... Στην πραγματικότητα, αυτό που εξοργίζει τον Σταύρο Θεοδωράκη είναι ότι στα social media έχουν λόγο οι πάντες, και όχι μόνο τα πριγκιπόπουλα της Διαπλοκής, όπως συμβαίνει στην τηλεόραση. Τα social media δεν είναι ο μονόλογος των πολιτικών, αλλά η διαδραστική επικοινωνία όλων με όλους. Μάλιστα όσο πιο πολύ η διαπλεκόμενη τηλεόραση αποκλείει τις “αιρετικές” φωνές, τόσο τα social media γίνονται ο χώρος που η εξουσία ακούει τα σχολιανά της με βέβηλο και σαρκαστικό τρόπο. Δεν μπορείς να είσαι στο twitter και το facebook χωρίς να υφίστασαι την ανελέητη κριτική των άλλων χρηστών ή ακόμα και το κράξιμο. Πολλές φορές αυτό το κράξιμο είναι άδικο και κακόγουστο. Άλλοτε, είναι ξεκαρδιστικό και πολιτικά διεισδυτικό. Ο καθείς με το αισθητικό επίπεδο του και τις πολιτικές επιλογές που του αντιστοιχούν.
Οι πολίτες όμως έχουν και κριτήριο και γνώση. Μπορούν να κρίνουν μόνοι τους, χωρίς την ποδηγέτηση αυτοαναγορευόμενων ταγών που θέλουν τάχα μου να προστατεύσουν τους “άπειρους που επηρεάζονται”.
Δυστυχώς για “τους από πάνω” κι ευτυχώς για “τους από κάτω”, στο twitter δεν ισχύουν οι κανόνες του Mega.
Αυτά μεταξύ άλλων περιλάμβανε η (υποτίθεται) αποστομωτική απάντηση της ιστοδελίδας left.gr (του συ.ριζ.α.) στον επικεφαλής του “ποταμιού” πριν 1,5 χρόνο, αρχές του 2014... Τι είχε ο (σήμερα αποτυχημένος αλλά τότε ανερχόμενος) κομφερασιέ; Δεν είχε κατηγορήσει ειδικά τον συ.ριζ.α., αλλά φαίνεται ότι η Κουμουνδούρου είχε μια μύγα παραπάνω:
Από τη μέρα που ξεκινήσαμε το Ποτάμι, στις 26 Φεβρουαρίου, κομματικά τρολλ δουλεύουν υπερωρίες. Καθημερινά στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης εκατοντάδες κατσαπλιάδες του διαδικτύου με ψευδώνυμα βάζουν στο στόχαστρο τους επίσημους λογαριασμούς μας σε Facebook και Twitter και επιτίθενται με ανυπόστατες κατηγορίες, βρισιές, ακόμη και με ευθείες απειλές. “Ασπίδα” του ενός κόμματος, “ανάχωμα” του άλλου κόμματος, ό,τι θέλει λέει ο καθένας ανάλογα από πού βγαίνει το μεροκάματο.
...
Γνωρίζουμε πολύ καλά τι συμβαίνει στα άλλα κόμματα. Ξέρουμε ότι πληρώνουν χρήστες με “δελτίο παροχής”. Τα έχουν γράψει και άλλοι πριν από εμένα. Όποιος έχει λεφτά, έχει και μια στρατιά υποστηρικτών και συνάμα υβριστών των αντιπάλων του. Νέα παιδιά συνήθως, άνεργα, που με 500 ευρώ σε κάνουν “θεό”. Γεννούν από είκοσι ψεύτικους λογαριασμούς ο καθένας και περιμένουν την άνωθεν εντολή σου για να εξαπολύσουν τα δηλητηριώδη τουιτς τους. Βέβαια οι παλιοί του ίντερνετ τις αναγνωρίζουν όλες αυτές τις μαϊμούδες και δεν δίνουν σημασία. Οι άπειροι όμως επηρεάζονται. Αυτός άλλωστε είναι ο στόχος. Να γεμίσει σαβούρα το διαδίκτυο και να χαθούν αυτοί που σκέπτονται.
...
Περσινά ξινά σταφύλια; Όχι. Ο έπαινος της δήθεν “ελευθερίας” στα ηλεκτρονικά / μηχανικά μεσολαβημένα “κοινωνικά δίκτυα”, ένας έπαινος που δεν προέρχεται μόνο απ’ την αριστερά του κράτους και του κεφάλαιου, είναι διαφήμιση ενός πεδίου που κατεξοχήν κατέχεται από μηχανισμούς· οποιουδήποτε είδους. Το θέμα (μας) δεν είναι αν ο συ.ριζ.α. ή η φαιορόζ κυβέρνηση ή οποιοσδήποτε άλλος διαθέτει “trolls” - όλοι έχουν τέτοιους μικρότερους ή μεγαλύτερους στρατούς, επαγγελματικούς ή/και ερασιτεχνικούς. Όχι μόνον τα κόμματα αλλά και οι μυστικές υπηρεσίες, οι επιχειρήσεις... Το θέμα μας είναι η αφέλεια (για να μην πούμε βλακεία) όσων πιστεύουν - την - αλήθεια των διάφορων “εμφανίσεων” στα facebook, στα twitter κλπ.
ανωνυμία, ψευδωνυμία, πλαστοπροσωπία
Αν ήταν να διαλέξει κανείς ένα μόνο στοιχείο της επικοινωνιακής χρήσης των κυβερνητικών / πληροφορικών μηχανών που να αποδεικνύει την υποτιθέμενη “ελευθερία” της, αυτό είναι η ανωνυμία. Φυσικά αυτή η ανωνυμία είναι σχετική εφόσον υπάρχουν οι “ταυτότητες” / IP και χρειάζονται περισσότερες απ’ τις μέσες γνώσεις για να δοκιμάσει κανείς να κρύψει και αυτούς τους κωδικούς.
Όμως για το μεγάλο κοινό (και όχι μόνο στην ελλάδα) η ηλεκτρονική ανωνυμία πράγματι “απελευθέρωσε” διάφορα. “Απελευθέρωσε” όλα εκείνα (συμπεριφορές, ήθη, πρακτικές) που κανείς δεν θα ρίσκαρε να κάνει με το πρόσωπο και τ’ όνομά του. “Απελευθέρωσε”, σα να λέμε, κατ’ αρχήν τον ατομικό / προσωπικό υπόκοσμο του καθενός. Που μπορεί να ξεκινάει απ’ τα συμφεροντολογικά ψέμματα, και να τελειώνει δεν ξέρουμε που.
Το να έχει ο καθένας / η καθεμιά ένα ορισμένο “πρόσωπο” μέσα στις στενότερες ή ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις του / της, ένα πρόσωπο που ελέγχεται και ελέγχει (τίμια ή όχι αυτό είναι μια επόμενη ιστορία) είναι άραγε τυραννία; Πράγματι, η δημόσια “ταυτότητα” μπορεί να είναι περιοριστική, δεσμευτική, ανάλογα με το περιεχόμενό της και τα περιβάλλοντα κοινωνικά ήθη. Ωστόσο αυτό είναι που πάντα έκανε τις κοινωνικές σχέσεις να είναι τέτοιες, κοινωνικές, και όχι σύννεφα φαντασιώσεων. Και μέσα στους όποιους περιορισμούς η απελευθέρωση (οποιουδήποτε είδους) ήταν πάντα μια διαδικασία σκληρής και αποφασιστικής γενναιότητας, εφόσον γινόταν σαν αναμέτρηση προσώπων με πρόσωπα, αναμέτρηση με τίμημα, συχνά βαρύ.
Δεν μπορεί να εννοηθεί απελευθέρωση χωρίς τέτοιου είδους σκληρή, οδυνηρή αλλά και ευχάριστη αναμέτρηση πρόσωπο με πρόσωπο. Κατά συνέπεια δεν μπορεί να εννοηθεί ελευθερία εικονική και δωρεάν. Η διαδικτυακή ανωνυμία δεν απελευθέρωσε κι ούτε θα ήταν δυνατόν να απελευθερώσει οτιδήποτε είναι ικανό και διατεθειμένο να πολεμήσει. Σε ότι αφορά τις κοινωνικές σχέσεις απελευθέρωσε μόνο (σε πολλά εισαγωγικά) τα πιο ταπεινά κίνητρα, ελατήρια, ήθη - αυτά που χωρίς την ανωνυμία θα ήταν άξια ντροπής.
Από μια διαφορετική οπτική δεν είναι ούτε άγνωστο ούτε τυχαίο ότι η πλαστοπροσωπία ήταν η αγαπημένη τεχνική ανθρώπων - της - εξουσίας· οποιασδήποτε εξουσίας. Πράκτορες, εγκάθετοι, σπιούνοι, ρουφιάνοι, χαφιέδες, προβοκάτορες, αυτοί ήταν που (χωρίς ίντερνετ και “κοινωνικά δίκτυα”) κινούνταν μέσα στο ψέμα όπως το ψάρι στο νερό. Θα ήταν δυνατόν ο εκδημοκρατισμός του ψέμματος και η γενίκευση της πλαστοποίησης στις επικοινωνιακές σχέσεις να σημαίνει τίποτ’ άλλο απ’ την διαμόρφωση ενός παγκόσμιου τεχνικο”οικοσυστήματος” όπου θριαμβεύουν οι κατ’ εξοχήν ειδικοί του ψέμματος και της πλαστογραφίας; Όχι. Εκείνο που διάφοροι έχουν υμνήσει ή υμνούν ακόμα σαν “βασίλειο της ελευθερίας”, ο κυβερνοχώρος και, κυρίως, τα “κοινωνικά δίκτυα”, είναι το ακριβώς ανάποδο: κάτεργο της εθελοδουλείας. Εδώ γίνεται κοινοτυπία αυτό που είχαν αποδώσει οι καταστασιακοί, πριν πολλές δεκαετίες, στη δικτατορία του Θεάματος, στον ολοκληρωτισμό του φαίνεσθαι: η αλήθεια είναι μια στιγμή του ψέμματος.
Εκείνο, λοιπόν, που μπορούμε να πούμε είναι ότι η γενίκευση της ανωνυμίας, της ψευδωνυμίας και της πλαστοπροσωπίας (χάρη στα περίφημα “κοινωνικά δίκτυα”) αποτελεί μια διαδικασία “εθελοντικής” και “ευχάριστης” αλλοτρίωσης. Μια διαδικασία απογύμνωσης του κοινωνικά σχετίζεσθαι απ’ τις χρήσιμες δυσκολίες του, τις δυναμικές αρνήσεις του. Μια διαδικασία μετατροπής των κοινωνικών σχέσεων σε πεδίο ασύστολων μονομανιών και ασήμαντων δυστυχιών. Εν τέλει σε μια πραγματική έρημο του ανθρώπινου: ο πληθωρισμός των “λόγων”, των “εικόνων” και των “μηνυμάτων” που διακινούνται και ανταλλάσονται δεν έχουν μεγαλύτερη αξία από κόκκους άμμου σ’ αυτή την έρημο.
Όταν, ακόμα, οι “πομποί” της αλλοτρίωσης ήταν συγκεντρωτικοί και κεντρικοί (παλιά media) υπήρχε η δυνατότητα αναγνώρισής τους, αντίστασης απέναντί τους, πραγματικής απελευθέρωσης από την επιρροή τους. Τώρα που τέτοιοι “πομποί” είναι εν δυνάμει οι πάντες (μαζί και “δέκτες”) αλλάζει ο καταστατικός χάρτης της ενσωμάτωσης του θεάματος. Οι μεσολαβημένες και πλαστογραφημένες κοινωνικές σχέσεις είναι όχι πια τυπικά αλλά ουσιαστικά κατεχόμενες.
εικονικοί πόλεμοι
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μέσα στη γενικευμένη κοινωνική εικονικότητα γίνονται “αναμετρήσεις”. Σε τίνος το όνομα; Επιφανειακά στο όνομα της όποιας “αλήθειας” - εκεί που έχει εξαφανιστεί κάθε μέτρο της αφού έχει χαθεί κάθε κόπος της! Όλα είναι εύκολα στις εικονικές αναμετρήσεις, και σίγουρα πολύ ευκολότερα απ’ ό,τι στο πεζοδρόμιο. Στην πραγματικότητα αυτές οι έριδες είναι ωμές διενέξεις επίδειξης ισχύος· εικονικής ισχύος μέσα σ’ έναν πλαστό κόσμο. Συνεπώς οι συνταγμένοι στρατοί των trolls, με τους μηχανικούς “πολλαπλασιαστές ισχύος” που βάζουν μπροστά τους τα αφεντικά τους (κάθε troll “στρατιώτης”, με τα κατάλληλα λογισμικά, μπορεί να διαχειρίζεται ταυτόχρονα δέκα, είκοσι, τριάντα διαφορετικούς “λογαριασμούς”...), είναι απόλυτα ταιριαστοί. Τα όπλα κοινωνικής καταστροφής (η μεθοδολογία διάχεισης του ψέμματος, παραπληροφόρησης, αποπλάνησης, διαστρέβλωσης) είναι απλά και φτηνά· λογικό, αφού πάμφτηνες και πανεύκολες έχουν γίνει οι σχέσεις στα “κοινωνικά δίκτυα”.
Σύμφωνα με την παλιά (;) πολιτική / ιδεολογική ταξινόμηση, η μεθοδική χρήση αυτών των όπλων κοινωνικής καταστροφής μέσα στη γενική θολούρα της εικονικότητας, θα ήταν χαρακτηριστικό και στρατηγική επιδίωξη της “δεξιάς” ή/και της “άκρας δεξιάς”. Ποιός άλλος (ιστορικά) δούλεψε πάνω στη χειραγώγηση, τον έλεγχο και την υποταγή; Όμως αυτά θεωρούνται πια ξεπερασμένα. Με την έννοια ότι διάφορες εκδοχές της αυτοαποκαλούμενης “αριστεράς” του κράτους και του κεφάλαιου, διεθνώς, θέλουν να μοιάζουν όλο και περισσότερο με εταιρείες / μυστικές υπηρεσίες / καθεστωτικές φράξιες. Και δεν είναι δύσκολο να τα καταφέρουν.
Αριστεροί trollστρατοί λοιπόν. Και trollαξιωματικοί... Γιατί όχι;
