Σύμφωνα μ’ έναν τυπικό ορισμό, εξωδικαστικές δολοφονίες είναι οι δολοφονίες που γίνονται από “κυβερνητικές αρχές” χωρίς να έχει προηγηθεί δικαστική διαδικασία ή οποιαδήποτε νομική τέτοια. Σύμφωνα με τον ίδιο ορισμό οι εξωδικαστικές δολοφονίες έχουν συνήθως στόχους ενοχλητικούς πολιτικούς ή συνδικαλιστές, διαφωνούντες και ετερόδοξους, θρησκευτικές και κοινωνικές φιγούρες με επιρροή, και γίνονται από κυβερνήσεις, στρατούς ή αστυνομίες. Τελικά οι εξωδικαστικές δολοφονίες συμβαίνουν σε “τριτοκοσμικά” κράτη (ιράκ, κολομβία, πακιστάν, αφγανιστάν, σε διάφορα αφρικανικά, ασιατικά και λατινοαμερικανικά κράτη), αλλά - βεβαίως - και από το εντελώς πρωτοκοσμικό ισραηλινό κράτος, εναντίον παλαιστινίων.
Τι σημαίνει όμως το ολοφάνερο “μυστικό” ότι οι εξωδικαστικές εκτελέσεις / δολοφονίες έχουν αρχίσει να πολλαπλασιάζονται στα εντελώς πρωτοκοσμικά κράτη, και έχουν γίνει ένα είδος “κανονικότητας” με την δικαιολογία του “μεγάλου κινδύνου”; Στις ηπα οι δολοφονίες μαύρων έχουν γίνει η ρουτίνα της ρατσιστικής αμερικανικής αστυνομίας. Και στην ευρώπη οι εδώ “μαύροι” δολοφονούνται κάτω από γενική επευφημία σαν “ύποπτοι τρομοκράτες”, χωρίς (φυσικά) να αποδεικνύεται εκ των υστέρων καν και καν ότι ήταν τέτοιοι. Μάλλον το αντίθετο...
Αντιμετωπίζοντας το θέμα μακριά απ’ την συνήθεια, τους συμβιβασμούς και την τρέχουσα εθελοδουλεία, είναι γνωστό ότι η κατασκευή και η γενίκευση της χρήσης του δικαστηρίου και της φυλακής είναι συνυφασμένη με την ιδεολογική ηγεμονία της αστικής τάξης. Ο Μισέλ Φουκώ στο επιτήρηση και τιμωρία, η γέννηση της φυλακής (του 1975) ντοκουμεντάρει την εξέλιξη της πολιτικής τεχνολογίας της εξουσίας της αστικής τάξης μέσα απ’ την ανάπτυξη του ποινικού, δικαιϊκού και τιμωρητικού συστήματος που απετέλεσε μια απ’ τις πιο περήφανες αποδείξεις του ανθρωπισμού της.
Δημιουργήθηκαν ισχυροί θεσμοί, για τους οποίους θα υπέθετε ως πρόσφατα κανείς (λαθεμένα τέλικα) πως θα είναι αιώνιοι. Κατ’ αρχήν η διάκριση των εξουσιών (και η συνεργασία τους, οπωσδήποτε...). Ύστερα η δυνατότητα (ακόμα ακόμα και η υποχρεώση) οποιουδήποτε κατηγορούμενου “εγκληματία” (εντός ή εκτός εισαγωγικών) να απολογηθεί, να υπερασπιστεί τον εαυτό του με νομική υποστήριξη, να ομολογήσει ή να αποδείξει την αθώωτητά του κόντρα στο εναντίον του κατηγορητήριο. Εν τέλει, η καταπληκτική εφεύρεση της “επανένταξης στην κοινωνία” των “κακών ανθρώπων”, χάρη στον αναμορφωτικό χαρακτήρα της όποιας τιμωρίας / ποινής· πέρα, φυσικά, απ’ την θανατική. Αυτά είναι, υποτίθεται, σπουδαία επιτεύγματα του δυτικού (νομικού) πολιτισμού, απόδειξη της παγκόσμιας ανωτερότητάς του· και η βάση απ’ την οποίο μπορεί να κατηγορεί όλους τους κατώτερους. Ειδικά μετά την κατάργηση (στην ευρώπη) της θανατικής ποινής.
Οφείλουμε λοιπόν να παραδεχτούμε (κάτι καθόλου ευχάριστο) ότι αυτά τα “επιτεύγματα” γίνονται είδος πολυτελείας, δηλαδή ουσιαστικά καταργούνται ακριβώς εκεί που πρωτοεμφανίστηκαν και διαμορφώθηκαν. Στον πρώτο κόσμο. Η δικαιολογία είναι γνωστή: η επείγουσα ανάγκη σαν “ασφάλεια”. Δεν θέλουμε αιχμαλώτους λέει, μέσα απ’ τα δόντια, στο σύγχρονο στρατοαστυνομικό σύμπλεγμα· μια ορολογία “πολεμική”. Αλλά για ποιόν ακριβώς πόλεμο πρόκειται; Και τι σημαίνουν αυτοί οι μετασχηματισμοί;
Ένα μέτρο σύγκρισης χρειάζεται οπωσδήποτε, για να μην ξεχνάμε. Ο άρειος φασίστας Μπρέιβικ, στις 22 Ιουλίου του 2011, δολοφόνησε 77 ανθρώπους στη νορβηγία: 8 με βόμβα και 69 πυροβολώντας τους εν ψυχρώ σε ένα φεστιβάλ της σοσιαλδημοκρατικής νεολαίας. Τηρουμένων των αιματηρών αναλογιών ο άρειος φασίστας έκανε περισσότερα απ’ ότι “καθένας χωριστά ισλαμιστής τρομοκράτης” πρόσφατα στο Παρίσι· και δικαιούται ως τώρα τον τίτλο του μεγαλύτερου ατομικού φονιά στην ευρώπη, σε καιρό ειρήνης. Ωστόσο ο άρειος φασίστας δεν γαζώθηκε από χιλιάδες σφαίρες στρατόμπατσων. Δέθηκε ζωντανός... Του παραχωρήθηκε κάθε τι που προβλέπει η αστική ιδεολογία και το θεσμικό της σύστημα σε ότι αφορά μια δίκαιη δίκη· του παραχωρήθηκε κυρίως το δικαίωμα όχι απλά να μην μετανοήσει αλλά να διακηρύξει δημόσια πολλές φορές το “δίκαιο” του έργου του.... Καταδικάστηκε όχι σε θάνατο (δεν υπάρχει θανατική ποινή στη νορβηγία) αλλά σε 21 χρόνια κάθειρξη, που είναι η μεγαλύτερη ποινή... Κατά πάσα πιθανότητα θα βγει ζωντανός απ’ τη φυλακή, το 2033 (καταδικάστηκε το 2012)... Εν τω μεταξύ θα κρατείται σε “φυλακές υψίστης ασφαλείας” σε ένα κελί με δύο δωμάτια (υπνοδωμάτιο, γραφείο) και τουαλέτα...
Στην περίπτωση του άρειου φασίστα δολοφόνου η νομική και δικαιϊκή ανωτερότητα του πρώτου κόσμου έδειξε όλο το μεγαλείο της. Αλλά αυτή είναι, το ξέρουμε, η εξαίρεση. Ο κανόνας που διαμορφώνεται είναι διαφορετικός, προς το παρόν για όλες εκείνες τις περιπτώσεις (που δεν είναι καθόλου λίγες) που οι “κακοί” δεν αναγνωρίζονται σαν μέλη αυτού του ανώτερου κόσμου.
Κατ’ αρχήν το σύστημα εξουσίας (που δεν μπορεί να λέγεται “αστικό” αν θέλουμε να είμαστε ιστορικά ακριβείς) δεν θέλει κανενός είδους είτε ομολογία είτε υπεράσπιση του “υπόπτου ή κατηγορούμενου”. Το τεκμήριο αθωότητας [1Το τεκμήριο αθωότητας είναι το διαμάντι στο στέμμα της (κάποτε...) αστικής θέσμισης της δικαιοσύνης και της τιμωρίας. Πρωτοκαθιερώθηκε μέσα στη γαλλική επανάσταση, με την διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη - και κατοχυρώνεται με το άρθρο νο 6 της “ευρωπαϊκής συνθήκες για τα δικαίωματα του ανθρώπου”. Σύμφωνα με το “τεκμήριο αθωότητας” κάθε άνθρωπος θεωρείται αθώος μέχρι να αποδειχθεί δικαστικά το αντίθετο. Και είναι οι κρατικοί θεσμοί που πρέπει να αποδείξουν την ενοχή του οποιουδήποτε κατηγορούμενου και όχι αυτός να αποδείξει την αθωότητά του. Σύμφωνα με αυτό τεκμήριο, αν ένα δικαστήριο έχει αμφιβολίες για την ενοχή κάποιου, πρέπει να τον απαλλάξει απ’ τις κατηγορίες.] δεν ισχύει γι’ αυτούς· κι αφού δεν ισχύει γι’ αυτούς έχει ουσιαστικά καταργηθεί. Επιπλέον, δεν χρειάζεται κανένας κρατικός μηχανισμός να μπει στον κόπο να αποδείξει εμπεριστατωμένα τα εγκλήματα (εντός ή εκτός εισαγωγικών) του Χ ή του Ψ. Αρκεί κάποια “αρχή”, αστυνομική ή στρατιωτική, να τον βαφτίσει “ύποπτο”. Μόλις συμβεί αυτό, αυτόματα καταδικάζεται σε θάνατο (παρότι αυτή η ποινή έχει καταργηθεί), και εκτελείται επί τόπου.
Η αρμοδιότητα και η ισχύς του δικαστικού μέρους της εκτελεστικής εξουσίας καταργείται. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ερευνηθεί αν ο “ύποπτος” είναι όντως “δράστης”. Δεν υπάρχει κανένας λόγος, αν είναι όντως φυσικός αυτουργός εγκληματικών πράξεων, να ερευνηθεί τι έγκλημα ακριβώς διέπραξε, κάτω από ποιες συνθήκες, με ποια κίνητρα. Εννοείται δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να υπερασπιστεί τον εαυτό του - παρά μόνον ένοπλα.
Επιπλέον, η (μη) ευθύνη εκτέλεσης της θανατικής καταδίκης έχει σαν αιχμή της, μέσα από γενικές οδηγίες και διαταγές, την όποια εκτίμηση κατώτερων αξιωματικών του στρατού ή/και της αστυνομίας, οι οποίοι “εντοπίζουν τον ύποπτο”. Το shoot - to - kill επεκτείνει το “δικαίωμα της αυτοάμυνας” των εκτελεστικών (κυριολεκτικά) οργάνων σε οτιδήποτε θεωρούν οι ίδιοι ότι “θα μπορούσε να...”, επιτρέποντάς τους ακόμα και να έχουν παραισθήσεις, ότι ο τάδε οπλοφορούσε (αν και ήταν οφθαλμοφανώς άοπλος).
Τίποτα απ’ όσα καμαρώνει ο δυτικός κόσμος σαν την “δικαιϊκή του ανωτερότητα”, τίποτα απ’ τις θεσμίσεις (και τις εξελίξεις σ’ αυτές) δύο αιώνων δεν ισχύει. Η αναλογία είναι το “δίκαιο” της μακρινής Δύσης, του far west, όπου “κερδίζει” όποιος τραβάει πιο γρήγορα. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καν ζήτημα ταχύτητας ή επιδεξιότητας στη χρήση του colt. Κάθε κρατική πλευρά μπορεί να χρησιμοποιήσει (και χρησιμοποιεί) οποιοδήποτε στρατιωτικό μέσο, και όλα μαζί, σε επιδείξεις συντριπτικής υπεροχής πυρός... Ας το επαναλάβουμε: εναντίον “υπόπτων”... Που στις ηπα δεν χρειάζεται καν να είναι “ύποπτοι τρομοκράτες”...
Οι εξωδικαστικές εκτελέσεις έχουν την ιστορία τους. Πρωτοεφευρέθηκαν απ’ την αγγλική στρατοαστυνομία, στην προσπάθειά της να γονατίσει την ένοπλη αντίσταση στη βόρεια ιρλανδία. Από εκεί η πρακτική και όλο το know how μεταφέρθηκε στο Τελ Αβίβ, στην προσπάθεια εξόντωσης της παλαιστινιακής αντίστασης, αλλά και των παλαιστίνιων συνολικά. Η γενίκευση ήρθε μετά την περιβόητη 11η Σεπτέμβρη του 2001. Η σχετική ανάρτηση για την αγγλική ανανεωμένη εκδοχή των εξωδικαστικών εκτελέσεων στη wikipedia, κάτω απ’ το λήμα Operation Kratos, γράφει:
Ο όρος Operation Kratos αναφέρεται στις τακτικές που υιοθέτησε η μητροπολιτική αστυνομία του Λονδίνου για την αντιμετώπιση ύποπτων βομβιστών αυτοκτονίας λίγο μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτέμβρη, κυρίως μέσω πυροβολισμών στο κεφάλι χωρίς προειδοποίηση. Αυτές οι τακτικές διαμορφώθηκαν μετά από διαβουλεύσεις με τις αστυνομίες του Ισραήλ και της Σρι Λάνκα, σχετικά με το πως αντιμετώπιζαν τους βομβιστές αυτοκτονίας. Ελάχιστα ήταν γνωστά για αυτές τις τακτικές, μέχρι την λανθασμένη δολοφονία του Jean Charles de Menezes, στις 22 Ιούλη του 2005, λίγο μετά τις βόμβες στο Λονδίνο, στις 7 Ιουλίου. Ο όρος δεν χρησιμοποιείται πια απ’ την μητροπολιτική αστυνομία, αλλά οι σχετικές τακτικές παραμένουν σε ισχύ.
Οι “βομβιστές αυτοκτονίας” χρησιμοποιήθηκαν σαν το τέλειο είδωλο για την ανανέωση μιας μεθόδου εξόντωσης που, μιας και πρωτοεμφανίστηκε στη βόρεια ιρλανδία, μόνο με “βομβιστές αυτοκτονίας” δεν είχε σχέση! Γιατί ο “βομβιστής αυτοκτονίας” δεν αφήνει το όργανο να τον συλλάβει· αυτοανατινάζεται μαζί του. Αφού, λοιπόν, είναι έτοιμος να πεθάνει (έτσι πάει το manual) ας τον σκοτώσουμε εμείς, να γλυτώσουμε και τις απώλειες. Παραδόξως δεν ισχύει η ίδια γενική “λογική” αν κάποιος θέλει να αυτοκτονήσει πέφτοντας από μια ταράτσα (: αφού θέλει να πεθάνει, ας τον σκοτώσουμε γρήγορα γρήγορα, να γλυτώσουμε τις με-τις-ώρες προσπάθειες να τον πείσουμε να αλλάξει γνώμη...). Αλλά ο “βομβιστής αυτοκτονίας” δεν είναι ένας φουκαράς απελπισμένος. Είναι “φονιάς”. Έστω εν δυνάμει. Ο ύποπτος; Είναι κι αυτός φονιάς; Τον “ύποπτο” δεν μπορείς να τον ξεχωρίσεις... Φοράει εκτός από εκρηκτικό γιλέκο και ύφος αθωότητας... Η λαμπρή δυτική τεχνολογία δεν βρήκε τρόπο να “μπλοκάρεται” ο πυροκροτητής του “βομβιστή αυτοκτονίας”. Βρήκε κάτι βολικότερο: το δίκαιο της κρατικής αυτοδικίας.
Το αθόρυβο γλίστρημα του φαντασιακού απ’ τον (εκ των πραγμάτων αυθαίρετα χαρακτηρισμένο) “ύποπτο” στον (βεβαιωμένα) “δολοφόνο” και απ’ τον (βεβαιωμένα) “δολοφόνο” στον (μυθικό) “Σαμσών” δεν έχει, κατά τη γνώμη μας, καν και καν σχέση με την “ισλαμική τρομοκρατία” - οι ηπα είναι η απόδειξη, αν χρειάζεται τέτοια. Δεν δολοφονούν τους μαύρους επειδή είναι “οπισθοδρομικοί μουσουλμάνοι” ή “τρομοκράτες”. Τους δολοφονούν επειδή μπορούν, και επειδή έχουν εξασφαλίσει την ατιμωρησία τους. Η ατιμωρησία τους έχει δοθεί “κεντρικά”. Τα συμπλέγματα της ασφάλειας κάνουν επίδειξη των φονικών δυνατοτήτων τους και, επιπλέον, του γεγονότος ότι έχουν υπερκεράσει τους “περιορισμούς” του παλιού, ξεπερασμένου, αστικού δικαστικού συστήματος. Σ’ αυτήν την κεντρική στρατηγική, η “ισλαμική τρομοκρατία” είναι απλά ένα πρόσχημα - όπου χρειάζονται ακόμα τέτοια.
Εγγράφεται αυτή η “αλλαγή παραδείγματος” σε κάποιον εσωτερικό, κοινωνικό πόλεμο; Κατά τη γνώμη μας ναι, μόνο που αυτός ο πόλεμος είναι μονομερής. Και (σ’ αυτή τη φάση) προληπτικός. Αυτοί που ρίχνουν 5.000 σφαίρες σ’ ένα διαμέρισμα σε μια γειτονιά του Παρισιού σκοτώνοντας ελεύθερα “υπόπτους”, για να παραδεχτούν, μετά από μέρες, ότι μέσα στο διαμέρισμα υπήρχε μόνο ένα πιστόλι (;), δεν κάνουν καμία άλλη επιχείρηση εκτός από επίδειξη / διαφήμιση των δυνατοτήτων τους και της ελευθερίας τους να τις χρησιμοποιήσουν. Οι 5.000 σφαίρες (ή η “αντιτρομοκρατική άσκηση” στις Βρυξέλες) και κάθε τι ανάλογο, είναι τα urban ισοδύναμα του αεροπλανοφόρου που παρκάρει σε κάποια μακρινή ή κοντινή ακτή ξεφορτώνοντας βομβαρδιστικά υπό την γενική επευφημία των “τρομοκρατημένων”.
Και πως αντιμετωπίζονται όλα αυτά; Όσο σημαντικό ζήτημα είναι η αποενοχοποίηση των μουσουλμάνων προσφύγων και μεταναστών και η πολιτική προφύλαξή τους απ’ τις βρώμικες συκοφαντίες, άλλο τόσο σημαντική (και από κάποιες απόψεις ακόμα σημαντικότερη) είναι η αντίσταση στον γενικό ιδεολογικό και ψυχοσυναισθηματικό βομβαρδισμό που νομιμοποιεί τις εκκαθαρίσεις at home. Έχουν περάσει σχεδόν 15 χρόνια από τότε που τ’ αφεντικά παγκόσμια άνοιξαν τα χαρτιά τους, αρχίζοντας απ’ τις ηπα. Είναι πολύς ο καιρός για να παριστάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε και ότι “ίσως” τα πρωτοκοσμικά συμπλέγματα της ασφάλειας “προστατεύουν” τις ασήμαντες ζωές μας. Κινδυνεύουμε από μιθριδατισμό, αν δεν τον έχουμε πάθει ήδη...
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1 - Το τεκμήριο αθωότητας είναι το διαμάντι στο στέμμα της (κάποτε...) αστικής θέσμισης της δικαιοσύνης και της τιμωρίας. Πρωτοκαθιερώθηκε μέσα στη γαλλική επανάσταση, με την διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη - και κατοχυρώνεται με το άρθρο νο 6 της “ευρωπαϊκής συνθήκες για τα δικαίωματα του ανθρώπου”. Σύμφωνα με το “τεκμήριο αθωότητας” κάθε άνθρωπος θεωρείται αθώος μέχρι να αποδειχθεί δικαστικά το αντίθετο. Και είναι οι κρατικοί θεσμοί που πρέπει να αποδείξουν την ενοχή του οποιουδήποτε κατηγορούμενου και όχι αυτός να αποδείξει την αθωότητά του. Σύμφωνα με αυτό τεκμήριο, αν ένα δικαστήριο έχει αμφιβολίες για την ενοχή κάποιου, πρέπει να τον απαλλάξει απ’ τις κατηγορίες.
[ επιστροφή ]
