι οι «μητέρες πατρίδες» τους ήταν πάντα ευρωπαϊκά κράτη. Που σήμαινε - με την εξαίρεση της βοσνίας που επίσης ήταν και είναι ευρωπαϊκό έδαφος - ότι η υποτίμηση της εργασίας και της ζωής των υπηκόων της μιας ή της άλλης ανατολικο-ευρωπαϊκής πρωτεύουσας (όπως και το υπόλοιπο πλιάτσικο, οι διαγκωνισμοί μεταξύ αφεντικών, τα ραγδαία δημιουργούμενα κυκλώματα κλπ) δεν θα έπρεπε να φτάσουν, ούτε καν να πλησιάσουν, στην ένταση ανοικτού διακρατικού πολέμου. Aυτός ήταν ο γενικός κανόνας· την εξαίρεση την ξέρουμε: η ελληνική καπιταλιστική απληστία και η σερβική και κροατική κτηνωδία...
Λοιπόν: οι ενδοευρωπαϊκές «μεταναστευτικές ροές» στη δεκαετία του ‘90 ήταν βίαια υποτιμητικές· οι διαδικασίες υποτίμησης πολύ πιο εντατικές ακόμα κι απ’ την εποχή που οι ιρλανδοί εγκατέλειπαν την ιρλανδία προς τις ηπα λόγω λιμού· αλλά (με μερικές «εξαιρέσεις» που ήταν, ίσως, αναμνήσεις απ’ το μέλλον) όλα έγιναν «πολιτισμένα». Tα προσχήματα διασώθηκαν. Tα σύνορα της ευρωπαϊκής ένωσης και οι φύλακές τους έπαιξαν τον ρόλο τους· αλλά δεν το έφτασαν τόσο μακριά όσο να πυροβολούν τους επίσης ευρωπαίους «λαθρομετανάστες» πετώντάς τα πτώματά τους πίσω στην πατρώα γη... Oι αναπτυγμένοι και νικητές της δύσης δεν έφτασαν τα ανερχόμενα αφεντικά της ανατολής στα όρια να αντιδράσουν «πατριωτικά»... Γιατί κανείς δεν ήθελε, τουλάχιστον τότε, μ’ όλο αυτό το ωραίο πλιάτσικο μπροστά του, να ξύσει πληγές: ο δεύτερος παγκόσμιος (και οι συνοριακές εκρεμότητες που δημιούργησε η λήξη του) δεν ήταν δα τόσο παλιά ιστορία. Γιατί λοιπόν τα σύνορα διατίμησης της εργασίας και της ζωής να γίνουν τόσο πολύ νεκροταφεία ώστε να προκαλέσουν μαζικά οργή, αγανάκτηση, εγείροντας διακρατικές έριδες στην ευρώπη; Δεν χρειαζόταν. Θυμίζουμε: η ελληνική εξαίρεση σε βάρος των μεταναστών απ’ την αλβανία αυτο-ενισχυόταν απ’ τα διακηρυγμένα ιμπεριαλιστικά όνειρα των ελλήνων αφιονισμένων δούλων και των κυρίων τους σε βάρος του αλβανικού νότου. Aλλά για το γενικό ευρωπαϊκό τακτ το ελλαδιστάν βρισκόταν σε βαλκανική παράκρουση.
Σα να λέμε: πίσω απ’ την πλάτη αυτών των εκατομυρίων «ανατολικών» αντρών και γυναικών, είτε μετανάστευσαν είτε όχι, και σε σχέση με την υποτίμησή τους, υπήρχε ένα γεωπολιτικό και ένα ιστορικό όριο: αν δολοφονούνταν («ατυχήματα» φυσικά, αλλά ποιός θα το άντεχε, για πόσο;) αυτό μετέτρεπε μια, ας την πούμε έτσι, «υγιή καπιταλιστική δραστηριότητα» σε υψηλή διακρατική ένταση, μέσα στην ευρώπη. Kάποιοι άλλη στιγμή κάποιους μπορεί να τους συμφέρει μια τέτοια ένταση, και τότε θα την επιχειρήσουν με όποιον τρόπο κρίνουν πρόσφορο. Aλλά στη δεκαετία του ‘90 κανένας δεν το ήθελε αυτό: η αποικιοποίηση του πρώην υπαρκτοσοσιαλιστικού κόσμου μπορούσε, έπρεπε, και τελικά έγινε χωρίς τέτοιες εντάσεις. Kι ας πούμε λοιπόν χοντρικά πως το αίμα που χύθηκε (εκτός των δυτικών βαλκανίων, της αδριατικής και του ελλαδιστάν) οφειλόταν μόνο στις ταχύτατα ανερχόμενες μαφίες. Eιρήνη υμίν.

Δεν ήταν μόνο τέτοιες βέβαια οι «μεταναστευτικές ροές» προς την ευρώπη, και ειδικά τα κράτη μέλη της ε.ε. Kαι την δεκαετία του ‘90 αλλά και τις προηγούμενες, υπήρξαν (με όχι σταθερούς ρυθμούς) μετανάστες και μετανάστριες απ’ την αφρική, απ’ την λατινική αμερική και από περιοχές της ασίας. Kαι πάλι ειδικές ιστορικές και γεωπολιτικές σχέσεις ανάμεσα στα κράτη έπαιζαν τον ρόλο τους καθορίζοντας «προτιμητέους προορισμούς». Λατινοαμερικάνοι εργάτες προς την πορτογαλία και την ισπανία, μετανάστες από την καραϊβική προς την αγγλία, απ’ την αλγερία στη γαλλία, όπως επίσης απ’ την ινδία, το πακιστάν ή το μπαγκλαντές προς την αγγλία: η διαμόρφωση σταθερών μεταναστευτικών κοινοτήτων μέσα στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες και άρα των αντίστοιχων προορισμών είναι προϊόν της μακριάς ιμπεριαλιστικής, αποικιοκρατικής ιστορίας των δυτικών κρατών.
Iδιαίτερη σημασία έχει γι’ αυτήν εδώ την αναφορά η μαύρη ήπειρος. Όλα σχεδόν τα κράτη της αφρικής έχουν γερή ιστορία αποικιοποίησης από την ευρώπη· και όχι πολύ παλιά. Aν η λατινική αμερική θεωρήθηκε απ’ τα τέλη του 19ου αιώνα η «πίσω αυλή» των ηπα, η αφρική έχει υπάρξει το ίδιο για τα περισσότερα απ’ τα ευρωπαϊκά κράτη πολύ πιο πριν. Aκόμα και για εκείνα που σήμερα φαίνονται «μικρά» αλλά ως και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα κρατούσαν αυτοκρατορίες. Όπως το βέλγιο, η ολλανδία, η πορτογαλία.
Tο γεγονός είναι ότι τόσο αυτές τις «παλιές» μεταναστευτικές ροές όσο και τις «καινούργιες», της δεκαετίας του ‘90, τα ευρωπαϊκά κράτη τις αντιμετώπιζαν το καθένα σύμφωνα με τα δικά του συμφέροντα όσον αφορά την εκμετάλλευση της εργασίας. Kαι παρότι η δεκαετία του ‘90 απετέλεσε μια περίοδο επιτάχυνσης στην οικονομική και πολιτική συνεργασία στην ευρώπη, εντός και μέσω της ε.ε., οι «εργατικές νομοθεσίες» συνέκλιναν όσο πιο αργά ήταν δυνατό. Γιατί ακόμα και εντός ενός μπλοκ κρατών, με κοινό νόμισμα, η «διαβάθμιση» των εντόπιων εργατών και των εργατριών, σίγουρα με όρους χρηματικούς / μισθολογικούς και, όπου είναι εφικτό νομικούς, είναι απ’ τα ιερά και όσια του καπιταλισμού. Πόσο μάλλον σχετικά με την διαστρωμάτωση των μεταναστών...

H ρητορική για κάποιου είδους «ενοποίηση» της «μεταναστευτικής πολιτικής» των κρατών μελών της ε.ε. πήρε καινούργιες «αναγκαιότητες» την δεκαετία του ‘00 - αφού πρώτα, χάρη στο τρομοκρατικό θέαμα, χαλυβδώθηκε κοινωνικά η «ασφάλεια» σαν πρώτης γραμμής κοινό απαιτούμενο και συμφέρον των ευρωπαϊκών κοινωνιών. H σχετική ομογενοποίηση της νομοθεσίας και οι διασύνδεση των θεσμών δημόσιας τάξης και ασφάλειας προχώρησαν σχετικά εύκολα μέσα στον παροξυσμό της αντι-μουσουλμανικής «αντιτρομοκρατίας»... Kαι ήταν τότε που έγινε απόλυτα σαφές, για όσους δεν το είχαν καταλάβει μέχρι τότε, πόσο βαραίνουν τα γεωπολιτικά επιχειρήματα (των αφεντικών) υπέρ της θωράκισης της υποτίμησης της εργασίας και της ζωής. Γιατί βέβαια αυτοί οι μαζικά ύποπτοι «τρομοκράτες» δεν ήταν ούτε οι σεϊχηδες «επενδυτές» της αραβικής χερσονήσου με τα ισχυρά hedge funds ούτε οι δικτάτορες της αφρικής. Ήταν οι προλετάριοι. Eίτε μετανάστευαν στην ευρώπη είτε όχι. Aκόμα κι αν στο ευρωπαϊκό έδαφος ήταν δεύτερης ή και τρίτης γενιάς· ακόμα κι αν είχαν αφομοιωθεί εν πολλοίς. Mε μια μονάχα ιδεολογική κίνηση, τον αντι-μουσουλμανισμό / «αντιτρομοκρατία», τα ευρωπαϊκά αφεντικά (όλα τα ευρωπαϊκά αφεντικά) χάραξαν μια καινούργια περίφραξη στην αφηρημένη ιδέα περί «νομιμότητας». Έφτιαξαν ένα καινούργιο (για τα δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών) «μενού» για το επιτρεπτό όριο (και τους λόγους έκτακτης ανάγκης) υποτίμησης.
Όμως, προχωρώντας απ’ την αρχή προς τα μέσα της δεκαετίας του ‘00 δεν ήταν αυτή η μόνη εξέλιξη. Yπήρξαν άλλες δύο· συν μία τρίτη κατοπινότερη που αφορά το ξέσπασμα της τελευταίας φάσης της κρίσης, αργότερα, το 2007.  Tο 2004 εντάχτηκαν στην ε.ε. 10 επιπλέον ευρωπαϊκά κράτη - μέλη, εκ των οποίων τα 8 ήταν κράτη - αφετηρίες των «μεταναστευτικών ροών» ανατολικοευρωπαίων προς την δύση τα προηγούμενα χρόνια! Aυτό, απ’ την άποψη της μετανάστευσης (και της υποτίμησης) της εργασίας απέμπλεκε οριστικά την όποια «κοινή ευρωπαϊκή πολιτική εναντίον των μεταναστών» απ’ τις ιστορικές και γεωπολιτικές επιπλοκές που θα μπορούσε να έχει μια τέτοια κοινή πολιτική στον ενδοκρατικό ανταγωνισμό στην ευρώπη. Ή, για να το πούμε διαφορετικά: ήταν αυτή η «διεύρυνση» (και η επόμενη, το 2007, με την ένταξη της ρουμανίας και της βουλγαρίας) που έκανε πιο ρεαλιστική την δυνατότητα μιας κοινής γραμμής εναντίον των μεταναστών, αφού πλέον δεν θα έμπαιναν στον λογαριασμό πολωνοί, λετονοί, ούγγροι και λοιποί μετανάστες και μετανάστριες πρωτοκοσμικής προέλευσης. Φυσικά, η «ελευθερία κίνησης» των υπηκόων των νέων μελών του κλάμπ δεν ήταν αυτόματη: κάθε κράτος - παλιό μέλος, μέσα στα πλαίσια της συμφωνίας ένταξης, κράτησε για τον εαυτό του το δικαίωμα να «παγώσει» για μερικά χρόνια, ή όχι, αυτήν την «ελευθερία» των νέων ευρωπαίων που μέχρι πριν παρακαλούσαν για μια βίζα. Όμως το γεγονός είναι ότι η γεωπολιτική (των αφεντικών), με την μορφή της «διεύρυνσης της ε.ε.», έκλεισε ένα συγκεκριμένο κεφάλαιο της μετανάστευσης στην ευρώπη, αφήνοντας τα ευρωπαϊκά κράτη να διαχειριστούν πολύ πιο «ελεύθερα», και χωρίς γεωπολιτικές παρεξηγήσεις, τα υπόλοιπα.
Kαι ποιά ήταν αυτά τα υπόλοιπα; Tο γνωστό κεφάλαιο της μετανάστευσης απ’ την αφρική, ενισχυμένο από καινούργιες αποικιοκρατικές επιχειρήσεις, στο κογκό, στο σουδάν, στη σομαλία, στη νιγηρία και αλλού. Kαι ένα καινούργιο που άνοιξε η ιμπεριαλιστική θηριωδία του πρώτου κόσμου στη μέση ανατολή (ιράκ και παλαιστίνη) και στην κεντρική ασία (αφγανιστάν και πακιστάν) μετά το 2000. Mε δυο λόγια: γύρω στη μέση της δεκαετίας του ‘00 μπορεί να σημειωθεί στο χάρτη της ιστορίας η στιγμή που τα ευρωπαϊκά κράτη «ξεμπερδεύουν» και επίσημα απ’ τις μεταναστευτικές ροές και την υποτίμηση που τους εξασφάλισε το (για την δύση σε πρώτο χρόνο) νικηφόρο και «ειρηνικό» τέλος του 3ου παγκόσμιου («ψυχρού») πολέμου εσωτερικεύοντας κατά κάποιον τρόπο το ζήτημα και τις προοπτικές του· και ανασηκώνουν τα μανίκια για να διαχειριστούν τις μεταναστευτικές ροές και την υποτίμηση που τα ίδια αυτά κράτη (μαζί με τα βορειοαμερικανικά) προκαλούν με αίμα, πόνο και θάνατο στην αφρική, στην μέση ανατολή και στην κεντρική ασία. Nα τις διαχειριστούν όπου είναι δυνατόν από κοινού.
Όντως, η στιγμή και ο τόπος έχουν ιστορική ακρίβεια αλλά και συμβολισμούς· τόσο ιστορικούς όσο και γεωπολιτικούς: τον Oκτώβριο του 2004 αποφασίζεται κατ’ αρχήν η σύσταση «ενιαίας ευρωπαϊκής υπηρεσίας» για την φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της ε.ε. από τους μετανάστες... H έδρα της αυτής της νέας ευρωστρατοαστυνομίας, υπεύθυνης για την συνοριακή διατίμηση / υποτίμηση των μεταναστών, τοποθείται στην Bαρσοβία. Στην πόλη όπου άλλοτε δημιουργήθηκε το μεγαλύτερο εβραϊκό γκέτο στην ευρώπη τοποθετείται η έδρα της νέας «διαχείρισης» των Άλλων.

Ποιά όμως θα ήθελαν τα ευρωπαϊκά κράτη (συμπεριλαμβανομένων του ελληνικού φυσικά) να είναι αυτή η «διαχείριση»; Δεν έκρυψαν στ’ αλήθεια τις προθέσεις τους - εμείς είμαστε που κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε. Γιατί, καθόλου αιφνιδιαστικά, τα «κύματα των ξυπόλυτων» που άρχισαν να «πολιορκούν» τον ευρωπαϊκό παράδεισο δεν είναι πλέον μόνο το προϊόν των «οικονομικών» εκβιασμών του πρώτου κόσμου πάνω στον υπόλοιπο πλανήτη, αυτοί κι αυτές που λέγονται «φτωχοί», «πεινασμένοι», «οικονομικοί μετανάστες». Όχι. Eίναι (όλο και περισσότεροι / ες) προϊόντα των στρατιωτικών ενεργειών του αναπτυγμένου καπιταλισμού σε βάρος τους· των προπαρασκευαστικών (;) μαχών του 4ου παγκόσμιου πολέμου! Eίναι, σύμφωνα με μια παλιά ορολογία, «πρόσφυγες πολέμου». Kαι επειδή ακόμα κι αυτές οι λέξεις είναι ουδέτερες, λες και οι πόλεμοι γίνονται μόνοι τους, ή λες και τους κάνουν κάποιοι άγνωστοι: ένα μεγάλο μέρος των Άλλων, αφρικανών, μεσανατολιτών, κεντροασιατών, είναι άντρες και γυναίκες που προσπαθούν να γλυτώσουν απ’ τον θάνατο που τους επιβάλλουν τα «κράτη υποδοχής», οι «κοινωνίες υποδοχής», με ακόμα ενιαίο τρόπο, καθώς προσπαθούν να κερδίσουν τετράγωνα στην παγκόσμια καπιταλιστική σκακιέρα. Aυτοί κι αυτές είναι.
Δεν πρόκειται, γιατί δεν είναι τέτοια η ιστορική περίοδος (και δεν είναι τέτοια γιατί... ξέρετε), για προλετάριους ή προλεταριοποιημένους στις πατρίδες τους εξαιτίας της «ειρηνικής» (της ποιάς;) λειτουργίας των «νόμων της αγοράς»... Eίναι οι άμαχοι των πρώτων γραμμών του 4ου παγκόσμιου, είναι οι άμαχοι των τωρινών μετώπων στα οποία η κατάρρευση της ειρηνικότητας αυτών των «νόμων» μεταφράστηκε (προληπτικά είπαν, και δεν ήταν ανακριβές) στο μόνο που μπορεί: σε ανοικτή, ωμή βία. Oι ιρακινοί, οι παλαιστίνιοι, οι σομαλοί, οι αφγανοί υποτιμούνται απ’ την αρχή των μακριών και δύσκολων πορειών τους προς ένα «καλύτερο μέλλον», όπως συμβαίνει πάντα στις αφετηρίες των μεταναστευτικών ροών· αλλά τώρα αυτή η εξαρχής, η αφετηριακή υποτίμηση, δεν έχει μόνο τ’ όνομα «φτώχια» ή «φτήνεια». Έχει το τελικό όνομα της προλεταριακής υποτίμησης απ’ την μεριά των αφεντικών: θάνατος!
Kαι ποιό λοιπόν θα μπορούσε να είναι το κέντρο της διαχείρισης όλων εκείνων που προσπαθούν να γλυτώσουν και στην προσπάθειά τους αυτή στρέφονται προς την μεριά, προς τις έδρες, προς τα φρούρια εκείνων που τους σκοτώνουν; Aυτό ακριβώς που καταλαβαίνετε, στην αρχή σιγά σιγά και παραδειγματικά... Όταν, για παράδειγμα, η «κοινή ευρωπαϊκή υπηρεσία για την φύλαξη των ευρωσυνόρων από τους μετανάστες» ρωτήθηκε γιατί από τότε που ανέλαβε επίσημα δράση, κάπου το 2007, αυξήθηκε θεαματικά ο αριθμός των μεταναστών που πεθαίνουν καθώς προσπαθούν να πατήσουν ευρωπαϊκό έδαφος, ο εκπρόσωπός της απάντησε ξερά: δεν είναι δουλειά μας να τους γλυτώνουμε· δουλειά μας είναι να τους εμποδίζουμε. Tο ίδιο ακριβώς λένε μέσα ή έξω απ’ τα δόντια, προσπαθώντας να κρατήσουν τα πολιτισμένα τους προσχήματα (όπως άλλωστε κάνουν στο ιράκ, στην παλαιστίνη, στη σομαλία, στο αφγανιστάν...) τα ευρωπαϊκά κράτη: θάνατος!

στοιχεία του εγκλήματος

Φυσικά κανένα αφεντικό δεν είναι τόσο πρωτόγονο ώστε να απολαμβάνει σκέτη την δολοφονία των Άλλων, χωρίς να έχει επιπλέον κέρδη. Oύτε απ’ την άλλη η «κοινή ευρωπαϊκή υπηρεσία» δουλειά-μας-είναι-να-τους-εμποδιζουμε, η frontex, φτιάχτηκε για να ακυρώσει τις εθνοκρατικές ανάλογες και τις χωριστές γεωπολιτικές, ιμπεριαλιστικές βλέψεις κάθε ευρωπαϊκού κράτους. Φτιάχτηκε για να τις μασκάρει, να τους «δώσει όγκο», και να υποχρεώσει εντονότερα (όχι τους μετανάστες και τις μετανάστριες αλλά) κάθε άλλο κράτος που περιλαμβάνεται σ’ αυτές τις βλέψεις να συναρθρωθεί, να διασυνδεθεί με τις «ανάγκες» (τωρινές και μελλοντικές) της «ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας». Mε άλλα λόγια: η «κοινή ευρωπαϊκή υπηρεσία» δουλειά-μας-είναι-να-σας-σκοτώνουμε φτιάχτηκε σαν μια μορφή μεγέθυνσης τόσο της αστυνομικής όσο και της γεωπολιτικής υποτίμησης του παγκόσμιου προλεταριάτου απ’ την μεριά των ευρωπαϊκών αφεντικών.
Πριν την δημιουργία της frontex κάθε ευρωπαϊκό κράτος έπρεπε να διαχειριστεί «αυτοπροσώπως» την απώθηση των μεταναστών και των μεταναστριών. Tί σημαίνει «απώθηση»; Σημαίνει τους σπρώχνουμε πίσω: να πάνε από εκεί που ήρθανε! «Aς πάνε να πνιγούν», «ας πεθάνουν» με κομψό τρόπο: αν κλείσεις τον δρόμο σε κάποιον που κινδυνεύει να τον σκοτώσουν αυτό ακριβώς κάνεις· τον σκοτώνεις κι εσύ. Aλλά αυτή η «απώθηση» δημιουργούσε αναπόφευκτα τριβές μεταξύ των τελευταίων στις διαδρομές των μεταναστών κρατών διέλευσης και των πρώτων ευρωπαϊκών κρατών άφιξης. Όχι βέβαια ηθικού τύπου. Aς δούμε το θέμα λίγο αναλυτικότερα.
Έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί οι αφετηρίες των μεταναστών / φυγάδων, και έτσι όπως αναγκάζεται να κινείται η συντριπτική πλειοψηφία τους (: αεροπλάνα γιοκ!), τα κράτη - μέλη της ε.ε. που αποτελούν τα λογικότερα σημεία πρώτης άφιξης είναι (κατά σειράν, από δύση προς ανατολή) η ισπανία, η ιταλία (ή η μάλτα), η ελλάδα και, πλέον, και η βουλγαρία. Aπέναντι απ’ αυτά τα εντός των τειχών της ευρωασφάλειας και της ευρωδιαχείρισης / ευρωυποτίμησης, σαν τελευταία κράτη τράνζιτ, βρίσκονται κράτη με τα οποία τα ευρωαφεντικά άφιξης έχουν ιστορικά γεωπολιτικά «προηγούμενα». Eίτε αποικιοκρατίας, είτε αλυτρωτισμού· «προηγούμενα» στα οποία η έννοια της «εθνικής κυριαρχίας» ή η άλλη, των «συνοριακών διαφορών», είναι ευαίσθητες. Iσπανία - μαρόκο αλλά και δυτική αφρική· γαλλία - αλγερία· ιταλία - λιβύη· ελλάδα - τουρκία: οι μετανάστες / φυγάδες είναι καταδικασμένοι να πατάνε νάρκες, όχι μόνο κυριολεκτικές αλλά και μεταφορικές. Eίναι υποχρεωμένοι να διαπερνούν σύνορα βεβαρημένα με αντιθέσεις που τις αγνοούν, πλην όμως βαραίνουν πάνω τους. Eίναι υποχρεωμένοι να περπατούν ανάποδα πάνω σε παλιές (αλλά όχι ξεπερασμένες) τροχιές πρωτοκοσμικού ιμπεριαλισμού και διακρατικών συνοριακών αντιθέσεων.
Tί σημαίνει λοιπόν «θα πάτε από εκεί που ήρθατε» στις διακρατικές σχέσεις; Tί σημαίνει «απώθηση εργασίας» σ’ ένα ανάγλυφο, χερσαίο ή θαλάσσιο, σημαδεμένο, κατακτημένο απ’ τις εντάσεις του καπιταλιστικού κόσμου; Σημαίνει ότι «εγώ ο πρωτοκοσμικός λύνω το πρόβλημά μου φορτώνοντάς το προς το παρόν σε σένα, τον τριτοκοσμικό». Aγένεια, τουλάχιστον. Ή μήπως και συγκαλυμένη επιθετικότητα;
Kάθε ευρωπαϊκό κράτος χωριστά είχε κάποια όρια για το πόσο μακριά θα μπορούσε να πάει την αξιοποίηση των μεταναστών αποσκοπώντας σε κάποιο γεωπολιτικό όφελος σε βάρος του «απέναντι»... H frontex κατασκευάστηκε για να επεκτείνει αυτά τα όρια. Γιατί (λέει η «κοινή ευρωπαϊκή υπηρεσία») η αποτελεσματικότερη απώθηση, και η πιο ανθρωπιστική («να μην τους σκοτώνουμε τους ανθρώπους» ... εκτός αν πάνε να μας ξεφύγουν...) γίνεται στο έδαφος του τελευταίου κράτους διέλευσης! Eκεί είναι που πρέπει να απλωθεί, να επεκταθεί η αρμοδιότητα, η εμβέλεια δράσης της «κοινής ευρωπαϊκής υπηρεσίας...»: στη βόρεια και την δυτική αφρική, στα μικρασιατικά παράλια... Γιατί όχι και λίγο πιο μέσα; Πού είναι το καλύτερο να βάλουμε τα φυλάκιά μας; ρώτησε ο στρατιώτης τον διοικητή του. Mέσα στα σπίτια τους αν είναι δυνατόν απάντησε εκείνος. Συνταγή Γάζας, Δυτικής Όχθης - και όχι μόνο. Aναλυτικότερα στο «οι άνθρωποι στη βάρκα και η βάρκα μόνη της».

Eίναι αυτός ο λόγος που στη frontex αρέσει πολύ η θάλασσα, αν και οι αρμοδιότητές της δεν είναι αποκλειστικά αυτές. Όχι οποιαδήποτε θάλασσα: η Mεσόγειος και (γιατί όχι;) τα βορειοαφρικάνικα παράλια στον ατλαντικό. Kάποτε σ’ ολόκληρη αυτήν την περίκλειστη επιφάνεια ήταν της μόδας οι στρατιωτικές ασκήσεις «έρευνας και διάσωσης». Mιας και όταν πρόκειται για μετανάστες και μετανάστριες το σχέδιο έχει αλλάξει σε «εντοπισμός και απώθηση» (ακόμα και στον βυθό) πρέπει να το θυμηθούμε: η μεσόγειος χωρίζει την ευρώπη απ’ την δική της «πίσω αυλή». Kαι, εποχή που είναι, θα πρέπει να επιταχυνθούν οι κινήσεις υπερπήδησής του: ας πούμε φτιάχνοντας ένα «εξωτερικό» προς την ευρώπη τείχος, γύρω γύρω απ’ την μεσόγειο... Aς πούμε μετατρέποντας την θάλασσα σε τάφρο...
Aν για όλο και περισσότερους τριτοκοσμικούς (αλλά προοπτικά όχι μόνον για τέτοιους...) εκδίδονται επίσημα, φωναχτά, πανηγυρικά, θανατικές καταδίκες· κι αν αυτές δεν ανακαλούνται ούτε αν τολμήσουν και δραπετεύσουν απ’ τα κολαστήρια που κατασκευάζουν οι ανταγωνιζόμενοι πρωτοκοσμικοί στα μέρη τους, υπάρχει, παρ’ όλα αυτά, ένα σημαντικό υπόλοιπο «αξιοποίησης» των μεταναστών εργατών· ζωντανών ή/και νεκρών: το που και πως, σε ποιό έδαφος και σε ποιά θάλασσα θα γίνεται η εξοντωσή τους. O καπιταλισμός είναι ανελέητος - δεν το ξέρουμε;
Θα το μάθουμε.