Cyborg
Cyborg #16 - 10/2019

#16 - 10/2019

bytes & genes

bytes & genes - cyborg #16

Database κράτη. Βρίσκεται σε εξέλιξη μιας επιδημία αναγνώρισης προσώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι εξαιρετικά ανησυχητική η σύμφυση ανάμεσα στην αστυνομία και στις ιδιωτικές εταιρείες για την κατασκευή αυτών των δικτύων επιτήρησης σε δημόσιους χώρους. Η αναγνώριση προσώπου είναι το τέλειο εργαλείο καταπίεσης και το γεγονός ότι ανακαλύπτουμε την τόσο εκτεταμένη χρήση της επιβεβαιώνει πως είμαστε μπροστά σε μια επείγουσα κατάσταση σε ότι αφορά την ιδιωτικότητα. Τώρα ξέρουμε ότι εκατομμύρια αθώων ανθρώπων έχουν υποστεί σκανάρισμα του προσώπου τους είτε απ’ την αστυνομία είτε από ιδιωτικές επιχειρήσεις, χωρίς να το ξέρουν...

Αυτά δήλωσε η Silkie Carlo, διευθύντρια μιας αγγλικής οργάνωσης “big brother watch”. Η οργάνωση δημοσιοποίησε τον περασμένο Αύγουστο τα αποτελέσματα μιας έρευνάς της: δεκάδες μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις στην αγγλία (μαγαζιά, σούπερ μάρκετς, κλπ), ακόμα και μουσεία, χρησιμοποιούν κρυφά τεχνολογίες “σκαναρίσματος” και “αναγνώρισης” προσώπου εδώ και κάποια χρόνια, έχοντας δημιουργήσει τεράστιες βάσεις δεδομένων. Ακόμα περισσότερο: συνεργάζονται με τις αστυνομικές και ασφαλίτικες υπηρεσίες στην ανταλλαγή και στην επεξεργασία των data.

Αυτή η “λαθρο”επιτήρηση είναι δομικά αναγκαία για την τελειοποίηση των αλγορίθμων μηχανικής “αναγνώρισης προσώπου”: όσο περισσότερα data τόσο το καλύτερο. Το χειρότερο, όμως, είναι η διάχυτη συγκατάβαση, έστω και εκ των υστέρων. Εκείνο το “δεν έχω τίποτα να κρύψω, άρα δεν φοβάμαι” έχει εξαφανίσει ουσιαστικά κάθε ιστορικό στοιχείο ιδιωτικότητας, και κάθε φροντίδα φρεναρίσματος κρατών και εταιρειών.

 
bytes & genes - cyborg #16

Σε πόσα πλάνα έπαιξες σήμερα; Υπάρχει η σοβαρή (έως τρομακτική) πλευρά του ζητήματος. Υπάρχει όμως και η πιο κωμική. Το γεγονός ότι μόνο μία ευρωπαϊκή και μία αμερικανική πόλη (το Λονδίνο και η Ατλάντα) βρίσκονται μέσα στη δωδεκάδα των περισσότερο επιτηρούμενων πόλεων του κόσμου, δείχνει δύο πράγματα. Κατ’ αρχήν το γιατί και πόσο ζηλεύουν τα δυτικά αφεντικά τους κινέζους ομόλογούς τους, για την πρόοδό τους. Και, ύστερα, το ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης του τομέα - στην Δύση.

Ποιός είπε ότι ο δυτικός καπιταλισμός έχει καθηλωθεί αναπτυξιακά;

 
bytes & genes - cyborg #16

Απ’ την Fallujah στο L.A. H Palantir είναι από εκείνες τις (αμερικανικές) εταιρείες που δεν θέλουν να τραβούν την προσοχή. Η δουλειά της είναι η κατασκευή όχι απλά συστημάτων επιτήρησης αλλά, μεταξύ άλλων, αναβαθμισμένων συστημάτων “πρόβλεψης του εγκλήματος” - ει δυνατόν σε εξατομικευμένη βάση.

Το κατά πόσο αυτά τα κόλπα θα πετύχουν ή όχι είναι ένα θέμα. Ένα διαφορετικό αλλά εξίσου σημαντικό είναι ότι η Palantir, συνεργαζόμενη με τον αμερικανικό στρατό και τις λοιπές υπηρεσίες, “δοκίμασε” την τεχνολογία της στην κατεχόμενη ιρακινή πόλη Fallujah. Ξεκινώντας απ’ την υποχρεωτική ιριδοσκόπηση των (αιχμάλωτων) κατοίκων. Τώρα εφαρμόζεται στο L.A.

Είναι απροσδόκητο: οι αιχμές των νέων τεχνολογιών αποκαλύπτουν αυτό που οι πρωτοκοσμικοί αρνούνται με λύσσα. Το ότι, δηλαδή, ο πλανήτης και το είδος μας πάνω σ’ αυτόν είναι μια ενότητα, όχι μόνο με την έννοια του “είδους” αλλά κυρίως της διαχείρισης και της εκμετάλλευσής του.
Σ’ αυτήν την ενότητα-μέσα-απ’-την-υποτέλεια πολλά επιμέρους τεχνολογικά “θαύματα” περνάνε απ’ τον λεγόμενο “τρίτο κόσμο” κατευθείαν στην καρδιά του “πρώτου”. Μπορεί να αφορούν τις βιοτεχνολογίες, μπορεί να αφορούν τις νευροεπιστήμες, μπορεί να αφορούν την πολεοδομία και την χωροταξία.
Εν τέλει ακόμα και μερικά ονόματα είναι δηλωτικά. Το όνομα της εταιρείας Palantir προέρχεται απ’ τον “Άρχοντα των δακτυλιδιών” του Tolkien: palantir ονομάζεται η “πέτρα / μάτι” (που βλέπει παντού) που έχει στην κατοχή του ο μοχθηρός Saruman.

Σαν ταινία έγινε επιτυχία στον πρώτο κόσμο. Σαν πραγματικότητα καθόλου διασκεδαστικό...

 
bytes & genes - cyborg #16

Καταναλωτικά ήθη. Ένας εύκολος, γρήγορος και “ευχάριστος” τρόπος για να γίνει η μαζική εξοικείωση με τα βιομετρικά δεδομένα είναι η επιστράτευσή τους στην κατανάλωση. Υπάρχει ήδη παρελθόν στην αλλαγή απλών καθημερινών πρακτικών, όπως για παράδειγμα η πληρωμή.

Η “πλαστική κάρτα” διαφημίστηκε σα διευκόλυνση και ασφάλεια (στα μέρη μας επιβάλλεται η χρήση της με κρατικά διατάγματα...) - έτσι ώστε το δεύτερο επίπεδο στη χρήση της, το σημαντικότερο, δηλαδή η γνώση της τράπεζας για τα εξατομικευμένα καταναλωτικά ήθη (αλλού πιο χοντρικά κι αλλού λεπτομερειακά) και η αποθήκευση απ’ την μεριά κάθε “σημείου πώλησης” των αγορών του ενός και του άλλου, αυτά πέρασαν σε δεύτερη και τρίτη μοίρα.

Το ίδιο συμβαίνει ήδη με την χρήση όχι της ξεπερασμένης “κάρτας” αλλά των smart phones σαν “πορτοφολιών”. Οι τεχνολογίες “ασφάλειας” στη χρήση των πρώτων και οι τεχνολογίες “ασφάλειας των συναλλαγών” φαίνονται άσχετες μεταξύ τους. Ενοποιούνται, όμως, με απλό και χαριτωμένο τρόπο.
Να ένα παράδειγμα. Αν στην “πλαστική κάρτα” ο χρήστης της έπρεπε να πληκτρολογεί τον κωδικό της έτσι ώστε να υπάρξει ταυτοποίηση / επιβεβαίωση, η ίδια “ανάγκη” μπορεί να καλυφθεί σήμερα μέσα απ’ την ιριδοσκόπηση. Με τον ίδιο τρόπο που το “έξυπνο” τηλεχειριστήριο της καθημερινής ζωής “αναγνωρίζει” τον ιδιοκτήτη του και ξεκλειδώνει, μπορεί η τράπεζα να “αναγνωρίσει” την αυθεντικότητα μιας συναλλαγής· προσφέροντας έξτρα σιγουριά στις αγορές, έναντι τυχόντων απατεώνων, κλεφτών - ή χάκερς...

Πρόκειται για καπιταλιστική απαλλοτρίωση του ανθρώπινου σώματος λένε κάποιοι. Αλλά έχει γίνει καθημερινή συνήθεια αυτή η απαλλοτρίωση - ή όχι;

 
bytes & genes - cyborg #16

Κοίτα κάτι μούτρα! Γιατί μια εφαρμογή έγινε τόσο δημοφιλής ώστε να πρέπει να αναρωτηθούμε για την διανοητική κατάσταση των υποτελών; Το γνωστό “FaceApp” (της ρωσικής wireless lab) ήταν διαθέσιμο απ’ το 2017· ωστόσο το 2019 προέκυψε μια θυελλώδης “ανακάλυψή” του, με αποτέλεσμα να υπολογίζονται σήμερα τουλάχιστον σε 80 εκατομμύρια οι ενεργοί χρήστες του.

Πού οφείλεται, όμως, αυτή η “ελκυστικότητα” του να “πειράξεις” το πρόσωπό σου ή τα πρόσωπα των φίλων σου· ή και οποιουδήποτε άλλου; Πόσο “παιχνίδι” είναι αυτό; Προφανώς έχει εμπεδωθεί μια γενικευμένη ρηχότητα / επιφανειακότητα για τα πάντα. Και απ’ αυτήν την άποψη το “πρόσωπο” εννοείται κοινωνικά σαν μια κατεξοχήν “επιφάνεια”. Όλες οι τεχνικές “καλλωπισμού” το επιβεβαιώνουν.

Στην ψηφιακή εκδοχή όμως εκείνο που προσέφερε το “FaceApp” δεν ήταν το μακιγιάζ, το μασκάρεμα, η μάσκα. Αλλά η “αλλαγή χρόνου”, η “αλλαγή φύλου”, κλπ. Η εφαρμογή τράβηξε την προσοχή ιδιαίτερα των lgbt και transgender κοινοτήτων διεθνώς, ακριβώς επειδή μπορούσε να κάνει μια πειστική “αλλαγή φύλου” στα πρόσωπα.

Εκ των υστέρων έσκασε και η αναμενόμενη ανησυχία για την κατάληξη των προσωπικών δεδομένων· απόδειξη ότι υπήρχε μια κάποια συναίσθηση ότι “παίζοντας” φακελώνεσαι. Μαζεύουν οι ρώσοι τα face data μας; Οιμέ! Ο ιδρυτής της wireless lab Yaroslav Goncharov διαβεβαίωσε δημόσια ότι τα δεδομένα δεν πάνε στην εταιρεία του, αλλά στην goggle cloud platform και στις amazon web services.
Κι έτσι όλοι / όλες ησύχασαν - και συνέχισαν το παιχνίδι...

 
bytes & genes - cyborg #16

Φίλε με πάτησες! Το android robot Fedor, ρωσικής κατασκευής, δεν είναι το πρώτο αυτόματο που έχει βρεθεί στον “διεθνή διαστημικό σταθμό” - ISS. Είναι όμως το πρώτο που όταν είδε να το πλησιάζει ένας αστροναύτης κρατώντας ένα σφυρί, εξέπεμψε “σήμα κίνδυνου”: Κέντρο, ενημερώνω: αυτός εδώ θέλει να μου κάνει κακό!!!...

Το κέντρο θα πρέπει να διαβεβαίωσε το Fedor ότι “ελέγχει” τον συνταξιδιώτη του και τις προθέσεις του, και ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Είναι περίεργο αλλά εκεί, κάπου στο διάστημα πάνω απ’ τα κεφάλια μας, ο Fedor, ο πρώτος απ’ τα “έξυπνα” ρομπότ, έθεσε το ζήτημα του ελέγχου και των διαθέσεων όχι των δικών του αλλά του ανθρώπινου “συνεργάτη” του.

Είναι η πρώτη εκδήλωση διεκδίκησης των δικαιωμάτων των ρομπότ; Είναι η πρώτη παρεξήγηση στις σχέσεις ανθρώπων / μηχανών; Θα αποφανθεί η ιστορία...

 
bytes & genes - cyborg #16

Η αΰπνία του ορυχείου. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε την ακρίβεια αυτού του πίνακα. Έχει όμως μιαν αξία. Δείχνει πως αυτό που στην καθημερινότητα εννοείται σαν “προσωπικό” και “μοναδικό” είναι, απλά, συστατικό μιας τεράστιας και διαρκώς αυξανόμενης μάζας.
Ένας ένας οι υπήκοοι του αναπτυγμένου καπιταλισμού είναι πολύ περήφανοι για την προσωπικότητά τους, που την θεωρούν λίγο πολύ “εξαιρετική”. Αλλά η αλήθεια είναι ακριβώς η ανάποδη: στον κυβερνοχώρο / κυβερνοχρόνο το μέγιστο που αναλογεί σε κάθε μια “εξαιρετική προσωπικότητα” είναι εκείνο που δικαιούται ένας κόκος άμμου στον ατέλειωτο βυθό της θάλασσας.

Συμβαίνει, στ’ αλήθεια, η ατομική και συλλογική καταβύθιση. Όταν, όμως, είναι τόσο μαζική θεωρείται κανονική...

 
bytes & genes - cyborg #16

Όταν το ελεύθερο λογισμικό ρίχνει βόμβες… κυριολεκτικά!  Ένας από τους πιο επίμονους μύθους που συντηρεί ο τεχνοφετιχισμός γύρω από τις νέες τεχνολογίες έχει να κάνει με το λεγόμενο «ελεύθερο λογισμικό» και το «λογισμικό ανοιχτού κώδικα». Οι λέξεις «ελεύθερο» και «ανοιχτό» δημιουργούν συνειρμούς, στη βάση συναισθηματικών φορτίσεων, που απέχουν όμως πολύ από την πραγματικότητα. Υποτίθεται ότι τα πακέτα λογισμικού που διατίθενται με τις σχετικές άδειες έχουν και μια ηθική ανωτερότητα, εφόσον επιτρέπουν τη δωρεάν διανομή τους ή/και τον διαμοιρασμό του πηγαίου κώδικά τους. Το γεγονός ότι αυτές οι άδειες δεν επιβάλλουν άλλου είδους περιορισμούς θα έπρεπε ήδη να έχει δημιουργήσει έναν προβληματισμό σχετικά με το πώς και από ποιους μπορούν εν τέλει να χρησιμοποιηθούν αυτά τα πακέτα. Το ότι οι υπέρμαχοι του ανοιχτού λογισμικού επιμένουν να κάνουν μια διάκριση μεταξύ χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας και ότι η «γενναιοδωρία» τους περιορίζεται μόνο στην τελευταία θα έπρεπε ήδη να έχει δημιουργήσει υποψίες σχετικά με τις ιδεολογικές προκείμενες του «κινήματος». Το γεγονός ότι διάφορες έρευνες δείχνουν πως αυτοί που κατά κόρον συμβάλλουν στην ανάπτυξη των πιο δημοφιλών πακέτων λογισμικού (όπως το λειτουργικό σύστημα Linux στις διάφορες παραλλαγές του) δεν είναι μεμονωμένοι χάκερ που δουλεύουν για τη χαρά της δημιουργίας, αλλά επαγγελματίες προγραμματιστές που πληρώνονται από μεγάλες εταιρείες για να κάνουν αυτή τη δουλειά, θα έπρεπε ήδη να έχει καταρρίψει το ιδεολόγημα περί ισότιμης και δημοκρατικής συμμετοχής στη δημιουργία κώδικα ανοιχτού λογισμικού.

Πολλά τα «θα έπρεπε». Αν χρειάζεται μια ακόμα ένδειξη για το πόσο σαθρός είναι ο μύθος του ανοιχτού λογισμικού, ιδού: Ο Michael Cadwood, υψηλά ιστάμενος στην ιεραρχία της ομάδας ανάπτυξης των αμερικανικών μαχητικών F-16 και F-22, εξήρε πρόσφατα τον ρόλο που έπαιξε η Red Hat στην ανάπτυξη του λογισμικού που «φοράνε» τα F-22. Η Red Hat είναι εταιρεία που αναπτύσσει και διανέμει την ομώνυμη διανομή του Linux. Και αυτά ειπώθηκαν από τον Cadwood στο φετινό συνέδριο της εταιρείας όπου έδωσε μια ομιλία . Και όχι, ούτε γιουχαΐσματα ακούστηκαν από το κοινό  ούτε ξέσπασε κάποιο «σκάνδαλο» στην «κοινότητα» του ελεύθερου λογισμικού. Ο Cadwood χειροκροτήθηκε στο συνέδριο και μόνο κάποιες χλιαρές ανησυχίες εκφράστηκαν διάσπαρτα στο διαδίκτυο. Το οποίο διαδίκτυο, παρεμπιπτόντως, τρέχει σε σέρβερ που σε μεγάλο βαθμό επίσης βασίζονται σε παραλλαγές του Linux (όπως και σε web server ανοιχτού λογισμικού). Η Lockheed Martin, η εταιρεία πίσω από την ανάπτυξη του F-22, δεν συνιστά κάποια εξαίρεση. Μια έκθεση του 2016, με την υπογραφή του Center for New American Security, αναφέρει ότι το αμερικανικό υπουργείο άμυνας είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές λογισμικού ανοιχτού κώδικα στον κόσμο.

Οι «επαναστατικές» άδειες χρήσης του ανοιχτού λογισμικού (όπως η δημοφιλής GPL) εννοείται πως σε καμμία περίπτωση δεν απαγορεύουν στρατιωτικές χρήσεις. Το μόνο που επί της ουσίας επιβάλλουν είναι την παροχή πρόσβασης στον  πηγαίο κώδικα ενός πακέτου, όταν αυτό διανέμεται. Μόνο που ο αμερικανικός στρατός φυσικά δεν διανέμει τα προϊόντα του στο ευρύ κοινό. Επομένως, πέρα από το να μπορεί να χρησιμοποιεί ανοιχτό λογισμικό για να χτίσει γύρω του τα οπλικά του συστήματα, δεν έχει και κάποια υποχρέωση να ανοίγει τον κώδικά του στα μάτια τρίτων. Αυτό που διανέμει αφειδώς είναι κατευθυνόμενες βόμβες· που μπορεί να βρίσκουν τον στόχο τους τρέχοντας κομμάτια ανοιχτού λογισμικού.

 
bytes & genes - cyborg #16

Όχι πολλή ελευθερία. Η ύπαρξη του “like” στα social media ίσως δεν κάνει καλό. Οι εφευρέτες του, φυσικά, το καλό είχαν κατά νου. Την δυνατότητα του χρήστη να εκδηλώνει το (θετικό) γούστο του· ή, ειπωμένο διαφορετικά, την δυνατότητά του να έχει γούστο-δευτερολέπτων μηχανοποιήσιμο σαν “δεδομένο” του.

Τώρα όμως κοινωνιολογικού τύπου έρευνες δείχνουν ότι τα “like” δεν κάνουν πολύ καλό· ειδικά στις νεότερες ηλικίες χρηστών. Γιατί; Επειδή (λένε οι ερευνητές) τους ρίχνουν σ’ ένα εντατικό κυνήγι “likes” για το οτιδήποτε που αναρτούν στα social media· οπότε διάγουν τον βίο τους κάτω από μεγάλη συναισθηματική και ψυχολογική πίεση. Μέσα στον ανταριασμένο κυβερνοωκεανό, τα “likes” είναι σωσίβιο.

Η λύση φαίνεται πως θα είναι και πάλι τεχνολογική. Η “ανθρωπομάνα” facebook (ιδιοκτήτρια, ως γνωστόν, κάμποσων ακόμα social media) σκέφτεται να περιορίσει τα “likes”, και ψάχνει που και πως θα τα αφήσει. Εν ολίγοις ο ίδιος που πουλάει την δηλητηρίαση θα πουλάει και κάποια “αντίδοτα”.

Μάταιος κόπος! Ο εθισμός και η εξάρτηση απ’ την μηχανικά μεσολαβημένη “αναγνώριση” έχει γίνει μια καινούργια νόρμα· έως και θρησκεία. Αν οργανωθεί τεχνικά ένα είδος σπανιότητας των “likes”, αυτά ακριβώς θα γίνουν ακόμα πιο ποθητά.
Μοιάζει πως (αν και θα είναι ιδιαίτερα σκληρό από πολλές απόψεις) μόνο μια γενική και πολύμηνη διακοπή ρεύματος μπορεί να λειτουργήσει “θεραπευτικά” σ’ αυτήν την καινούργια αντικοινωνική “κοινωνικότητα”...

 
bytes & genes - cyborg #16

“Διαβάζω τις σκέψεις σου”...  Ο Zuckerberg και ο Musk παριστάνουν τους “ιππότες της Αποκάλυψης”: μεταξύ άλλων επενδύουν στη “διεπαφή” μεταξύ ανθρώπινων νευρώνων και μηχανών. Αλλά είναι, βασικά, οι διαφημιστές των γνωστών ερευνών που κάνει ο αμερικανικό στρατός, μέσω dapra: το ζητούμενο της “άμεσης επαφής” των εγκεφαλικών δραστηριοτήτων (που κάποτε λέγονταν σκέψεις) με τις πληροφορικές μηχανές φαίνεται πως γίνεται επείγον για τα τωρινά και μελλοντικά πεδία μάχης.

 Πριν 2 χρόνια ο “νευροηθικο-λόγος” ενός ελβετικού ερευνητικού κέντρου, ονόματι Marcello Ienca, σκέφτηκε (μόνος του, χωρίς μηχανική υποστηρίξη...)  να φτιάξει ένα χάρτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εποχή των νευροτεχνολογιών. Κατά τον Ienca τα “ανθρώπινα δικαιώματα” που πρέπει να κατοχυρωθούν νομικά ενόψει της μετατροπής των σκέψεών μας σε “εγκεφαλικές ηλεκτρομαγνητικές δραστηριότητες” και, στη συνέχεια, της διαρροής τους σε μηχανές, είναι:
1. Το δικαίωμα στη συνειδησιακή ελευθερία: θα πρέπει ο καθένας / η καθεμιά να αποφασίζει ελεύθερα αν (και ποια) νευροτεχνολογική εφαρμογή θα χρησιμοποιήσει ή όχι.
2. Το δικαίωμα στην ηθική ιδιωτικότητα: θα πρέπει ο καθένας / η καθεμιά να έχει το δικαίωμα να επιλέξει αν θα κρατήσει τα εγκεφαλικά data του / της προσωπικά ή θα επιτρέψει σε άλλους να έχουν πρόσβαση σ’ αυτά.
3. Το δικαίωμα στην ηθική ακεραιότητα: ο καθένας / η καθεμιά πρέπει να έχει δικαίωμα να μην βλάπτεται με την φυσική ή την ψυχολογική έννοια απ’ τις νευροτεχνολογικές εφαρμογές.
4. Το δικαίωμα στην ψυχολογική συνέχεια: ο καθένας / η καθεμιά πρέπει να προστατεύεται από τροποποιήσεις στην αίσθηση του εαυτού του / της από νευροτεχνολογικές εφαρμογές.

Μήπως θα ήταν προτιμότερο να τους πούμε πως ΔΕΝ σκεφτόμαστε τίποτα· οπότε άδικα χάνουν τον καιρό τους; Στο κάτω κάτω σε λίγο καιρό αυτό δεν θα είναι ψέμματα...

 
bytes & genes - cyborg #16

Πωλητές σπιτιών. Το να έχει ένα μεσιτικό γραφείο υπαλλήλους για να συνοδεύουν τους πελάτες (υποψήφιους αγοραστές) σε κάθε ακίνητο που θέλουν απλά να δουν (μέχρις ότου, αφού δουν αρκετά, αποφασίσουν πως θέλουν να το σκεφτούν...) είναι ένας εργοδοτικός μπελάς που “δεν βγάζει τα λεφτά του”. Έτσι τουλάχιστον το είδαν κάποιοι μεσίτες στο μακρινό αμερικανικό Tennessee.

Εγκατέστησαν ένα “μηχάνημα εξηγήσεων”, ένα είδος Segway με ipad, σε κάθε κτίριο, που αναλαμβάνει την ξενάγηση των υποψήφιων και μεσολαβεί τις απαντήσεις στις ερωτήσεις και στις απορίες τους: αυτές δίνονται απ’ τα κεντρικά γραφεία μέσω skype ή παρόμοιων προγραμμάτων.

Οι πελάτες είναι ευχαριστημένοι μ’ αυτή τη μηχανική μεσολάβηση: μπορούν να κάνουν την έρευνα αγοράς τις ώρες που τους βολεύουν. Και οι μεσίτες του Tennessee είναι ευχαριστημένοι: οι innovative sales consultans “πέτυχαν” 25 πωλήσεις μέσα σε 1,5 μήνα.

Όταν τα σπίτια θα είναι internet of things (σχετικά σύντομα δηλαδή) ίσως αυτοδιαφημίζονται και αυτοπουλιούνται. Ακόμα μεγαλύτερη εξοικονόμηση για το εμπόριο ακινήτων...

(Μήπως θα ήταν ακόμα καλύτερο στα σπίτια να κατοικούν μόνο οι μηχανές;)

κορυφή